ترجمه آثار علمی جدید نیازمند افزایش بودجه است

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، نسشت فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی نشر دانشگاهی عصر پنجشنبه (29 اردیبهشت‌ماه) با حضور مرتضی زینعلی، مدیرمسئول انتشارات جامعه‌نگر، سید‌عباس حسینی‌نیک، مدیرمسئول انتشارات انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی و حامد اکبر‌زاده، مدیر سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی در سرای ناشران دانشگاهی برگزار شد.

حسینی‌نیک در این نشست با بیان این‌که مهم‌ترین چالش نشر دانشگاهی در بخش تولید محتواست، اظهار کرد: منابع علمی در دنیا باید به سرعت مانند کشورهای پیشرفته و توسعه یافته ترجمه شوند تا از روند تولید علم در دنیا عقب نمانیم. منابع دانشگاهی کشور از نظر منابع تالیفی و ترجمه هیچ‌کدام وضعیت مطلوبی ندارند زیرا در زمینه تالیف از هر 10 کتاب پیشنهادی 8 عنوان کپی است و امکان چاپ آن وجود ندارد. در زمینه ترجمه هم وضعیف آشفته‌ای داریم زیرا ترجمه‌های اصیل مورد سوء‌استفاده قرار می‌گیرند.

وی با بیان این‌که از علم روز دنیا بسیار بسیار عقب هستیم، گفت: متاسفانه به جرات می‌توانم بگویم در این سال‌ها شاید در حوزه علوم‌انسانی 50 عنوان کتاب ناب و برتر دانشگاهی با درجه علمی خوب منتشر نشده است یا در حوزه حقوق با وجود زیر‌ساخت‌های دانشگاهی حوزوی و بومی؛ کتاب‌های مهم پُرشمار علمی نداریم. این وضعیت در حوزه‌هایی مانند روانشناسی و جامعه‌شناسی بدتر است. تولید علم و انتشار کتاب‌ در حوزه‌های پزشکی و نانو با وجود عمر 6ماهه و حتی سه‌ماه بسیار سخت‌تر است زیرا عمر این منابع بسیار کوتاه هستند و منابع علمی جدید به سرعت باید ترجمه و جایگزین آثار قدیمی شوند.

مدیرمسئول انتشارات انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی با تاکید بر این‌که ناشران دانشگاهی توان پرداخت هزینه ترجمه کتاب‌های علمی روز دنیا را ندارند، گفت: دولت باید برای ترجمه‌ آثار علمی روز دنیا بودجه سنگین اختصاص بدهد و پژوهشگاه‌ها با در اختیار داشتن این بودجه دولتی با حضور متخصصان رشته‌های مختلف؛ کتاب‌های علمی را ترجمه کنند و این آثار از طریق توافق با ناشران خصوصی در کشور توزیع شود.

وی بابیان این که دنیای سرمایه‌داری هم برای ترجمه آثار علمی یارانه اختصاص می‌دهد، اظهار کرد: در حال حاضر ایران عضو کنوانسیون برن نیست و این بهترین فرصت برای انتقال علم دنیا به کشور است زیرا بابت انتقال این فایل‌های علمی به کشور قرار نیست بازخواست شویم پس بهتر است این فرصت را غنییمت بشماریم و منابع علمی را بدون محاکمه و شکایت وارد کشور کنیم.

زینعلی در این نشست با بیان این‌که چالش‌های نشر دانشگاهی به دو بخش عوامل کلیدی و فرعی تقسیم‌بندی و هرکدام بازار صنعت نشر دانشگاهی را متاثر می‌کنند، اظهار کرد: بخشی از این چالش‌ها شامل تولید محتوا، تولید فنی و بخشی مربوط به ناشران دانشگاهی است که تولید‌کننده محتوا هستند؛ عوامل دیگر این مجموعه به حلقه‌های پخش و توزیع کتاب مربوط می‌شود. در نهایت، این مجموعه عوامل مستقیم، صنعت نشر را متاثر می‌کند.

وی افزود: دسته دوم عوامل پیشران هستند که غیرمستقیم صنعت نشر دانشگاهی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این عوامل شامل مساله کپی‌رایت، توسعه‌های فناورانه و شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی کشور در بخش تولید محتوای دانشگاهی است که این صنعت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی با اشاره به شمارگان کتاب‌هایی که بعضا 100 تا 200 نسخه منتشر می‌شود، گفت: متاسفانه با توجه به شمارگان پایین کتاب در شرایط کنونی، نمی‌توان برای آن‌ها حق‌التالیف‌های چشمگیر درنظر گرفت و گسست میان دانشگاه‌ها و عوامل ذی‌نفع صنعت نشر در کشور از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا ناشر و دانشجو موجب شده، وضعیت انتشار کتاب‌های دانشگاهی و علمی در این شرایط قرار بگیرد.

زینعلی با بیان این‌که متاسفانه میزان بودچه پژوهشی دانشگاه‌ها بسیار کم است، گفت: بودجه‌های پژوهشی در کشور فقط صرف تولید مقاله می‌شود ، این تولیدات در کشور فقط خاک می‌خورند و هیچ برنامه‌ای برای استفاده از این پژوهش‌ها در کشور وجود ندارد. متاسفانه در بحث نظارت بر صحت تولید محتوا نیز نظارت بسیار ضعیف است؛ علاوه‌براین منابع علمی بدون محدودیت در دسترس قرار دارند و فقط باید بومی‌سازی، ترجمه و وارد کشور شوند.

وی با بیان این‌که اگر بحث تولید علم در کشور 50 درصد هم باشد، باید این محتواها تبدیل به کتاب شوند، عنوان کرد: در حوزه تولید محتوای علمی، بحران جدی داریم؛ همچنین در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی با مشکل قوانین کهنه تولید علم رو‌به‌رو هستیم زیرا قوانین چرخه تولید علم ما به روز نیستند. امروز با وجود استارت آپ‌ها، کانال‌ها و پلتفرم‌ها و فناوری‌های مختلف، قوانین حقوقی بازدارنده در این باره وجود ندارد و فقط واردکننده فناوری بودیم بدون این‌که بتوانیم آن‌ها را کنترل کنیم و در آینده با یشرفت تکنولوژی، صنعت نشر کاغذی و الکترونیکی وارد رقابت تنگاتنگی خواهند شد.

زینعلی با اشاره به این‌که یارانه کاغذ بهتر است هدفمند شود یا حذف شود، گفت: متاسفانه اعطای کاغذ دولتی به برخی ناشران توازن بازار نشر کتاب را برهم می‌زند و بهتر است دولت کمترین دخالت را در صنعت نشر داشته باشد تا تعادل صنعت نشر بهم نریزد.

رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی با اشاره به سبک زندگی افراد و کوتاهی وقت و زمان و حوصله آن‌ها گفت: اگر قرار است امروز افراد را به مطالعه و کتابخوانی دعوت کنیم، اولویت با کتاب‌های سبک و کم حجم و ارائه آن به صورت فشرده و کوتاه با دفعات زیاد در فضای مجازی است تا بتوان این مطلب را در جامعه نهادینه کرد. در واقع باید گفت آینده صنعت نشر در کشور از آن ناشرانی است که بتوانند از نظر محتوا و متریال تولیدات جذاب‌تری داشته باشند و به نظر می‌رسد، آینده صنعت نشر به سمت نشر الکترونیک می‌رود و در آینده این دو نشر کاغذی و الکترونیک به یک تعادل نسبی برسند.

اکبرزاده با بیان این‌که بهتر است یک بانک اطلاعاتی با متون علمی مناسب در کشور ایجاد کنیم، اظهار کرد: این بانک اطلاعاتی بهتر است از سوی حاکمیت، دولت و قوه قضاییه در نحوه و ارائه متون تحت نظارت قرار بگیرد تا ناشران دارای محتوا در این بانک بتوانندحقوق خود را در این مجموعه دریافت کنند و با این وجود می‌توان به‌آینده و صنعت نشر دانشگاهی کشورر امیدوار شد.