به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «تکثر و گفت‌وگو» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی و سید جواد میری به صورت مجازی برگزار شد.

مهریزی درباره این اثر توضیحاتی را ارائه کرد و گفت: در این کتاب سعی شده مباحث با رویکرد درون‌د‌ینی ارائه شود. هستی بر پایه تفاوت و تکثر شکل گرفته و زیبایی و جاودانگی عالم مرهون و مدیون همین تفاوت‌هاست؛ تکثر، خلق‌کردنی نیست، بلکه کشف‌کردنی است و در عالم و نهاد انسان وجود دارد.    
او افزود: انسان باید جای خود را در عالم پیدا کند و در این صورت مشکلات حل می‌شود. از سوی دیگر در حوزه‌های نظری باید با گفت‌وگو مسائل مورد افتراق رفع شود و یکی از مهمترین راه‌های آن، احترام به عقل جمعی است. در حوزه عمل هم قانون‌گرایی ملاک است. دستاوردهایی که بشر برای رفع تعارض به آنها رسیده در متون دینی بسیار است و خصوصاً در قرآن خداوند با اسماء و صفات مختلف تعبیر شده؛ یعنی جلوه‌های خداوند در جهان تجلی مختلف دارد. 

مهریزی با بیان اینکه کتاب حاضر ماحصل دغدغه ۲۵ ساله‌ اوست گفت: قرآن کریم تکثر و احترام به تفکر جمعی را تأیید کرده است، مثلاً زنی با پیامبر(ص) بحث کرد و قانع نشد و قرآن از آن به گفت‌وگو تعبیر می‌کند. این کتاب ۴ فصل و ۱۶ گفت‌وگو دارد و هدفم افزایش گفت‌‍‌وگو در بین مردم بوده است. تکثر از واقعیات عالم هستی است و نیز برچیدن آن نه ممکن و نه مقدور و مطلوب است. باید به گونه‌ای تربیت شویم که آن را ببینیم و هر قدر با واقعیت تکثر کنار بیاییم و ملموس‌تر شود زندگی زیباتر خواهد شد. زندگی با تعامل بین انسان‌ها شکل می‌گیرد و زمانی تعامل مطلوب خواهد بود که تکثرات پذیرفته شود. بایسته است به جای بسیار حرف زدن، گفت‌وگو کنیم و گفت‌وگو با جدل متفاوت است زیرا در جدل هدف غلبه بر رقیب است، ولی در گفت‌وگو هدف کشف واقع و اقناع رقیب است.

سیدجواد میری نیز در بخش دیگری از این نشست گفت: در بخشی از کتاب آمده که رشد و ترقی تمدن و جامعه انسانی از مرحله‌ای آغاز می‌شود که جامعه تکثر را باور کند و از شعار و فکر به باور و عمل برسد و به جان انسان‌ها بنشیند. اگر به وضع انسان امروز به صورت عام و به خصوص در جهان اسلام و ایران از منظر فلسفی و اجتماعی بنگریم، خواهیم دید که بزرگترین عامل نبود رشد و ترقی جامعه ما و جهان اسلام این است که هنوز نتوانسته‌ایم مواجهه با امر متکثر را در درون نهادها و مردم نهادینه کنیم. از منظر وی، خوانش و قرائتی از دین وجود دارد که نه تنها نگاهش تنگ‌نظرانه و حذفی نیست، بلکه نگاهی گشوده به تنوعات و تکثرات را ممکن می‌داند.    

وی ادامه داد: گستره مستندات و احادیثی را که نویسنده به صورت منظم در کتاب گرد آورده است به خواننده چشم‌انداز روشنی می‌دهد و می‌تواند از منظر دینی و مبتنی بر مستندات دینی به تکثر روی بیاورد و عوامل مانع گفت‌وگو و شکوفایی انسان و جامعه را کنار بگذارد. چون تنوع و تکثر را به رسمیت نمی‌شناسیم عقب‌مانده‌ایم و فکر می‌کنیم که اگر تکثر را به رسمیت بشناسیم، گرفتار نسبی‌گرایی شده‌ایم بنابراین راه تعامل و گفت‌وگو را می‌بندیم.

میری با بیان اینکه یکی از مشکلات بنیادی در جهان اسلام این است که ما وارد گفت‌وگو نمی‌شویم یادآور شد: در حالی که تنوع زبانی، و فرهنگی، و قومی و ... نقطه قوت است. نویسنده بر بحث درون‌دینی تأکید می‌کند، ولی به نظر من نگاه وی فراتر و جامع‌نگر است و گویی تلاش کرده که به امر مدنیت بشر به مثابه یک موضوع بنگرد. بنابراین نوشته که در طول تاریخ ریشه منازعات بشر انحصارگرایی است؛ حق و درست دانستن یک مذهب، عقیده، فرهنگ و رأی.

به گفته عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، یکی از روایات کلان در نظام بین‌الملل امروز مبتنی بر این نگاه انحصارگرایی است که برای رسیدن به اهداف ملی و سیاسی و ... نه تنها نباید انحصار را کنار بزنیم، بلکه باید سفت و سخت به آن بچسبیم تا به منازعات نژادی، فرهنگی و سیاسی در سطوح کلان ادامه دهیم و سیادت خود را حفظ کنیم، ولی نویسنده این اثر را فراروی خواننده گذاشته که مبتنی بر دین اسلام است که علیه آن تبلیغ و اسلام را دین خشونت، برادرکشی و ... معرفی می‌کند. مهریزی هم از منابع دینی استفاده کرده است و هم نگاه کلان دارد.

میری با اشاره به بخشی از کتاب که مشکل اصلی بشر را انحصار و نفی غیر می‌داند گفت: نمی‌توانیم جامعه‌ای تشکیل دهیم که بر عدم گفت‌وگو مبتنی باشد. اینکه حکومت‌ها در طول تاریخ از بین رفته‌اند ریشه‌های مختلفی دارد و از منظر نویسنده، عدم گفت‌وگو ریشه سقوط حکومت‌هاست.