در ابتدای این نشست، جمال خداپناهی با بیان اینکه یکی از معضلاتی که امروز در حوزه نشر کتاب به چشم می‌آيد، بنابراین تمام ارکانی که در این حوزه کار می‌کنند، به‌عنوان ناشر، موزع و کتابفروش، موظف هستند که مجوزهای لازم را علاوه بر وزارتخانه از اتحادیه صنفی دریافت کنند.
وی ادامه داد: در بحث فضای مجازی، مجوز لازمه از سوی موسسه رسانه‌های دیجیتال صادر می‌شود و هر صنف فقط در حوزه اتحادیه است اما وقتی در یک سازمان جمع می‌شود عواقبی به وجود آورده است که امروز گریبانگیر آن هستیم.
خداپناهی با بیان اینکه جریان کسب و کار همیشه روبه‌جلو است، گفت: باید بپذیریم که در حوزه کتاب هم شیوه عرضه کتاب توسط فروشگاه‌های مجازی یک امر قابل پیش‌بینی و میمونی است و با توجه به اینکه طی دو سال اخیر دسترسی به کتاب سخت بود، این فروشگاه‌ها قدرت گرفت و توانست کتاب را به مخاطبان برساند.
وی تاکید کرد: در این زمینه گاهی معضلات موجود در این حوزه چهره فروش اینترنتی را مخدوش می‌کند، هر کاری که شروع می‌شود عاری از عیب نیست اما اعمال خلاف قاعده کمتر در آن بروز پیدا می‌کند.
خداپناهی با بیان اینکه نظام قانونمندی که به طور تخصصی بر عملکرد این فروشگاه‌ها نظارت کند، وجود ندارد، یادآور شد: یکی از پلتفرم‌های عرضه کالا اعلام کرده است که طی سال گذشته پنجمین کالای پرفروش او یک کتاب است که قیمت نسبتا بالایی دارد، درحالی که خریدار نمی‌داند کدام کتاب اصل است.
لزوم نظارت بر کتاب‌های کتاب‌سازی
در ادامه این نشست، محمد یراقچی در سخنانی گفت: بحث نظارت بر فروشگاه‌های مجازی خیلی روی نظم و برنامه نیست و قانون مدونی ندارد، در نتیجه مشکلاتی برای فروشندگان کتاب، موزعات و ناشران ایجاد کرده است.
وی افزود: یکی از مسائل این است که کتاب‌های مشابه یا کتاب‌سازی امروز در حال خرید و فروش است، بعضی از کتاب‌ها مجوز ندارد و برخی کپی کتاب‌های اصلی و بدل آن‌ها است.
.jpeg)
یراقچی با بیان اینکه اغلب هم تخفیف‌های عجیب و قرار برای این کتاب‌ها گذاشته‌اند، عنوان کرد: همین موضوع مسائل جانبی ایجاد کرده است، اما چنین مساله‌ای تازه شروع به کار کرده است و هر چه بازارفروش بیشتر شود و تنوع فروش کسی مشکلی ندارد اما با مقررات و انضباطی که تابع یکسری اصول باشد.
وی با طرح این موضوع که من به عنوان فروشنده وقتی می‌بینم کتاب‌های تقلبی با تخفیف زیاد و قیمت‌های پایین می‌روم تعجب می‌کنم، گفت: زیاد شدن این مساله باعث شده است که بخش زیادی از کتابفروشان هم به سمت چنین بازار و کتاب‌هایی سوق پیدا کند.
یراقچی ادامه داد: سال‌ها است که کتابفروشی‌ها در کشور ما با مجوز رسمی از اتاق اصناف به نمایندگی از اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران فعالیت می‌کنند، این یک اسم و پروانه نیست بلکه اعتباری است که وقتی به فروشگاهی می‌روید می‌تواند به او اعتماد کنید.
وی با بیان اینکه این اتفاق یک حسن دارد، یادآور شد: حسنش این است که وقتی مشتری به کتابفروشی می‌رود، می‌داند که قرار نیست در این مکان کتاب غیرمجاز و قاچاق وجود ندارد و همین موضوع اعتباری برای شهروند است تا بتواند کتاب خریداری کند و معتقدم که این مساله در فضای مجازی نیز باید تابع یک پروانه باشد.
یراقچی در ادامه صحبت‌های خود با طرح این موضوع که تخفیف کتاب از سال‌ها قبل 20 تا 25 درصد فقط در نمایشگاه کتاب تهران بود، گفت: این رویداد یک اتفاق و فرصتی برای خرید کتاب و تغییر روحیه مردم بود، اما امروز به واسطه فروش مجازی حجم گسترده‌ای از تخفیف‌ها در عرضه کتاب‌ها را شاهد هستیم و تخفیف 20 درصدی کف تخفیف‌ها در فضای مجازی است.
به گفته وی، این درحالی است که اکنون شما به یک رستوران بروید حتی یک ریال هم به شما تخفیف نمی‌دهد اما طی این سال‌ها ما مردم را عادت داده‌ایم که کتاب را با تخفیف خریداری کنند.
یراقچی در ادامه با مترجمانی روبه‌رو هستیم که در طول سال کتاب‌های سنگین و کلاسیک زیادی ترجمه کرده‌اند، گفت: وقتی نگاه مي‌کنیم شاهد هستیم که این مترجم از روی کپی‌های قدیمی سال‌های قبل، کپی کرده و به اسم خود کتاب جدید را منتشر می‌کند.
وی با بیان اینکه اگر چنین ترجمه‌هایی ساماندهی شود و نظم پیدا کند، کمتر شاهد چنین آثاری در بازار خواهیم بود، افزود: در گذشته نیز چنین آثاری کم نبود اما اتحادیه ناشران و کتابفروشان روی این مساله نظارت داشت، ما الان دو بازوی قوی برای نظارت بر فضای مجازی می‌توانیم داشته باشیم که یکی از این بازوها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و بازوی دیگر اتحادیه ناشران و کتابفروشان است که به نظم این ناشران کمک کند.
یراقچی یادآور شد: در این زمینه مجوز دهنده سایت باید مجوز اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران را برای راهاندازی سایت و فروشگاه اینترنتی کتاب بخواهد تا این موضوع ساماندهی شود.
به گفته وی، باید با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اتحادیه ناشران و کتابفروشان نیز از طریق رسانه‌ها و فضای مجازی اطلاع‌رسانی گسترده‌ای انجام دهیم تا مردم درباره تخفیف‌های غیرمتعارف و کتاب‌های غیراصل آگاه شوند.
لزوم آشنایی سیاستگذاران با حوزه نشر
سعید مکرمی، دیگر سخنران این نشست بود، وی در سخنانی با بیان اینکه آنچه در فضای مجازی شاهد هستیم، آینه آن چیزی است که در فضای واقعی می‌بینیم، گفت: الان در نمایشگاه مجازی هستیم و در این زمینه صحبت می‌کنیم اما خارج از این دوره دیگر کسی به سمت کتاب نمی‌آید و بسیاری از رسانه‌ها اگرچه با صدای بلندی درباره کتاب صحبت می‌کنند اما پیامد و نتیجه‌ای ندارد.
وی افزود: ما هر سال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یکسری خلاء و قوانین آیین‌نامه داشتیم و نمی‌دانیم که از حقوق نویسنده، مترجم و ناشر دفاع می‌کند و آیا سیاستگذاری در این حوزه به درستی انجام می‌شود؟
مکرمی با بیان اینکه سیاستگذاری در این حوزه نسبت به گردش سرمایه و مسائل کلان این بخش اطلاعی ندارند، عنوان کرد: در این زمینه منظور من فقط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست بلکه همه کنشگرانی است که به صورت عام در این حوزه نشر سیاستگذاری مي‌کنند.
وی با اشاره به کپی بخش عمده آثار پرفروش ناشران در بازار، گفت: امروز سرقت آثار ادبی نویسندگان و مترجمان به راحتی انجام می‌شود، درحالی که یک اثر به سختی در فرایند نشر قرار می‌گیرد و کمتر کسی در جریان این موضوع قرار دارد.
مکرمی با بیان اینکه در متروی چهارراه ولیعصر یک غرفه کتاب را با 70 درصد تخفیف می‌فروشد، ادامه داد: این تخفیف‌ها از کجا ناشی می‌شود، درحالی که کار نشر اصلا چنین سودی را ندارد، ولی کسی هم به کار آن‌ها نظارت نمی‌کند.
وی به عرضه کتاب در فضای مجازی نیز اشاره کرد و گفت: امروز کسی که در فضای مجازی کتاب‌های غیرقانونی می‌فروشد در فضای واقعی و حضوری نیز همین کتاب‌ها را می‌فروشد.
مکرمی همچنین با بیان اینکه پیامد بعضی معضلات به‌گونه‌ای سخت در هم تنیده شده است، عنوان کرد: اولین رنج صنعت نشر بحران هویت است، من فضای مجازی را یک فرصت بی‌بدیل برای حوزه نشر می‌دانم، در این زمینه عده‌ای صنعت نشر را یک کسب و کار می‌دانند و برخی دیگر معتقدند که ما باید کتاب را حتی با قیمت پایین‌تر و به هر شکلی به دست مخاطبان برسانیم.
وی همچنین ادامه داد: وقتی به صنعت نشر وارد می‌شوید این تضاد هویت وجود دارد که آیا صنعت نشر یک کسب و کار است و اینکه سیاستگذاران معتقدند که کتاب یک امر ارزشی است باید به هر نحوی منتشر و در سطح کشور توزیع شود؟
مکرمی با بیان اینکه افرادی که می‌خواهند به حوزه فروش کتاب در فضای مجازی وارد شوند، باید این حوزه را بشناند، گفت: زمانی که افراد می‌خواهند یک سایت و فروشگاه مجازی راهاندازی کنند، باید مجوز اتحادیه را در سایت بارگذاری کنم تا بتوانم نماد اعتماد الکترونیکی را دریافت کنم.
وی در ادامه یادآور شد: در این زمینه ما باید کنترل و نظارت داشته باشیم اما قبل از آن باید یک آئین‌نامه داشته باشیم تا بتوانیم نظارت جامع و کاملی داشته باشیم.
مکرمی با طرح این موضوع که یکبار ما نیاز به یک نقشه جامع برای حوزه نشر داریم، عنوان کرد: اگر می‌خواهیم یک صنعت نشر خوب و جامع داشته باشیم باید صنعت نشر را از سه بعد محتوایی زمینه‌ای و ساختاری نگاه کنیم و نقش هر یک از نهادها و مجموعه‌های تاثیرگذار در آن را بررسی کنیم.
به گفته وی، اگر صنعت نشر را در این سه بعد بررسی نکنیم نمی‌توانیم برنامه جامع و کاملی در این زمینه داشته باشیم و از جلوی بسیاری از مشکلات و آسیب‌های موجود در این حوزه جلوگیری کنیم.
مکرمی با بیان اینکه کتابفروشیهای مجازی به عنوان روش مکمل کتابفروشیهای حضوری به شمار می‌آیند، گفت: اما این کار نیازمد اصلاح و بازبینی آئین‌نامه‌ها و قوانین اجرایی در زمینه راهاندازی است تا نقش اتحادیه و وزارت ارشاد و موسسه خانه کتاب را در آن تعیین کرد و یک مشارکت جدی رخ بدهد.
وی با طرح این موضوع که من به آینده نشر امیدوارم و معتقدم آینده بهتر از وضعیت فعلی و گذشته خواهد شد، یادآور شد: در این زمینه باید از رویکردهای مشارکتی بیشتر استفاده کنیم، اگر همه سیاستگذاران و دست‌اندرکاران این حوزه در کنار یکدیگر قرار گیرند شرایط کار بهتر خواهد شد و فرایند نشر نیز وضعیت مناسب‌تری خواهد داشت.
نظر شما