به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مراسم اختتامیه و تجلیل از برگزیدگان بیستمین جشنواره ملی پایان‌نامه‌های برتر دینی و قرآنی دانشجویان کشور، از سوی دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) برگزار شد.
 
عبدالحسین کلانتری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه تاریخ، هویت، زندگی، دنیا و آخرت، پیشرفت و آینده ما مرهون قرآن است گفت: این سخنان از باب شعار نیست بلکه تدبر در تاریخ ما و تاریخ علم جهان گویای این نکات است لذا فراتر از مرزهای علمی، ملی و امتی ما، وامداری به قرآن مشهود و آشکار است و ما به میزانی که با قرآن انس پیدا کردیم عزت یافتیم و کماکان عزت می‌یابیم و دوری از قرآن جز خسران برای ما چیزی در پی ندارد.

او با اشاره به اینکه قرآن به انقلاب اسلامی شکل داده افزود: در دفاع مقدس نیز قرآن کریم به ما عزت بخشید. غیرت دینی بدون تمسک به مضامین قرآنی شعاری بیش نبوده و نیست. قرآن به معنای واقعی کلمه حافظ ایران هست و حبل‌المتینی است که وحدت و یکپارچگی ایران را به صورت تاریخی حفظ کرده است. اگر از اندیشه و خرد ایرانی صحبت می‌کنیم بدون محوریت دادن به قرآن ادعای بی‌بنیانی بیش نیست، لذا امروز هم که این بحث وجود دارد باید نوعی جهاد و پویش علمی در دانشگاه‌ها شکل بگیرد و‌ افق علمی ایران را بسازد که بدون تمسک به مضامین قرآنی ناممکن است و این قرآن است که به ما عزت و هویت علمی می‌بخشد.

معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه سخن از علم و فرهنگ و تمدن نوین اسلامی بدون ارجاع به قرآن ناممکن است گفت: به صورت ویژه در علوم انسانی که با انسان و برخاسته‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مواجهه است توجه به معارف قرآنی اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین می‌توان ادعا کرد علوم انسانی اسلامی بدون توجه به معارف قرآنی و بدون تدبر در قرآن بی‌معناست.
 
به گفته کلانتری، علوم انسانی با برساخت‌های انسانی و فرهنگی سر و کار دارد لذا محوریت قرآن از این جهت اهمیت پیدا می‌کند که نظریاتی که در علوم انسانی نقش ویژه‌ای دارند فراتر از نظریات در علوم طبیعی هستند. در علوم انسانی نظریات، سازنده واقعیت هستند و این نقش ویژه‌ای است که نظریات دارند و طبیعتاً وقتی نظریه‌پردازی در این حوزه مبتنی بر آموزه‌های قرآنی باشد می‌توان انتظار نتایج بهتری داشت. بنابراین لازم است در کوتاه مدت و بلند مدت شاهد ساختن نظریاتی باشیم که تناسبی با نظام‌واره قرآنی دارد.
 
او گفت: باید بدانیم به همان میزان که از قرآن دور می‌شویم در تولید نظریات غیر‌اسلامی تلاش می‌کنیم لذا علوم انسانی بدون محوریت قرآن ناممکن است و نمی‌توان به آن اتکا کرد؛ به همین علت است که تحقیقات علمی و مشخصاً پایان‌نامه‌های قرآنی اهمیت پیدا می‌کند. اقداماتی که در این جشنواره صورت گرفته بخشی از واقعیت قرآن‌پژوهی در کشور است لذا باید تمهیداتی بیندیشیم تا از ظرفیت‌های زیادی که در این کشور وجود دارد استفاده کنیم.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه تحقیقات بین رشته‌ای و چند رشته‌ای در زمینه قرآنی باید گسترش یابد گفت: چراکه آموزه‌های قران، فرارشته‌ای، فرازمینی و فرازمانی هستند؛ اگرچه ارجاع به انسانی دارد که در جهان زندگی می‌کند اما به آن وجهی از انسان توجه دارد که تاریخیتی در آن وجود ندارد لذا باید ماهیت چند بُعدی قرآن را در تحقیقات چند رشته‌ای پیگیری کنیم و الحمدلله ظرفیت‌هایی که در کشور وجود دارد فرصت مناسبی برای جهت‌دهی به پژوهشگران است تا ان‌شاءالله شاهد رویدادهای کثیری از این دست باشیم.
 
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه باید تمهیداتی اندیشیده شود تا چتر قرآن‌پژوهشی را گسترده‌تر کنیم افزود: ایجاد مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی و علوم انسانی کشور، اتفاق جدیدی در وزارت علوم است و این نشانه توجه به قرآن در علوم انسانی اسلامی است. 
 
حجت‌الاسلام والمسلمین سعید جازاری، رئیبس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) با بیان اینکه امروزه قرآن‌‌پژوهی یکی از رشته‌های حساس در جهان است و در غرب، دانشگاهی نداریم که دانشکده یا مرکزی را اختصاص به قرآن‌شناسی نداده باشد. اولین ترجمان قرآن را نیز پس از صد و هفتاد سال از ظهور اسلام مشاهده می‌کنیم. در جلد دوم «قرآن مورخان» هم آمده است که وقتی میخائیل سوم، نامه متوکل عباسی را مشاهده کرد که وی را به اسلام دعوت کرده بود دستور ترجمه آن را صادر کرد. هرچند اصل آن در دست نیست اما رفرنس‌های آن در دست است که سندی بر تحقیقات گسترده آن دوره در زمینه قرآن است. در قرن یازدهم نیز در مادرید توسط کلیسای کاتولیک شرح قرآن انجام شد.
 
او ادامه داد: امروزه علم قرآن‌شناسی در غرب بسیار مورد توجه است. محمدعلی امیر‌معزی با صراحت می‌گوید مطالبی که در زمینه قرآن پژوهی در غرب، در قرآن مورخان آمده بخش مختصری است که توانستیم به چاپ برسانیم چراکه حوزه مطالعات قرآن بسیار گسترده است. قرآن‌پژوهی در مطالعات اسلامی، رشته‌ای است که هرگز تمامی نخواهد داشت چون نفسِ اعجاز قرآن در همین است که دایره فهم آن تمامی ندارد لذا امروزه در دانشگاه سوربن نیز قرآن‌شناسی در تمام مراکز آن تدریس می‌شود. در بروکسل نیز در سال ۲۰۱۷ یکی از مهمترین مراکز قرآن‌شناسی افتتاح شد که اساتید آن نیز فرامرزی هستند. در سامانه ایرانداک اگر پایان نامه‌ای را در زمینه مسائل قرآنی بارگذاری کنید در کمتر از یک هفته، عنوان آن در مرکز بروکسل ثبت می‌شود.
 
احسان خانلری، دبیر این جشنواره نیز درباره این این جشنواره توضیحاتی را ارائه کرد و گفت: فراخوان این دوره از جشنواره در تاریخ دهم اسفند ۹۹ منتشر شد و طی آن از همه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی که پایان نامه خود را در موضوعات دینی و قرآنی نگاشته بودند دعوت شد آثار خود را که در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ دفاع شده به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. از معاونت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها نیز درخواست کردیم فراخوان بدهند تا دانشجویان آثار خود را ارسال کنند.
 
به گفته او، بیش از یکصد اثر به دبیرخانه بیستمین جشنواره ارسال شد و بعد از پایش اولیه و ثانویه، در نهایت داوری روی آنها انجام شد. آن پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایی که اصول پایان‌نامه‌نویسی را به خوبی رعایت نکرده بودند در پایش اولیه کنار گذاشته شدند لذا ۴۱ پایان‌نامه کارشناسی ارشد و ۲۸ رساله دکتری به پایش ثانویه راه پیدا کردند و در نهایت آثاری که محتوای کاربردی‌تری در زمینه قرآنی داشتند به بخش داوری نهایی راه پیدا کردند که ۱۶ پایان‌نامه کارشناسی ارشد و ۱۲ رساله دکتری بودند.
 
دبیر بیستمین جشنواره ملی پایان‌نامه‌های برتر دینی و قرآنی دانشجویان کشور افزود: در این مرحله عمدتاً آثار میان رشته‌ای که کاربری‌تر بودند مورد توجه قرار گرفتند و آثاری که مثلاً معناشناسی فلان واژه در قرآن را مورد توجه قرار داده بودند به این مرحله راه پیدا نکردند. منظور از کاربردی نیز این است که مسئله‌ای را در جامعه پیدا کرده و از طریق قرآن برای آن راه حل ارائه داده باشند. در نهایت سه اثر در هر مقطع به عنوان برگزیده و دو اثر به عنوان شایسته تقدیر معرفی شدند.

وی افزود: در هر مقطع دو داور از اعضای هیئت علمی، کار داوری را بر عهده داشتند. هر داور دو هفته برای مطالعه آثار فرصت داشتند تا بر اساس ضوابط جشنواره، داوری نهایی را انجام دهند. ملاک‌های داوری نیز جنبه نوآوری اثر، تحلیل و کفایت شواهد و ادله، منابع و اعتبار علمی مناسب، ساختار و نظم علمی موضوعات و در نهایت نگارش، نحوه انشاء، ارجاعات، حروف‌چینی و صفحه‌آرایی بوده است. داوران این جشنواره نیز حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا مودب، استاد دانشگاه قم، سید‌عباس اشرفی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، هدایت الله جلیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و داود صائمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف بودند.
 
خانلری در پایان سخنان خود گفت: همه سعی ما حمایت از آثاری بوده که تلاش کرده‌اند قرآن را وارد جامعه کنند لذا کاربردی کردن قرآن هدف اصلی ما در این جشنواره بوده است و تلاش کرده‌ایم نقش مسئولیت اجتماعی دانشگاه را مورد توجه داشته باشیم. به لحاظ کیفی، پایان نامه‌ها و رساله‌های ارزشمندی به دست ما رسیده و این نشان می‌دهد پایان‌نامه و رساله‌ها رویکرد حل‌المسائلی پیدا کرده‌اند که نوید خوبی برای جامعه قرآنی است.

تقدیر از برگزیدگان
در این مراسم اسحاق سلطانی از دانشگاه شهید بهشتی نفر اول، روح الله داوری از دانشگاه قم، نفر دوم و فرشته معتمد لنگرودی از دانشگاه الزهرا(س) نفر سوم بخش رساله‌های دکتری شدند. جعفر علیگلی فیروزجایی از جامعةالمصطفی(ص) و سیدمحمدرضا فقیه‌ایمانی از دانشگاه امام صادق(ع) نیز نفرات اول و دوم رساله‌های شایسته تقدیر شدند.
 
محمد امیدیان از دانشگاه قرآن و حدیث، فاطمه جعفری از دانشگاه، محمد یاوریان از دانشگاه مازندران نیز به ترتیب نفرات اول تا سوم بخش پایان‌نامه‌های دینی و قرآنی برتر و سمیه پاکدامن از دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران و علی آیاتی از دانشگاه تهران نیز نفر اول و دوم شایسته تقدیر شدند.

اسحاق سلطانی نگارنده رساله «رهیافتی به نظریه قرآنی آزادی با تاکید بر آرای علامه طباطبایی» در این مراسم طی سخنانی گفت: تعداد پژوهش‌های قرآنی در شأن جایگاه و تراز انقلاب اسلامی نیست و نشان می‌دهد که قرآن محور تربیت نیست بنابراین باید برای آن چاره اندیشی شود. برداشت بنده این است که پیش فرضی که در ساختار وزارت علوم و نهادهای پژوهشی وجود دارد این است که قرآن کریم را به عنوان کتابی در عرض سایر کتاب‌ها می‌بینند و این در ناخودآگاه این ساختار درج شده است؛ نتیجه این است که دانشکده قرآنی تاسیس می‌شود که در زمینه علوم  انسانی کارهای زیادی انجام می‌دهد و دو واحد هم قرآن در آن  تدریس می‌شود. مسلماً اگر قرار باشد تحولی در نگاه به قرآن به وجود بیاید زمان آن همین الان است و باید از دولت مطالبه کرد که قرآن محور انسان سازی در دانشگاه قرار گیرد چراکه الان از این هدف بسیار فاصله داریم.

فرشته معتم دنگارنده رساله «تحلیل گفتمان مناظرات امام صادق(ع) با جریان‌های فکری عصر خود» با بیان اینکه موضوع مناظرات امامان از ظرفیت‌های خوبی است که می‌‎توان در زمینه حدیث‌پژوهی مورد توجه قرار داد افزود: روش‌های بین رشته‌ای این پتانسیل را دارد که مناظرات را به خوبی تحلیل کنیم چراکه می‌توانیم تدبیر روش‌مندانه روی این مناظرات داشته باشیم. بنده مناظرات امام صادق(ع) با جریانات زنادقه و معتزله که تاکنون به آن توجه نشده بود را مورد مطالعه و بررسی قرار دادم.
 
روح‌الله داوری که رساله دکتری «تحلیل مبانی قرانی اصول سیاست خارجی از منظر مفسران فریقین» را نوشته هم گفت: اصول سیاست خارجی دولت اسلامی باید براساس مبانی دینی باشد لذا در این رساله این اصول را از منظر شیعه و سنی مورد توجه قرار دادیم. براساس آیات قرآن کریم اصولی همانند عزت حکمت، مصلحت، صلح با دول غیر محارب، وفای به تعهدات بین‌المللی و استکبارستیزی، برای سیاست خارجی اسلامی بیان شده است. براساس یافته‌های این رساله، مهمترین آیات مربوط به اصل عزت در سیاست خارجی، آیات ۱۴۱ سوره نسا، آیه ۸ سوره منافقون و آیه ۱۳۹ سوره نسا هستند و مشخص شد مهمترین اصل در سیاست خارجی در میان مفسران شیعه، اصل عزت است.