گویش همدانی به همت بومی‌سُرایان زنده است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در همدان، آیین نکوداشت محمود شریفی امینا (راهی) شاعر بومی‌سرای همدان با حضور جمعی از شاعران، نویسندگان و مسئولین اداره کل فرهنگ و ارشاد استان همدان در محل مجتمع فرهنگی سینمایی شهید آوینی با مشارکت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

در این نشست احمدرضا احسانی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان، گفت: این آیین جهت پاسداشت بیش از 60 سال خدمات استاد شریفی امینا برگزار شده است که یکی از افتخارات استان همدان است. امیدوارم بتوانیم در راستای انجام وظایف ذاتی خود و پاسداشت مفاخر و مشاهیر استان در حوزه‌های مختلف بپردازیم. همدان مانند گنجی است که هرچه از آن استخراج می‌کنیم؛ همچنان لایه‌های گرانبهایی در خود دارد. بنابرین وظیفه سنگینی در حوزه پاسداشت مفاخر استان همدان بر عهده داریم. 

وی افزود: برای توسعه فرهنگی در هر منطقه الزامات و اقداماتی نیاز است تا با فراهم کردن آن بتوان هویت فرهنگی آن را تبیین، شناسایی و معرفی کرد. یکی از این الزامات وجود مفاخر و شخصیت‌هایی است که در حوزه‌های مختلف آثاری از خود به جای گذاشته‌اند. شاید سخت‌افزار کار یعنی آتلیه‌ها، تالارها، سازمان‌ها، مجتمع‌ها، نگارخانه‌ها و ... بخشی از زیرساخت‌هایی است که می‌بایست فراهم شود و امکانات و اعتبارات بخش دیگری است اما اگر بخش اصلی که همین هسته مرکزی مرجع و تاثیرگذار و سرمایه اصلی حرکت فرهنگی است (که مفاخر و مشاهیر هستند)، نباشد کار بسیار سخت است و راه به جایی نخواهیم برد. در استان همدان در این بخش غنی هستیم و در حوزه‌های مختلف ادبیات، موسیقی، سینما و ... مفاخر و مشاهیری داشته و دارد و خواهد داشت. این ظرفیت نام همدان را شاخص و منحصر بفرد کرده است. امیدواریم به عنوان خدمتگزاران فرهنگ بتوانیم وظیفه خود را که همانا معرفی هویت فرهنگی و داشته‌های استان در سطح کشور است را به خوبی به انجام برسانیم. 

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدانامروز به مناسبت تقدیر و تشکر از بیش از نیم قرن فعالیت استاد شریفی امینا در بخش فرهنگی و بیش از 35 سال بومی‌سُرایی است. زحمات این بزرگوار را ارج می‌نهیم. بابت تمام کاستی‌ها در عرصه فرهنگی عذرخواهم و امیدوارم بتوانیم با تلاش و کمک شما در راستای پاسداشت مفاخر و ارتقا جایگاه فرهنگ گام برداریم.

 

حسن خلیلی رئیس انجمن ادبی بوعلی که مجری برنامه بود در ادامه با اشاره به اینکه همدان لباس و موسیقی مخصوص به خود ندارد گفت: تنها چیزی که شهر همدان دارد، گویش است. متاسفانه این گویش محلی نیز در حال کمرنگ شدن است و نسل‌های جدید و آینده دیگر با این گویش آشنایی ندارند. تنها وسیله‌ای که با استفاده از آن می‌شود این گویش و محلی‌سرایی را نگه داشت و پاسداشت، اشخاصی مثل آقای شریفی‌امینا و دیگر شاعران محلی‌سُرا هستند. متاسفانه مسئولین از این حوزه حمایت نمی‌کنند. در این مراسم جای امام جمعه محترم، استاندار و معاونین ایشان، فرماندار و شهردار و ... خالی است. در این برنامه چند مدیرکل حضور دارند؟ در جلسات مختلف که شرکت می‌کنم و می‌بینم در بسیاری از جلسات مسئولین گوش‌تا گوش می‌نشینند. چرا در این جلسات نیستند. اولین بار نیست که ما اعتراض می‌کنیم. چرا شخصیتی مثل آقای شریفی امینا که در راستای حفظ گویش همدانی می‌کوشد و من فکر می‌کنم اگر گویش در ادبیات و شعر ما استفاده نشود پس از چند سال از بین خواهد رفت. به هر روی این گویش در حال از بین رفتن است و نیاز به حمایت مسئولین دارد. اما جای دارد در اینجا از مدیرکل محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونین محترم ایشان که هم قدرشناس هستند و هم اهمیت می‌دهند. خوشبختانه طی 25 سال گذشته و به ویژه در سال‌های اخیر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان از انجمن‌های ادبی حمایت کردند. 
 

ترکمان رئیس خانه شعر و ادب استان همدان با خواندن شعری از محمود شریفی امینا (راهی) و اشاره به اینکه گویش همدانی تنها داشته مخصوص ادبی و بومی همدان است، گفت: از ملا پروین (علی‌اکبر همدانی) گرفته تا شیرین همدانی و علی‌اکبر ترکمان و امین‌الله رضایی تا زمان خودمان که به استاد محمود شریفی‌امینا می‌رسیم. کلام پدربزرگ و مادربزرگ‌ها چه لذت بخش است و همراه ان یک فرهنگ غنی را به همراه دارد. باید کسی به زبان و گویش آن‌ها دردِدل مردم را بگوید. می‌دانم که دوست گرانقدرم آقای شریفی‌امینا این شعرها را تنها برای خودش نسروده است؛ بلکه حس مشترکی که با جامعه داشته است و داشته‌هایی که از درد و رنج مردم گرفته را به میان آرده است. هر شعر ایشان داستانی در خود نهفته دارد. این شعرها درد و غم دیگران است. مثلا در همسایگی ما زنی فقیر، فرشبافی می‌کرد و رِمِ رِم فرشبافتن او که دفه می‌زد، در ذهن من طنین انداخته بود تا من شعر قالیباف را سرودم: قالیباف، آی قالیباف همدان/ سر دار قالی آوازی بخوان ... . درباره گویش همدان بسیار صحبت شده و می‌شود. همدان پایتخت تاریخ و تمدن بوده و از ابتدا شهر بوده است. مگر می‌شود جایی که از ابتدا شهر بوده است دارای فرهنگ نباشد. مگر می‌شود شهر غنی از فرهنگ از هنر عاری باشد؟ گرچه این موارد ثبت نشده است، اما می‌توان پژوهش و ثبت کرد. 
 

 

سیاوش دیهمی رئیس انجمن ادبی میلاد نیز همچون رئیس انجمن ادبی بوعلی از عدم حضور مسئولان در چنین آیین‌هایی گفت: علاوه بر مسئولین نام برده شده، عدم حضور مدیرکل آموزش و پرورش و یا نماینده او درد است. بحث در این است که مفاخری که سال‌ها افتخار تدریس و معلم بودن داشته‌اند و اکثر مدیران از شاگردانشان بوده‌اند، حداقل کاری که می‌توانند انجام دهند حضور در چنین نشست‌هایی است. حداقل می‌توانند نماینده خود را بفرستند. به رسم ادب و اخلاق انتظار می‌رود وقتی خبر چنین برنامه‌ای منتشر می‌شود، حضور یابند و اگر شرایط حضور فراهم نبود یادداشتی به نشست ارسال کنند. 33 سال خدمت در آموزش و پرورش و انجام چنین اقدامات ارزشمندی، باید دیده شود. 

دیهمی با اشاره به هنرهای آقای شریفی‌امینا در خوشنویسی و هنرهای تجسمی و موسیقی به ویژه نواختن ویولون و فلوت و ... اشاره کرد و تلاش‌های ایشان در حوزه گسترش هنرهای مختلف در مدارس استان همدان را ستودنی خواند. وی به اختراع نوعی از فلوت توسط آقای شریفی امینا اشاره کرد که با استفاده از آن می‌تواند در دستگاه ماهور ساز را نواخت. در ادامه دیهمی که خود از شاعران برجسته و دوستان و همکاران نزدیک آقای شریفی‌امینا است، در این نشست قطعه‌ای از موسیقی را با تار خود نواخت.
 

شریفی‌امینا با خواندن اشعاری از خود به گویش محلی از حاضرین پذیرایی کرد و گفت: در سال 1359 به راهنمایی استاد عزیزم سیاوش دیهمی به انجمن میلاد رفتم و با دوستان گرانقدری آشنا شدم که در شعر و در آموزشگاه انجمن میلاد شعر یاد گرفتم. هرچه در شعر دارم؛ همه از دولت ایشان دارم. وی از دو استاد خود، احمد خوانساری و علی کریمیان که هر دو به دلیل بیماری در جلسه حاضر نبودند، یاد کرد و شعری به یاد آقای خوانساری خواند.
 

در پایان با اهدا لوح تقدیر و جوایزی از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان و هدایای از سوی حاضرین از محمود شریفی‌امینا شاعر برجسته و بومی‌سرای همدان تقدیر شد.