به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمدرضا مرزوقی در نشست «دو پنجره» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت: متاسفانه در جامعه ما، نوشتن رمان‌های عاشقانه ویژه نوجوانان کار سختی است و با محافظه کاری‌های زیادی توأم است. در حالی که من خودم در ۱۲ سالگی عاشق شدم .حالا چطور از نوجوان امروز می‌خواهیم که رمان عاشقانه نخواند و آموزش‌و‌پرورش به این موضوع دامن می‌زند. در حالی که ممنوعیت در این زمینه بچه‌ها را به سمت رمان‌های زرد و تماشای فیلم‌های نامناسب می‌کشاند.

وی در مورد سوژه‌یابی برای نوشتن داستان تصریح کرد: من همیشه در کلاس‌های داستان‌نویسی توضیح می‌دهم که سوژه همیشه با ماست و هر نویسنده در نهایت می‌تواند پنج درصد از آنها را در قالب اثر هنری به مخاطب ارائه دهد. شخصیت اصلی رمان «لبخندی برای سوفیا» در واقع «آنا»ست که در مستند «مرثیه گم شده» خسرو سینایی به او پرداخته شده است. این رمان با ورود لهستانی‌ها به بندر انزلی آغاز می‌شود. سوفیا که قهرمان این داستان است پس از مدتی وارد رابطه‌ی عاطفی با پسری ایرانی می‌شود و وقایع داستان از انزلی تا تهران ادامه پیدا می‌کند.

 نویسنده رمان «‌بچه‌های کشتی رافائل» گفت: من با محافظه‌کاری به سمت این موضوع رفتم. اتفاقات ناگواری برای لهستانی‌های مهاجر در طی تاریخ رخ داده است. من نمی‌خواستم در این داستان خیلی به خشونت نزدیک شوم‌. درست است که ما، با شخصیت سوفیا مواجهیم که پیوسته مورد اذیت و آزار قرار گرفته اما تلاش من این نبود که به این موضوع دامن بزنم و بخواهم انتقام سخت عاملان این فجایع را، به مخاطب نشان دهم. صرفا می‌خواستم بخشی از تاریخ را که به مفهوم واقعی مغفول مانده نشان دهم.

نویسنده رمان «لوچیانو» در زمینه زبان به‌کار رفته در رمان «لبخندی برای سوفیا» تاکید کرد: من در این کتاب از زبان معیار استفاده کردم و خیلی محتاطانه کلمات شخصیت‌ها را انتخاب کردم. انتخاب زبان برای کارهای تاریخی خیلی سخت است. چه رسد که بخواهیم از لهستانی‌ها در آن دوره صحبت کنیم. تنها منبع شفاهی من فقط «آنا»بود که از تبعیدیان آن روزگار بود و از هشتاد سال پیش می‌گفت.

محمدرضا مرزوقی تاکید کرد: خوشحالم که کتابی نوشته‌ام که شخصیت آن برای بچه‌ها جذاب است و شاید در آینده این رمان را توسعه بدهم. به هر حال سوفیا شخصیتی بود که اصلاً نمی‌خندید. چون در مسیر زندگی سختی‌های زیادی را پشت سر گذاشته بود؛ اما بعد از آشنایی با حمید و نجابت ذاتی این پسر و مهمان‌نوازی‌های ایرانیان در پایان داستان لبخند بر لبان سوفیا جان می‌گیرد.

این عضو انجمن نویسندگان کودکان و نوجوانان در زمینه انتخاب زاویه دید این اثر گفت: زاویه دید، در نزدیک شدن مخاطب به شخصیت اصلی داستان خیلی مهم است. من از این جهت هم دستم خیلی باز و هم خیلی بسته بود. در این داستان من از زاویه راوی کل استفاده کردم. درحالی‌که در داستان‌های امروزی سوم شخص اهمیت زیادی دارد و باعث می‌شود مخاطب به لحاظ عاطفی خیلی با شخصیت‌های داستان نزدیک شود؛ اما نویسنده دو قرن پیش همه‌چیز شخصیت‌ها را نمی‌گفت. این مسئله خیلی هم بد نبود. چون این اثر، اثری تاریخی است و به اصطلاح روش بِرِشتی در آن لحاظ شده تا فاصله‌ها تا اندازه‌ای رعایت شود.

این عضو انجمن مستندسازان خانه سینما در واکنش به انتقادات مطرح شده در زمینه تعدد شخصیت‌های این داستان گفت: بسیاری از ما نویسندگان، عادت به نوشتن کار با شخصیت‌های بسیار کم و به اصطلاح آپارتمانی داریم. زمانی که بناست داستان در جای شلوغی دنبال شود، نویسنده ناگزیر است که از شخصیت‌های مختلف برای القای شلوغی به ذهن مخاطب استفاده کند. یعنی گاه فضای داستان این مساله را ایجاب می‌کند. این داستان خیلی موجز نوشته شده است.

مرزوقی در پایان سخنان خود با شنیدن نظرات مخاطبان نوجوان گفت: ای کاش قبل از چاپ هر کتابی، شرایطی فراهم می‌شد تا ما، می‌توانستیم با خواندن کار پیش از چاپ، برای نوجوانان از پیشنهادات آنان به منظور ارتقاء کار خود استفاده کنیم. خوشحال هستم که داستانم توانسته است ارتباط خوبی با بچه‌ها برقرار کند و بخشی از تاریخ را که کمتر دیده شده، در ذهن آنان منعکس نماید.
 
سولماز خواجه‌وند به عنوان منتقد ادبی نیز در این نشست به صورت لایو در کانال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قابل دسترسی بود، گفت: شروع داستان «لبخندی برای سوفیا» شروع خوبی بود و نویسنده به خوبی توانسته است خواننده خود را در قلاب خواندن بیاندازد. او در همان چکیده اول داستان، کلیتی از شخصیت محوری داستان به مخاطب می‌دهد و این کاری است ارزشمند.

وی با اشاره به وجود نقد محتوایی و نقد ساختاری تصریح کرد: نقد ساختاری نیازمند به دانش‌هایی مثل روانشناسی، زبان‌شناسی، فرم‌شناسی و ... است که شاید نوجوانان با توجه به محدوده سنی خود چندان بر آنها مسلط نباشند؛ اما، نقد محتوایی نقدی است که به راحتی نو جوان از پس آن بر می‌آید. یعنی نقد محتوایی اولین و محتمل‌ترین نقد نوجوانان است چون آنان می‌توانند با شخصیت‌های داستان هم با همذات‌پنداری کنند. ماجرای این رمان که حوادث آن در برهه‌ای از تاریخ ایران گرفته، به موضوع دلدادگی حمید و سوفیا می‌پردازد؛ اما نویسنده در زمانی که مخاطب منتظر است پس از شنیدن سختی‌های سوفیا در جریان زندگی شاهد انتقام سخت از مرتکبان و مجازات آنها شود، موضوع را رها کرده و به مسایل دیگری می‌پردازد.

خواجه بند در پایان سخنان خود تاکید کرد: استقبال بچه‌ها از این رمان باعث شد من به این موضوع فکر کنم که ما، نویسنده‌ها چقدر از تاریخ معاصر خود دور هستیم و چقدر در نوشتن رمان‌های عاشقانه تاریخی برای نوجوانان بی‌توجه. استقبالی که از این اثر شد، باعث شد که من به این موضوع فکر کنم که شاید لازم است تک‌تک ما، بر روی میز کار خودمان این جمله را به خود متذکر شویم که رمان عاشقانه و تاریخ معاصر یادت نرود.

در ابتدای این نشست که در زمره نشست‌های «دو پنجره» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود، انسیه موسویان از کارشناسان کانون گفت: برنامه «دو پنجره»، برنامه‌ای فرایندمدار و کتاب‌محور است که در مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با حضور فعال‌ترین اعضا قریب ۱۴ سال است دنبال می‌شود. در سال گذشته و سال جاری به دلیل محدودیت‌های کرونایی بر آن شدیم که این برنامه را با تغییراتی دنبال کنیم.

وی افزود: در سال جاری در کنار نویسنده، یک منتقد ادبی نیز حضور خواهد داشت. اگرچه که نقد‌های بچه‌ها همیشه جذاب و خواندنی است؛ اما، نگاه متفاوت و از زاویه دیگر می‌تواند به جذابیت این کار کمک کند و مجازی بودن این نشست‌ها باعث می‌شود که ما بتوانیم از حضور اعضای کل کشور در برنامه بهره بگیریم. البته سوالات و نظرات بچه‌ها پیش‌تر توسط مسئول این نشست‌ها - مریم اسلامی- جمع‌آوری و در اختیار میهمانان قرار می‌گیرد.

 مسئولیت نشست‌های «دو پنجره» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را مریم اسلامی عهده‌دار است.