دوشنبه ۱۹ مرداد ۱۳۸۸ - ۱۰:۴۹
اسلام‌هراسي؛ حكم مفهومي با انگيزه‌هاي آنچناني

چاپ اول كتاب «تبعيض و ناشكيبايي عليه مسلمانان در اتحاديه اروپا بعد از 11 سپتامبر(گزارش فدراسيون بين‌المللي حقوق بشر هلسينكي IHF)» ترجمه دكتر علي مرشدي‌زاد از سوي پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي منتشر و روانه بازار نشر شد.

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، هدف از اين كتاب، افزايش آگاهي درباره تبعيض و عدم تساهل بر ضد مسلمانان در اتحاديه اروپا و همچنين نشان دادن مشكلات موجود بر سر راه استفاده از حق آزادي ديني از سوي مسلمانان اين منطقه است.

گزارش ارايه شده در اين كتاب 11 كشور عضو اتحاديه اروپا را در برمي‌گيرد كه عبارت‌اند از اتريش، بلژيك، دانمارك، فرانسه، آلمان، يونان، ايتاليا، هلند، اسپانيا، سوئد و انگلستان.

گزارش حول و محور استانداردهاي بين‌المللي مناسب مربوط به حقوق بشر سامان يافته است و بر دل‌مشغولي‌هاي مطرح شده از سوي سازمان‌هاي مسلمانان و ديگر گروه‌هاي ديده‌بان حقوق مسلمانان تمركز دارد؛ اما اغلب بر اساس اطلاعات دست دوم شامل بيانيه‌هاي گروه‌هاي مسلمان و ضد نژادپرستي، مطالب انتشار يافته سازمان‌هاي بين‌المللي حقوق بشر و مجموعه‌هاي ديده‌بان، يافته‌هاي تحقيقاتي، گزارش‌هاي رسانه‌ها و اسناد رسمي بنا شده است.

مترجم اين اثر در بخشی از مقدمه كتاب می‌نویسد: «اسلام‌هراسي، مفهومي است كه به ترس و پيش‌داوري و تبعيض غير عقلاني در برابر اسلام و مسلمانان اشاره دارد. سابقه اين اصطلاح به دهه 1980 باز مي‌گردد؛ اما پس از 11 سپتامبر 2001 استفاده بيشتري از آن شد. موسسه "رانيمد تراست" در انگلستان كه به امر تبعيض و نفرت در اين كشور مي‌پردازد، در سال 1997، اسلام‌هراسي را ترس و نفرت از اسلام و بنابراين، ترس و نفرت از همه مسلمانان تعريف كرد و ابراز داشت كه اين اصطلاح بر تبعيض و طرد مسلمانان از زندگي اقتصادي، اجتماعي و عمومي كشور نيز دلالت دارد. همچنين اسلام‌‌هراسي دربردارنده اين برداشت است كه اسلام فاقد ارزش مشترك با ديگر فرهنگ‌هاست؛ در مقايسه با غرب در موقعيتي فرودست قرار دارد و بيش از اين كه دين باشد، يك ايدئولوژي سياسي است.
در ژانويه 2001 در مجمع بين‌المللي استكهلم براي مبارزه با عدم تساهل گام‌هايي براي پذيرش رسمي اين اصطلاح برداشته و اسلام هراسي در كنار بيگانه‌ترسي(آنتي‌سميتيزم) به مثابه نوعي عدم تساهل پذيرفته شد. منابع مختلف، علت اسلام‌هراسي را حادثه 11 سپتامبر 2001 و نيز حضور روزافزون مسلمانان در كشورهاي غربي ذكر كرده‌اند. مركز اروپايي نظارت بر نژادپرستي و بيگانه‌ترسي، كه يك نهاد نظارتي اروپايي است، در ماه مه 2002 گزارشي با عنوان "خلاصه گزارش اسلام هراسي در اروپا پس از 11 سپتامبر 2001" منتشر كرد، كه بيان كننده افزايش حوادث وابسته به اسلام هراسي در اروپا پس از 11 سپتامبر 2001 بود.
اگرچه از اين اصطلاح بسيار استفاده شده است؛ اما موضوع بحث‌ها و مجادلاتي جدي است. مخالفان كاربرد اين اصطلاح معتقدند كه اغلب از اين اصطلاح سوء استفاده مي‌شود و نقد مشروع اسلام را تخريب مي‌كند. آنها اين اصطلاح را اسطوره مي‌نامند. گروهي از نويسندگان در مارس 2006 بيانه‌اي را امضا كردند با عنوان "همراه با هم در مواجهه با تمامت‌خواهي جديد» و در آن اسلام‌هراسي را مفهومي تاسف‌انگيز ناميدند كه نقد اسلام و بدنام كردن معتقدان به آن را در هم مي‌آميزد. برخي از مخالفان هراس از اسلام را امري توجيه‌پذير مي‌دانند.»

در بيان ريشه اين اصطلاح بايد گفت كه Islamophobia از كلمات اسلام، حرف لاتين مابعد كلاسيك o و كلمه Phobia، به معناي ترس نامعقول از چيزي يا بيزاري از آن، تشكيل يافته است. پسوند phobia دو كاربرد كلي و متفاوت دارد. اين پسوند گاه در روانشناسي در مورد افراد به معناي نوعي بيماري به كار مي‌رود و گاه در زمينه‌اي اجتماعي و در كنار اصطلاحات مربوط به ضديت با اقوام و مليت‌ها استفاده مي‌شود. مورد نخست، فاقد دلالت مستقيم سياسي است؛ ولي مورد دوم دلالتي سياسي دارد. 

بر اساس مطالب كتاب، برخي افراد و سازمان‌ها كوشيده‌اند اين واژه را تعريف كنند. كوفي عنان، دبير كل سابق سازمان ملل، در كنفرانسي با موضوع اسلام‌هراسي در سال 2004 گفت: «هنگامي كه جهان مجبور است اصطلاحي براي نشان دادن تعصب و سرسختي در عقيده بيافريند، نشان از تحولي تاسف‌انگيز و دشوار دارد». اين مطلب در مورد اصطلاح اسلام‌هراسي صدق مي‌كند. موسسه «رانيمد تراست» در 1996 كميسيون مسلمانان بريتانيا و اسلام‌هراسي را تاسيس كرد كه رياست آن را «گوردون كانوي» معاون دانشگاه «ساسكس» عهده‌دار بود. گزارش آنها با عنوان «اسلام‌هراسي: چالشي عليه همه ما» در نوامبر 1997 انتشار يافت. در اين گزارش اسلام‌هراسي، ترس و اكراه بي‌اساس در برابر مسلمانان كه باعث دفع آنها و تبعيض عليه آنها مي‌شود، تعريف شده است. «استفن شوارتز» نويسنده آمريكايي، اسلام‌هراسي را محكوم‌سازي كليت اسلام و تاريخ مسلمانان به عنوان امري افراطي؛ انكار اكثريت ميانه‌روي مسلمان و در نظر گرفتن اسلام به عنوان مشكلي براي جهان؛ برخورد با تعارضات مربوط به مسلمانان به عنوان امري الزاما حاصل اشتباهات آنان؛ تاكيد بر اين كه مسلمانان در صدد ايجاد تغيير بر اساس دين خود هستند و اعلان جنگ عليه كليت اسلام تعريف كرده است. 

البته اصطلاح اسلام‌هراسي منتقداني نيز دارد. منتقدان اين اصطلاح آن را جهت‌دار مي‌دانند. از جمله اين منتقدان نويسندگاني‌اند كه در ماه مارس 2006 بيانه‌اي را با عنوان «همراه با هم در مواجهه با توتاليتاريسم جديد» امضا كرده‌اند. آنها در اين بيانيه اسلام‌هراسي را در حكم مفهومي تاسف‌آور محكوم كرده‌اند. «دانيل پايپس» مورخ و مفسر سياسي محافظه‌ كار آمريكايي نيز معتقد است. اين اصطلاح ترس از اسلام و ترس از اسلام راديكال را با هم در مي‌آميزد. ماحصل سخن اين منتقدان آن كه اسلام‌هراسي باعث مي‌شود ترس جهان غرب از اسلام راديكال با ترس از اسلام يكي انگاشته شود. 

گزارش حاضر مي‌تواند پاسخي به اين منتقدان باشد. اين گزارش نشان مي‌دهد فضاي تبليغاتي به وجود آمده پس از 11 سپتامبر عليه اسلام و مسلمانان، تنها مسلمانان راديكال را هدف قرار نمي‌دهد؛ بلكه تماميت اسلام و همه مسلمانان هدف حمله اسلام‌هراسي قرار دارند، زنان محجبه‌اي كه بنا به وظيفه ديني و شرعي خود روسري به سر مي‌كنند و هيچ نسبتي با راديكاليسم ندارند، تحقير، توهين و تهديد مي‌شوند و به آنها حمله مي‌شود. رسانه‌ها اسلام را مقصر مي‌شمارند و افكار عمومي را عليه مسلمانان تهييج مي‌كنند. 

در حقيقت اين كتاب، گزارشي است كه از سوي فدراسيون بين‌المللي حقوق بشر هلسينكي تهيه شده و به اسلام‌هراسي در اروپا يا به بيان كتاب، به بحث درباره تبعيض و ناشكيبايي عليه مسلمانان در اتحاديه اروپا مي‌پردازد. در اين گزارش كه سال 2005 ارائه شده است، وضعيت مسلمانان در 11 كشور عضو اتحاديه اروپا را پس از حوادث 11 سپتامبر بررسي مي‌شود. 

فدراسيون بين‌المللي حقوق بشر هلسينكي، نگاهي بي‌طرفانه و فارغ از جهت‌گيري در عرضه اين گزارش دارد و اين نوع نگاه، آن هم از سوي سازماني غير وابسته به مسلمانان، بر اهميت گزارش مي‌افزايد. 

فدراسيون بين‌المللي حقوق بشر هلسينكي، سازماني غير دولتي است كه به دنبال ترويج پذيرش مواد حقوق بشر مندرج در سند نهايي هلسينكي و اسناد مربوط به آن است. اين فدراسيون، علاوه بر حمايت و برقراري ارتباط ميان 24 كميته و سازمان همكاري كننده، ارتباط‌هاي مستقيمي با فعالان حقوق بشر در كشورهايي دارد كه كميته‌هاي هلسينكي در آنها وجود دارد. فدراسيون داراي شاني مشورتي در سازمان ملل و شوراي اروپاست. 

همچنين فدراسيون داراي نمايندگان و كميته‌هايي همكار در آلباني، آمريكا، اتريش، آذربايجان، بلاروس، بوسني و هرزگوين، بلغارستان، كانادا، كرواسي، جمهوري چك، دانمارك، فنلاند، فرانسه، گرجستان، آلمان، يونان، مجارستان، ايتاليا، قزاقستان، كوزوو، قرقيزستان، ليتواني، لتوني، مقدونيه، مولداوي، مونته‌نگرو، هلند، نروژ، لهستان، روماني، روسيه، صربستان، اسلواكي، اسلووني، سوئد، سوئيس، اوكراين، انگلستان، ايلات متحده و ازبكستان است. ديگر سازمان‌هاي همكاري كننده عبارت‌اند از: مركز اروپايي حقوق رم(بوداپست)، حقوق بشر بدون مرز(بلژيك) و مركز دفاع از ناتواني ذهني(بوداپست). 

كتاب حاضر در 11 فصل كه معرف 11 كشور عضو اتحاديه اروپاست، به همراه يك پيوست به چاپ رسيده است. 

چاپ اول كتاب «تبعيض و ناشكيبايي عليه مسلمانان در اتحاديه اروپا بعد از 11 سپتامبر» در شمارگان 1000 نسخه، 279 صفحه و بهاي 60000 ريال راهي بازار نشر شد.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها