مولفه‌های شکل‌دهنده هویت ملی ایران در فرایند تاریخی کدام است؟

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «هویت ملی و ارکان و مولفه‌های آن در ایران» با موضوع ویژگی‌های ملی ایرانی تالیف مجید عباس‌زاده مرزبالی از سوی انتشارات اندیشه احسان منتشر شد. این کتاب پنج فصل دارد که شامل مبحث نظری، هویت ملی ایران، هویتی کهن و تاریخی، ارکان (لایه‌های) هویت ملی ایران در فرایند تاریخی، مولفه‌های هویت ملی ایران در فرایند تاریخی، ضرورت اتخاذ رویکرد فراگیر نسبت به هویت ملی در ایران است.
 
این کتاب به بررسی ارکان و مولفه‌های شکل‌دهنده هویت ملی ایران در فرایند تاریخی و نیز بیان نکاتی پیرامون چگونگی مواجهه با هویت مذکور و ارکان و مولفه‌های آن می‌پردازد. از دیدگاه این پژوهش، هویت ملی ایران، هویتی کهن و تاریخی است که قرن‌ها پیش و در دوره باستان ایجاد شده و در فراخنای تاریخ توانسته است پایداری، پویایی و موجودیت خویش را حفظ کند. این هویت دارای ارکان و مولفه‌هایی است که نقش اساسی در تکوین آن داشته‌اند.
 
ایران باستان، اسلام و مدرنیته ارکان اصلی و سرزمین ایران، تاریخ طولانی و کهن، دین و اعتقادات مذهبی، میراث سیاسی و حکومت ایرانی، فرهنگ غنی و پویا، زبان فارسی و اسطوره‌های ملی-ایرانی نیز مولفه‌های شکل‌دهنده هویت ملی ایران هستند که به طور کلی مهم‌ترین نشانه‌های ایران و ایرانی بودن محسوب می‌شوند. به اعتقاد نویسنده، با توجه به چالش‌های پیش روی هویت ملی ایران در عصر حاضر (موسوم به عصر جهانی شدن)، تنها راه صیانت از هویت مذکور و تحکیم آن، اتخاذ رویکرد فراگیر از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران نسبت به این هویت و توجه همزمان به تمامی ارکان و مولفه‌های آن است.
 
این کتاب می‌تواند برای تمامی ایرانیان به ویژه مدرسان، پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های دانشگاهی علوم سیاسی، تاریخ و جامعه‌شناسی و سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران فرهنگی و اجرایی کشور سودمند باشد.
 
در مقدمه کتاب «هویت ملی و ارکان و مولفه‌های آن در ایران» می‌خوانیم: «کشور ایران دارای یک هویت ملی کهن و تاریخی است. این هویت قرن‌ها قبل از پیدایش دولت‌های ملی در اروپا، به وسیله امپراتوری‌های بزرگ ایران باستان ایجاد شد و در فراخنای تاریخ ایران از ابتدا تاکنون و در راه پویایی خود با هویت‌ها و فرهنگ‌های دیگر آمیخته و توانسته است پایداری، پویایی و موجودیت خویش را حفظ کند و تداوم ببخشد. در این فرایند تاریخی ارکان و مولفه‌های خاصی در شکل‌گیری و استمرار این هویت نقش داشته‌اند؛ به عبارتی، ایرانیان به عنوان یک ملت با سابقه تاریخی و قدمت حیات سیاسی و اجتماعی، از مبانی و عناصری برای سامان دادن هویت ملی خاص خود برخوردار بوده‌اند.»
 
در فصل چهارم و در زیربخش اسطوره‌های ملی- ایرانی آمده است: «ادبیات و روایات اسطوره‌ای سهم عمده‌ای در این یکپارچگی سیاسی و همبستگی اجتماعی در ایران داشته‌اند. داستان‌های اسطوره‌ای به عنوان میراثی هویت‌بخش از نسل‌های پی‌در پی توسط افراد، نهادها و... سینه به سینه نقل شده‌اند و امروزه به یکی از عناصر قوام‌بخش هویت ملی ایران مبدل شده‌اند. اگر از بسیاری از ایرانیان درباره ملیت و نقش اسطوره‌ها در تکوین هویتشان سوال شود احتمالا به داستان‌های اسطوره‌ای مانند جمشید، فریدون، کیومرث و... اشاره می‌کنند و هویت ایرانی را به آن اسطوره‌ها نسبت می‌دهند و یا از آن روایات به عنوان شاهدی بر قدرت و دیرینگی این هویت یاد می‌کنند.»
 
به طور کلی مجموعه میراثی که در قالب روایات ملی، اساطیر دینی، ویژگی‌ها و اعمال پادشاهان و امیران، سرگذشت پهلوانان، شرح لشکرکشی‌ها و... منتقل شده و به زمان حال رسیده‌اند روایاتی هستند که اساس آنها تاریخ، شکل آنها داستان و روش آنها اساطیری‌اند که بخش اعظم ادبیات، فرهنگ و هنر ایرانیان را به خود اختصاص داده‌اند و نقشی برجسته در تمیز ایرانیان از دیگران دارند.
 
در بخشی دیگر از فصل پنجم می‌خوانیم: «چالش‌های هویتی پیش روی ایران در عصر جهانی شدن به ما یادآوری می‌کند که هویت ملی کشور را می‌بایست به دور از رویکردهای تقلیل‌گرایانه و تک عاملی مورد بررسی و توجه قرار داد و به همه ابعاد آن اهمیت داد؛ چرا که هر سه بعد، در تکوین هویت ملی ایران و هویت‌بخشی به اعضای این سرزمین نقش داشته‌اند.»
 
کتاب «هویت ملی و ارکان و مولفه‌های آن در ایران» با موضوع ویژگی‌های ملی ایرانی تالیف مجید عباس‌زاده مرزبالی با شمارگان 500 نسخه در 145 صفحه و قیمت 73هزار تومان از سوی انتشارات اندیشه احسان منتشر شد.