به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «چالش‌های اصناف در دوره پهلوی اول» نوشته زهره شیرین‌بخش از سوی نشر تاریخ ایران منتشر شد. این کتاب دارای دو بخش است که هر بخش چند فصل را در بردارد. بخش‌ اول کتاب شامل ساختار و کارکرد سنتی اصناف در ایران، صنف و منشا آن، تاریخچه مالیات صنفی و تغییرات آن در دوره پهلوی اول و بخش دوم کتاب شامل بررسی و تحلیل نارضایتی‌ها، عملکرد بلدیه و نارضایتی اصناف، اصناف و مالیات، انحصار دخانیات و نگرانی‌های اصناف و اصناف و بحران واردات کالاهای مصرفی است.

در روند نوسازی دوره پهلوی اول، در نتیجه روی کار آمدن حکومت جدید و تحولات سیاسی و اجتماعی، حیات اصناف به عنوان یکی از گروه‌های اجتماعی شهری، دستخوش تغییراتی شد. فهم این تغییرات از آن جهت حائز اهمیت است که سهم مطالعات مربوط به اصناف و معضلات پیش روی آنان به عنوان یکی از عناصر مهم جامعه بازار، در مطالعات این دوره ناچیز است.

اصناف به عنوان یکی از گروه‌های مهم اقتصادی-اجتماعی در بازارها، همواره از عناصر کلیدی و مهم اجتماع شهری محسوب می‌شدند. در طول سده‌های متمادی در تاریخ ایران، اصناف کارکردهای مختلفی داشتند که از جمله آن می‌توان به ساماندهی تولید، نظم بخشیدن به روابط کسب و کار و مقررات مربوط به دادوستد کالا، نظارت عمومی بر اصحاب حرف و نظایر آن اشاره کرد. همچنین روسای اصناف به نوعی نمایندگی حرفه‌ها و مشاغل بازار در مقابل نهادهای حکومت را برعهده داشتند و در این زمینه در مواردی چون تعیین مقدار و پرداخت مالیات، به عنوان نوعی واسطه میان اصناف بازار و نمایندگان حکومت، عمل می‌کردند.

به همین ترتیب حضور تاریخی اصناف در جامعه شهری و بروز کارکردهای متنوع این نهاد تا دوره معاصر تاریخ ایران با قوت و ضعف ادامه داشته است. حکومت پهلوی پس از استقرار و تمرکز قدرت، اصلاحات گسترده‌ای را در عرصه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی در کشور آغاز کرد که جامعه ایران را دستخوش تغییرات جدی در زمینه‌های مختلف کرد و بر ارکان گوناگون حیات اجتماعی تاثیر گذارد. اصناف و پیشه‌وران از جمله گروه‌های اجتماعی محسوب می‌شدند که حیات آنان در این روند، دستخوش تغییراتی شد.

ورود نهادهای نوین مدیریت شهری مانند بلدیه، واردات کالاهای خارجی و ناتوانی تولیدکنندگان بومی در رقابت با این کالاها، اتخاذ سیاست‌ها و قوانین مالیاتی جدید و مواجهه جامعه ایران با تکنولوژی جدید در بسیاری از زمینه‌ها، تنها بخشی از حجم عظیم تحولات این دوره تاریخی است که دگرگونی‌هایی در موقعیت شغلی و اجتماعی گروه‌های مختلف جامعه، از جمله اصناف به وجود آورد.

در کتاب «چالش‌های اصناف در دوره پهلوی اول» بعضی از جنبه‌های این موضوع، از خلال بررسی محتوای اسناد عرایض در دوره‌های ششم تا دوازدهم مجلس شورای ملی و منابع مرتبط مورد توجه قرار گرفته است. از مجموعه یافته‌ها، چند محور اصلی از جمله ارتباط و تقابل میان اصناف با بلدیه و وظایف این نهاد در زمینه‌های گوناگون، اصلاح و تغییر نظام مالیاتی و دشواری‌های اصناف در پرداخت مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم، واردات کالا و ناتوانی اصناف در رقابت با محصولات خارجی، تاثیر قوانین انحصار دخانیات و همچنین ورود اتومبیل بر امرار معاش اصناف خرده‌پا و ضعیف؛ مورد بررسی قرار گرفته است.

مطالعه این تحولات مبین آن است که در این دوره با گسترش حوزه‌های تصدی‌گری حکومت در جنبه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی، دایره استقلال سنتی اصناف،‌ محدود و تمایل به پذیرش قوانین و مقررات جدید اجتناب‌ناپذیر شد و طراحی ساختار حقوقی جدید و اجرای قوانین آن، به ویژه در عرصه حقوق اقتصادی، تجاری و کار هر چه بیشتر عرصه عمل و رفتار پیشه‌وران و بازاریان را تحت نظارت نهادهای مرتبط با حکومت درآورد. برقراری انحصارات در تجارت داخله و خارجه و دولتی کردن برخی رشته‌های تولیدی یا تجاری، دوره جدیدی از محدودیت فعالیت اصناف و بازار را در اقتصاد ایران نشان می‌دهد.

کتاب ««چالش‌های اصناف در دوره پهلوی اول» » نوشته زهره شیرین‌بخش در 247صفحه، شمارگان 1000 نسخه و قیمت 75 هزار تومان از سوی نشر تاریخ ایران منتشر شد.