به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) «گفتمان مناظره‌ای: بررسی سازوکارها و ساختار گفتمانی دهمین انتخابات ریاست جمهوری خرداد 1388» نوشته سیدرضا حجتی از انتشارات روابط عمومی موسسه انتشاراتی «روایت» عنوان کتابی است که به موضوع مناظره‌های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری سال 88 پرداخته است.
حجتی مساله اصلي اين تحقيق را دانستن سازوكارها و ساختارهاي زباني گفتمان‌مدار و ديدگاه‌هاي ايدئولوژيكي حاكم بر توليد گفتمان مناظره‌هاي تلويزيوني دهمين انتخابات رياست جمهوري اسلامي ايران در خرداد 1388 می‌داند.
مناظره‌های تلویزیونی قدرت تحليل آحاد مردم را بالا می‌برد
نویسنده در پیشگفتار مناظره‌هاي تلويزيوني دهمين انتخابات رياست‌جمهوري ايران در خرداد 1388 را يكي از استراتژيك‌ترين رويدادهاي زباني ـ اجتماعي عنوان می‌کند و می‌گوید: «طرح و تبيين ابعاد گفتماني (مناظره‌های تلویزیونی) در ميان اقشار تحصيل‌كرده و در عرصه عمومي مي‌تواند قدرت تحليل آحاد مردم و مسئولان را در رويارويي با تعامل‌هاي گفتمانيِ استراتژيك افزايش داده، جامعه را در برابر هجوم افكار انحرافي و استثمار زباني در تعامل‌هاي روزمره و رويدادها و كنش‌هاي اجتماعي متناظر مقاوم ساخته و امكان تشخيص و تبيين مواضع راستين و انحرافي را براي آن‌ها فراهم نمايد.»
وی ادامه می‌دهد: «به‌رغم چالش‌هاي به‌وجودآمده در عرصه مديريت سياسي و فضاي عمومي كشور در اثر فرآيند انتخابات رياست‌جمهوري به‌ويژه متأثر از مناظره‌هاي تلويزيوني نامزدهاي رياست‌جمهوري در رقابت‌هاي انتخاباتي و بحران‌هاي اجتماعي پس از اعلام نتايج شمارش آرا با ايمان به اين‌كه در فضاي حاكميت اسلامي و در عرصه تحقيقات دانشگاهي امكان طرح و تبيين مسائل اجتماعي به شيوه‌اي علمي و روشن‌گرانه پيوسته فراهم است و بر اساس اين باور كه چنين تحقيقي در چارچوب علمي ـ دانشگاهي مي‌تواند در روشن‌گري مسائل جامعه مفيد واقع شود، محقق با طرح عنوان «گفتمان مناظره‌اي» به توصيف، تفسير و تبيين سازوكارها و ساختار گفتماني مناظره‌هاي تلويزيوني دهمين انتخابات رياست‌جمهوري ايران در خرداد 1388 همت گماشته است.»
حجتی در مقدمه کتاب خود درباره مناظره‌های تلویزیونی نامزدهای ریاست جمهوری سال 88 می‌نویسد: «نشانه‌هاي آشكار و پوشيده زباني در اين رويداد ارتباطي ـ اجتماعي اين واقعيت را از پيش آشكارتر كرده است كه به‌رغم پرده‌پوشي‌ها و عادي‌سازي‌هاي سياسي از سوي گفتمان‌هاي مسلط در دوره‌هاي پيشين، ميان گفتمان‌هاي رقيب نسبت به صداقت دولت و كارآمديِ مديريت آن در تدوين و پيش‌برد برنامه‌هاي مؤثر براي تحقق وظايف قانوني خود تعارض، بلكه تنازع حاكم است.»
تضارب آراي گفتمان‌ها و پخش زنده رقبای انتخاباتی
«گفت‌و‌گوي رودرروي رقباي انتخاباتي و پخش زنده آن از رسانه‌ي ملي، يك بار ديگر عرصه عمومي را با تضارب آراي گفتمان‌ها ـ خرده‌گفتمان‌هاي موجود در نظام رو‌‌به‌رو ساخته، فضايي از شور و شعور را به سوي مردم گشود و از سوي ديگر، به دليل ماهيت گفتماني خود، نظام گفتماني مسلط را به‌طور جدي به چالش كشيد؛ رويدادي كه عرصه انديشه و احساس ملي را در‌نورديد و آثار و تبعات آن همه مناسبات قدرتِ درون و برون نظام را از خود متأثر ساخت، بلكه بر مناسبات جهاني نيز اثر گذاشت.»
به زعم نویسنده کتاب، گفت‌و‌گوهاي تلويزيوني كانديداهاي رياست جمهوري ايران در خرداد 1388 به‌شدت از گفتمان حاكم «اصول‌گرايي ـ احمدي‌نژادگرايي» و گفتمان‌هاي رقيب تأثير پذيرفته بود و رقباي انتخاباتي در اين گفت‌و‌گوها نگاه خود را به تبيين بحران‌هاي مديريتي جامعه معطوف ساختند.
حجتی در کتاب خود در تعریف «گفتمان مناظره‌ای» می‌گوید: «(رقبای انتخاباتی در مناظره‌ها ) مي‌كوشيدند با خوانشي مقابل يا هرچند متناظر الگويي جايگزين را براي مديريت جامعه ارائه نمايند. بر اين اساس مي‌توان مناظره‌هاي تلويزيوني رقباي انتخابات رياست جمهوري دهم در ايران را «گفتمان مناظره‌اي» ناميد؛ «فرايندي استراتژيك» كه طي آن طرفين گفت‌وگو كوشيدند با در هم تنيدن كنش‌هاي زباني ـ گفتماني با ساخت‌هاي سياسي ـ اجتماعي شريك گفتماني و مخاطبان خود را متقاعد و با خود همراه سازند.»
مناظره خياباني و تظاهرات مردمي با «دموكراسي مناظره‌اي»
وی ادامه می‌دهد: «رويدادي زباني ـ اجتماعي كه تحت تأثير آن مخاطبان تلويزيوني، مشاركين غير‌مستقيم مناظره‌ها بلا‌فاصله پس از هر جلسه مناظره‌ي رقباي انتخاباتي با تأثير از الگوي زباني كانديداها در نقش حاميان كانديداي خود با هيجان و شوري احساسي، گاه هدايت‌شده و در چارچوب فعاليتي سازمان‌يافته «دموكراسي مناظره‌اي» را به «مناظره خياباني» و «تظاهرات مردمي» كشاندند.»
بخش اول كتاب به طرح مباحث نظري و بررسي مهم‌ترين رويكرهاي تحليل گفتمان انتقادي پرداخته است و چون اين تحقيق در چارچوب نظريه فرهنگي ـ جامعه‌شناختي فركلاف و روش زبان‌شناسي نقش‌گراي هاليدي سامان يافته است، اين نظريه و زوايايي از دستور نقش‌گراي هاليدي با بسط و گستردگي بيش‌تري مورد بررسي قرار گرفته است.
در بخش دوم، محقق با تمركز بر تاريخچه مناظره‌هاي تلويزيوني به‌ويژه با رويكرد انتخاباتي، به دليل ماهيت گفتماني مناظره‌هاي تلويزيوني دهمين انتخابات رياست‌جمهوري ايران در خرداد 1388 با بهره‌گيري از شيوه‌اي تلفيقي از الگوي سه لايه‌اي فركلاف و ابزار زبان‌شناختي دستور نقش‌گراي هاليدي سازوكارها و ساختار گفتماني مناظره‌هاي تلويزيوني دهمين انتخابات رياست‌جمهوري ايران در خرداد 1388 را توصيف، تفسير و تبيين كرده است.
نگاهی به كتاب «حماسه بصیرت و ایمان؛ 9 دی نماد قدرت مردمی ایران»
كتاب «حماسه بصیرت و ایمان؛ 9 دی نماد قدرت مردمی ایران» توسط جمعي از نويسندگان گردآوري و توسط نشر ساقی منتشر شده و دربرگيرنده مجموعه سخنرانی‌ها و مقالاتی از شخصیت‌های کشوری از جمله دکتر سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، دکتر غلامعلی حدادعادل، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، سردار سرتیپ سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه، دکتر عزیزی معاون رئیس جمهوری و... می‌شود.
در این کتاب سخنرانی‌هایی درباره موضوعات فتنه 88 و جایگاه آن در زنجیره تهاجمات، مختصات دو مفهوم «فتنه» و «بصیرت» در قرآن، تحلیل 9 دی در چارچوب مناظره راهبردی آمریکا، پوزیتیویسم و ابعاد نظری فتنه 88 و نظام اسلامی و دشمنانش گنجانده شده است.
مقالات موجود در این اثر نیز با موضوعات اقدامات پنهان آمریکا در حمایت از فتنه 88، حکومت اسلامی و گذر از فتنه، بررسی علل ناکامی انقلاب رنگی در ایران، چیستی حماسه 9 دی، پیشینه فتنه‌گری در پوشش تغییر در نظام جمهوری اسلامی، دفع آنتی‌تزها در 9 دی، بازشناسی حماسه عاشورا و حماسه نهم دی، هویت شیعه، مبنای تبیین حماسه 9 دی، بازتولید سرمایه اجتماعی در حماسه 9 دی و ریشه‌ها، پی‌آمدها و چگونگی شکل‌گیری حماسه آمده است.
راهپیمایی سراسری نهم دی‌ماه تجلی دست قدرت خدا بود
در مقدمه این کتاب سخنرانی حضرت آیت‌‌الله العظمي خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هزاران نفر از مردم قم در سال 88 آمده است. رهبری حضور عظیم و تعیین‌کننده ملت مومن، بابصیرت و باغیرت ایران را در راهپیمایی سراسری نهم دی‌ماه امسال، تجلی دست قدرت خدا و حرکتی ماندگار در تاریخ انقلاب خواندند و تاکید کردند: «سلطه‌گران و جریان‌های ضد دین که امروز در شرایط غبارآلود فتنه در مقابل نظام و انقلاب شعار می‌دهند، همان کسانی هستند که سال‌ها زیر پرچم مبارزه با امام و انقلاب صف‌آرایی کرده بودند و مردم نیز با درک همین شاخص و حقیقت، حضور تعیین‌کننده خود را در حفظ نظام و انقلاب، بار دیگر ثابت کردند.» صفحه (1)
در بخش دیگری از سخنان مقام معظم رهبری آمده است: «از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی و در تمام طول حیات امام خمینی(ره) همواره آمریکا، انگلیس، دیگر قدرت‌های استکباری، مرتجعین وابسته به نظام سلطه و منحرفان داخلی در زیر پرچم مبارزه با امام و انقلاب قرار داشتند و اکنون هم شرایط به همین صورت است. از قبل از انتخابات ریاست جمهوری تاکنون، آمریکا، انگلیس و رسانه‌های صهیونیستی در کجا ایستاده‌اند؟ جناح‌های ضد دین همچون توده‌ای‌ها، سلطنت‌طلب‌ها و دیگر مخالفان انقلاب و امام در کجا قرار دارند؟ آیا جز در زیر همان پرچم مقابله با نظام اسلامی قرار گرفته‌اند؟ بنابراین صف‌بندی‌ها هیچ تغییری نکرده و این یک علامت و شاخص مهم است.» صفحه (2)
جمهوري اسلامي می‌تواند پرشورترین رقابت‌ها را برگزار کند
سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در سخنرانی بعد از فتنه 88 گفته است: «22 خرداد اوج جمهوریت نظام را به رخ همگان کشید و آن‌ها دیگر نمی‌توانستند مشارکت مردم را انکار کنند. بعد از سی سال، 85 درصد مردم در انتخابات حضور پیدا می‌کنند. در واقع نظام از جمهوریتی برخوردار است که می‌تواند پرشورترین رقابت‌ها را برگزار کند. دیگر نمی‌شد رقابتی را که به دنبالش مشارکت بود و مشارکت و رقابت با هم در این انتخابات ظهور پیدا کردند را انکار کرد.» صفحه (12)
غلامعلی حدادعادل در سخنرانی با موضوع «مختصات دو مفهوم فتنه و بصیرت در قرآن و مصادیق آن در فتنه 88» بیان می‌کند: «ماجرای سال 88 به درستی فتنه نامیده شده است. مقام معظم رهبری بارها اوصاف فتنه را برشمرده‌اند. فتنه از خصوصیات دوران امیرالمومنین(ع) است. حضرت امیر(ع) در نهج‌البلاغه بارها فتنه را توصیف می‌کنند. به طور مختصر می‌توان فتنه را یک گرفتاری و بلوای اجتماعی و سیاسی دانست که روشنی و وضوح لازم را ندارد؛ فضای آن غبارآلود است و دوست و دشمن از هم متمایز نیستند و تشخیص حق از باطل دشوار است. بعد از آن‌که غبار فتنه بنشیند و محیط شفاف شود، تشخیص هم آسان می‌شود، اما در بحبوحه گرفتاری، تشخیص دشوار است.» صفحه (20)
فتنه 88 جنگ نرمی تمام عیار بود
بخش دوم کتاب دربرگیرنده 10 مقاله با موضوعات مرتبط با فتنه 88 می‌شود. در چکیده مقاله با عنوان «حکومت اسلامی و گذر از فتنه» از دکتر حجت‌الله ایزدی آمده است: «غبار فتنه 88 با همه وسعت و پیچیدگی که به درستی جنگ نرمی تمام عیار بود، در پرتو حماسه نورانی و مه‌شکن 9 دی فرو نشست؛ فتنه‌ای که اگر در هر کشور دیگری اتفاق افتاده بود، به براندازی نظام حاکم منتهی می‌شد. درایت مقام معظم رهبری و عملکرد شجاعانه و به موقع مردم از این تهدید بنیان‌کن، فرصت‌هایی طلایی ساخت. مطالعه این برهه از انقلاب اسلامی با عنوان حکومت ولایی و گذر از فتنه و نشان دادن کارآمدی مدیریت بحران توسط ولی فقیه، نوع تدبیرهای آن بزرگوار برای روشن ساختن صحنه‌ها، فراهم ساختن امکان کسب بصیرت توسط مردم، دسته‌بندی‌هایی که ایشان از دوستان و دشمنان دارند و وظایف گروه‌های مختلف اجتماعی مانند نخبگان، استادان، دانشجویان و مردم برای اقدام در چنین صحنه‌های غبارآلودی، مورد توجه قرار گرفته است.»
سه‌شنبه ۹ دی ۱۳۹۳ - ۱۲:۲۲
«حماسه بصیرت و ایمان؛ 9 دی نماد قدرت مردمی ایران» عنوان كتابي است كه به فتنه ۸۸ و حماسه حضور مردمی ۹ دی و کتاب «گفتمان مناظره‌ای» به بررسی ساز و کارها و ساختار گفتمانی انتخابات ریاست جمهوری سال 88 می‌پردازد.
نظر شما