دكتر عليرضا اسمعيل‌زاده در گفت‌وگو باخبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)،‌ در تشريح جامعه باز گفت: جامعه باز، نحوه‌اي از زيستن است كه در آن قالب‌هاي توتاليتر ذهنيت افراد و جامعه فرو مي‌ريزند. در اين جامعه همواره اين امكان وجود دارد كه زبان تازه‌اي را براي توضيح مجدد واقعيتي كه در آن زندگي مي‌كنيم، به كار بنديم. من در اين كتاب جامعه باز را به مفهوم پوپري آن در نظر نگرفته‌ام، بلكه مقصودم يك جامعه متكثر است كه همه صداها در آن قابل شنيدن‌ خواهند بود.

وي افزود: اما در جامعه بسته جريان آزاد كندوكاو وجود ندارد و به همين دليل به طور طبيعي تمامي افكار و شيوه‌هاي زندگي امكان به ظهور رسيدن را نخواهند داشت.  

عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد واحد تبريز در پاسخ به اين سوال كه «آيا هرمنوتيك در يك جامعه بسته امكان گسترش و تحقق دارد؟» اظهار داشت: هرمنوتيك فلسفي در واقع به منزله تكثر تقليل‌ناپذير چشم‌اندازهاست كه پيش‌زمينه‌اي فلسفي براي تحقق جامعه باز به شمار مي‌آيد. به همين دليل اين نوع از تفكر نسبت به متافيزيك سنتي و عقلانيت مدرن، امكانات بيشتري براي شكل‌گيري يك جامعه باز دارد.

به گفته اسمعيل‌زاده، اين كتاب پنج گفتار را شامل مي‌شود كه چهار گفتار نخست در پي اثبات اين موضوع‌اند كه خرد هرمنوتيكي بيش از خرد كلاسيك و عقلانيت مدرن، زمينه را براي بروز خاستگاه‌هاي فكري و معرفتي جامعه باز فراهم مي‌كند. بنابراين مي‌توان اين اثر را بررسي نسبت هرمنوتيك فلسفي با جامعه باز دانست.

وي افزود: گفتار نخست اين اثر، برخي از بنيادي‌ترين موانع فكري و فلسفي جامعه باز را آشكار مي‌كند. براي اين منظور نسبت ابزار خرد متافيزيك كلاسيك و مدرن (خردباوري مدرن) با جامعه بسته مورد پرسش قرار گرفته، بنياد متافيزيكي اين جوامع در تقاضاي كليت و ثبات مركزيت‌گرايي و خواست سلطه بر ديگري نشان داده شده است.

اسمعيل‌زاده با اشاره به شرح هرمنوتيك دازاين هايدگر در يكي از گفتارهاي كتابش گفت: در اين بخش علاوه بر توضيح برخي وجوه پديدارشناسي تأويلي هايدگر، تلاش مي‌شود زمينه‌هاي تجربه گشايش معرفتي بنيادي در تفكر او نيز بررسي شود.

وي افزود: جهت‌گيري‌هاي گادامر به عنوان چهره‌اي شاخص در تفكر هرمنوتيكي، يكي از گفتارهاي كتاب را به خود اختصاص داده است. اين مبحث به دنبال يافتن نسبت هرمنوتيك فلسفي و عقلانيت تفاهمي است. گفتار چهارم نيز اين پرسش را مطرح مي‌سازد كه هرمنوتيك به عنوان نحوه خاصي از تفكر يا جامعه باز به مثابه نحوه خاصي از بودن در كجا پيوند مي‌خورند.

اسمعيل‌زاده ادامه داد: اين سوال با پيش كشيدن سه خاستگاه هرمنوتيكي براي جامعه باز ـ بسي‌انگاري در تفسير و عقلانيت معطوف به گفت‌وگو ـ پاسخ داده مي‌شود. گفتار پاياني نيز درصدد آشكار كردن هستي‌شناسي تأويلي و هرمنوتيك قرآني نزد صدرالدين شيرازي است.

وي با بيان اين كه «تاكنون كمتر به هرمنوتيك به‌ويژه از نوع سياسي آن در حوزه نشر كشورمان توجه شده است» اظهار داشت: شايد اين كتاب بتواند تا اندازه‌اي خلاء مطالعاتي رادر اين حوزه پر كند، چرا كه هرمنوتيك به معناي فلسفي آن تا اندازه‌اي مورد توجه مترجمان و نويسندگان حوزه فلسفه قرار گرفته و اين موضوع براي حوزه دين و كلام نيز تا اندازه‌اي صادق است.

اين مدرس دانشگاه درباره اثرات پذيرش هرمنوتيك سياسي از سوي يك جامعه اظهار داشت: به اعتقاد من، طرح اين مبحث جامعه را به سوي عقلانيت تفاهمي سوق مي‌دهد و كمك مي‌كند كه بپذيريم به ديگران به عنوان يك شيء نگاه نكنيم. هرمنوتيك سياسي شرايط را براي داشتن يك جامعه چندصدايي فراهم مي‌كند. در چنين جامعه‌اي است كه سبك‌هاي مختلف و مشروع زندگي و فرهنگ‌هاي مختلف محترم شمرده مي‌شوند.

وي افزود: معتقدان به هرمنوتيك سياسي، شنوندگان خوبي براي سخن ديگرانند،‌ زيرا دريافته‌اند كه در جريان گفت‌وگو با ديگري، حقيقت وجودي خودشان را غني‌تر مي‌كنند.

كتاب «متافيزيك جامعه بسته» از سوي انتشارات ستوده منتشر شده است.