خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- ماهرخ ابراهیم‌پور: نگاهی به کتاب‌هایی که درباره تسخیر لانه جاسوسی نوشته شده حاکی از این است که برای جذب نسل امروز به سوی رویدادهای تاریخ انقلاب اسلامی باید از زاویه‌های غیر سیاسی به آن پرداخت؛ نگاهی که شاید بتواند بیانگر نوع تعامل کسانی باشد که با هم 444 روز را در تقویم انقلاب رقم زدند. حسین جودوی، نویسنده و پژوهشگر جوانی است که به دلیل نارسایی‌های این رخداد سراغ تاریخ شفاهی با تکیه بر ابعاد نادیده آن رفته است. به مناسبت 13 آبان سالگرد تسخیر لانه جاسوسی با وی درباره کتاب «تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام: دانشجویان و گروگان‌ها» به گفت‌وگو نشستیم.
آقای جودوی ایده اصلی کتاب «تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام: دانشجویان و گروگان‌ها» از کجا نشات گرفت؟
زمانی که دانشجوی رشته تاریخ بودم متوجه شدم در رسانه‌ها درباره تسخیر سفارت آمریکا مصاحبه‌های تکراری و محدودی انجام می‌شود که بیشتر چهره‌های اصلاح‌طلب هستند. در پی این مصاحبه‌ها این پرسش برای بنده مطرح شد که آیا این واقعه بزرگ فقط با این چهره‌های خاص شکل گرفته است. پس از آن قرار شد در خبرگزاری فارس ویژه‌نامه آبان‌ماه درباره تسخیر لانه جاسوسی چاپ شود. در حال تهیه این ویژه نامه بودم که متوجه شدم ما در منبع آرشیوی و تولیدی مطالب و منابع متنوع و بسیاری داریم بنابراین این فرصتی بود که دنبال افرادی بروم که رسانه‌ها به آنها کمتر پرداخته‌ا‌ند و با اسامی و مطالعاتی که داشتم افراد را پیدا کردم که بخشی از این مصاحبه‌ها در ویژه‌نامه آبان در خبرگزاری فارس چاپ شد اما تصمیم گرفتم تمامی این گفت‌وگوها را در کتابی از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ کنم.
اما برخلاف تصمیم شما در کتاب مصاحبه با معصومه ابتکار یکی از چهره‌های شاخص اصلاح طلب هم وجود دارد! توجیه شما برای گنجاندن این مصاحبه در کتابتان چیست؟
مصاحبه‌هایی قبلا با خانم ابتکار انجام شده بود و خارج از دید سیاسی و فکری بود، بنابراین گفت‌وگو با برخی چهره‌های اصلاح‌طلب در این کتاب هم انجام شد در واقع قصدم این نبود که سوالات کلیشه‌ای در این کتاب از چهره‌ها پرسیده شود بلکه هدف این بود که با نگاه تاریخی سراغ چهره‌های تاثیرگذار در واقعه تسخیر لانه جاسوسی بروم و با طرح سوالات تازه به واکاوی این واقعه بپردازم. با وجود پرسش‌های تکراری اما در انتهای مصاحبه خانم ابتکار نگاه دیگری را به تسخیر لانه جاسوسی مطرح کرد. همچنین مصاحبه‌های انجام شده در این کتاب خارج از مصاحبه‌های کلیشه‌ای مطبوعات بود. همچنین می‌کوشیدم که در مصاحبه با افراد و چهره‌ها تفکرات سیاسی حال حاضر کنار گذاشته شود و درباره تفکر آن روز با هم صحبت کنیم.
استقبال از کتاب شما با توجه به رویکرد تاریخ شفاهی آن چگونه بوده است؟
در مورد تسخیر لانه جاسوسی در داخل ایران کتاب‌های اندکی نوشته شده است در حالی که با مکتوب کردن تاریخ وقایع انقلاب و افرادی که در آن حادثه شرکت کرده‌اند باید این اندیشه‌ها به نسل جوان منتقل شود و قطع یقین این کتاب تاریخی شفاهی کوتاهی از یک رویداد تاریخی است. فرصت این که ما همه خاطرات را جمع کنیم اندک است. درباره استقبال از کتاب هم باید بگویم به دلیل نگاه تازه‌ای که به این رویداد دارد، قابل تامل است.
ویژگی کتاب شما در پرداختن به تسخیر لانه جاسوسی چیست؟
تلاش بر این بود تا در این کتاب روابط بین دانشجویان و گروگان‌ها طوری مطرح شود که نشان‌دهنده سادگی رفتارها و روابط واقعی بین دانشجویان و گروگان‌ها بوده است. در کتاب بیشتر چهره‌های طرف مصاحبه را خانم‌ها تشکیل داده‌اند بنابراین به دلیل حضور زنان دانشجو در این رخداد سیاسی روابط عاطفی که بین دانشجویان و گروگان‌ها به وجود آمد نقطه عطف تاریخ‌نگاری انقلاب است اگرچه این روابط دو طرفه در کتاب با نگاه سیاسی مطرح شده اما زاویه‌هایی از فرهنگ و هنر نیز در این حادثه منعکس شده است. اتفاقات حواشی تسخیر لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام خمینی(ره) در اغلب موارد از متن اصلی این واقعه زیباتر بود. نحوه ارتباط دانشجویان با گروگان‌های آمریکایی یا اتفاقات ریز و درشتی که در آن 444 روز به وقوع پیوست، نمونه‌ای از این حواشی به شمار می‌آیند که کتاب تنها به بخشی از آنها پرداخته است.
چه زاویه‌هایی از فرهنگ در این کتاب مطرح شده که بازتاب آن می‌تواند موثر باشد؟
در رسانه‌ها مصاحبه‌هایی مطرح می‌شد که به صورت کامل و جامع به رویداد تسخیر لانه جاسوسی پرداخته نمی‌شد و این نکات مبهم برای بنده به عنوان یک مخاطب باعث شد سراغ نکات تاریک این حادثه در تاریخ انقلاب بروم و این انگیزه باعث می‌شد که به سوی کشف واقعیات این رخداد کشانده شوم. من دنبال کشف مواردی بودم که رسانه‌ها، نویسنده‌ها و تحلیل‌گران کمتر سراغ آن رفته بودند و ارائه تصویری کلی از تسخیر لانه جاسوسی باعث شده بود که در رسانه‌های خارجی چهره سیاهی از این حادثه به تصویر کشیده شود. در حالی که در 444 روز تسخیر بین دو طرف این رویداد حوادثی مثل برگزاری جشن کریسمس که در کتاب با استناد بر اسناد چاپ شده نشان دهنده ابعاد فرهنگی این واقعه است که متاسفانه نگاه کلی‌گرایی به این واقعه سبب نادیده شدن این بخش ماجرا شده است.
فکر می‌کنید در آن روزها چه عواملی سبب شد دانشجویان انقلابی به این حرکت دست بزنند؟
صحبت‌های حضرت امام خمینی (ره) چند روز قبل از این حادثه نقش بسزایی در شکل‌گیری این حرکت داشت. امام در آن سخنرانی تحلیلی از دخالت‌های آمریکا ارائه دادند و فرمودند «هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید» و «همه گرفتاری‌های ما زیر سر آمریکاست» این تحلیل‌ها به دانشجویان این خط را داد که ما بالاخره باید جلو آمریکا را بگیریم و راهی جز حرکت به سوی سفارت آمریکا نداشتیم، البته از امام اجازه گرفته نشد با این حال جمع‌بندی این بود که این حرکت اگر موافق دیدگاه‌های نظام و نظرات حضرت امام خمینی (ره) بود از آن حمایت شود.
چه زمانی صرف پژوهش و گرفتن مصاحبه‌های کتاب «تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام: دانشجویان و گروگان‌ها» شد و به نظرتان کتاب چه حرف تازه‌ای برای گفتن به مخاطب دارد؟
تقریبا در حدود چهار سال برای این کتاب وقت صرف کردم یعنی از سال 1387 تا سال 1391، به نظرم این کتاب آن اندازه که فرهنگی است، سیاسی نیست و سبک زندگی ایرانی و اسلامی از بعد فرهنگی بر بعد سیاسی آن می‌چربد. حرف تازه کتاب نگاه فرهنگی به یک رویداد در تاریخ انقلاب اسلامی است.
چه کتاب‌هایی در دست تالیف یا انتشار دارید؟
دو تا عنوانن کتاب در دست چاپ دارم، در آینده نزدیک کتاب شهید آقاپرست چاپ می‌شود و کتاب دیگرم درباره شخصیت‌های هنری انقلابی (تاریخ شفاهی) است و هنوز به پایان نرسیده است.
کتاب «تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام: دانشجویان و گروگان‌ها» تالیف و تدوین حسین جودوی با شمارگان دو هزار نسخه، 548 صفحه و به قیمت 17 هزار تومان از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی راهی بازار کتاب شده است.
نظر شما