این مدرس دانشگاه درباره مشکلات انتشار کتاب‌های حوزه باستانشناسی گفت: نبود امکانات در عرصه چاپ که بارزترین آنها، بهای بالای مواد اولیه و کاغذ است معضل بزرگی برای فرهنگ، پژوهش، تولید علم و تبدیل اندیشه‌ها در حوزه‌های مختلف نوشتار به‌شمار می‌رود و اگر برای مشکلات این عرصه راهکاری اندیشیده نشود در ثبت فرهنگ و هنر دچار مشکل خواهیم بود. این وضعیت قرار بود با روی کار آمدن دولت جدید بهبود پیدا کند اما متاسفانه دولت همچنان درگیر جابه‌جایی‌هاست و کار علم روی زمین مانده است.
نویسنده کتاب «موزه‌های سنگی، هنرهای صخره‌ای» با اشاره به همکاری نکردن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در انتشار کتاب بیان کرد: در سراسر دنیا، نقاشی‌های دیواری غارها و سنگ‌نگاره‌ها از اهمیت بسیاری برخوردارند اما متاسفانه میراث فرهنگی در این زمینه بسیار کم‌کاری کرده به‌طوری‌که نقش بز کوهی، از نمادهای ایران باستان که از هزاره پانزدهم پیش از میلاد بر سنگ‌نگاره‌ها، مهرها و سفالینه‌های ایران جای دارد، همچنین در 90 درصد سنگ‌نگاره‌های ایران به‌چشم می‌خورد، از سوی آذربایجان، به‌عنوان نماد باستانی برای ثبت جهانی عرضه شده است و متاسفانه هیچ نهادی به این امر توجه ندارد.
این پژوهشگر باستانشناس افزود: بارها به سازمان میراث فرهنگی رجوع و اعلام کردم که اگر این اثر ثبت جهانی شود یکی از ارزشمندترین نمادهای ایرانیان از دست ما خارج شده و اتفاقی که برای تار ایرانی و مولانا افتاد، برای نماد بز کوهی نیز می‌افتد اما باز هم توجهی به این مساله نشد. امیدوارم مسوولان برای ثبت هرچه سریع‌تر بز کوهی که به نوعی مانیفست برای ایرانیان به‌شمار می‌رود، به‌نام موطن اصلی‌اش تلاش کنند.
ناصری‌فرد با اشاره به کتاب «سنگ‌نگاره های ایران (نمادهای اندیشه‌نگار)» گفت: در این کتاب درباره نماد بز کوهی کار کردم و به چرایی نماد شدن آن در ایران باستان، ریشه‌ها و منابع آن پرداخته‌ام اما همواره نگرانم این اثر بی‌همتا و بی‌بدیل که نشان ایرانیان و نماد آب‌خواهی، زایندگی، برکت و حفاظت در سرزمین ایران به‌شمار می‌رود، در جای دیگر و به‌نام کشور دیگری ثبت شود.
پژوهشگر مستند تلویزیونی «سنگ‌نگاره‌های تیمره» درباره ریشه نماد بز کوهی در ایران باستان توضیح داد: این باور از اسطوره‌های باستانی سرچشمه گرفته و بر اساس این داستان‌ها، نخستین انسان روی زمین کیومرث بوده است (در شاهنامه فردوسی نیز به‌عنوان نخستین پادشاه نام برده شده است). کیومرث حدود 40 سال بر زمین زندگی می‌کند و پس از در افتادن با اهریمن زشتی‌ها کشته می‌شود، در این واقعه دو قطره خون کیومرث بر زمین می‌چکد و از آن یک بوته ریواس دوشاخه می‌روید.
وی افزود: این دو شاخه ریواس برهم می‌پیچند و از یک شاخه آن پسر جوانی به اسم مشی (ماری) و از شاخه دیگر دختر جوانی به اسم مشیانه (ماریانه) متولد می‌شوند و چون غذا خوردن را نمی‌دانستند، خداوند فرشته‌ای را به قالب یک بز کوهی سفید رنگ می‌فرستد تا مشی و مشیانه را شیر بدهد. مشی و مشیانه پس از بزرگ شدن، روز سیزدهم فروردین با هم ازدواج می‌کنند و معتقدم رسم سبزه گره زدن در این روز به نوعی برگرفته از همین داستان اساطیری است.
این پژوهشگر نقش‌نگاره‌های ایرانی با بیان اینکه کتاب «شگفتی‌های ایران باستان» پشت درهای بسته نشر مانده، اظهار کرد: برای نخسیتن‌بار در این کتاب به تطبیق سنگ‌نگاره‌های پنج قاره جهان با سنگ‌نگاره‌های ایران باستان پرداخته‌ام. این امر برای متخصصان سراسر دنیا در حوزه‌های باستانشناسی، مردم‌شناسی، ارتباط اجتماعی، اسطوره‌شناسی و نمادشناسی بسیار بااهمیت است. پژوهش دیگری که گردآوری کرده‌ام، تطبیق و مقایسه طرح روی سفالینه‌های ایران با نقش‌نگاره‌ها و نقاشی‌های موجود در غارهاست که نتیجه آن نشان داد این نقوش کهن شباهت بسیاری به یکدیگر دارند.
نویسنده کتاب «سنگ‌نگاره های ایران» ادامه داد: بیش از 10 سال است که در عرصه پژوهش میدانی با تمام خطرات و مشکلات بسیاری که دارد، فعالیت می‌کنم و تنها به عشق تاریخ و هنر وطن آنها را به سرانجام می‌رسانم اما متاسفانه بیشتر پژوهش‌هایم بایگانی شده‌اند.
محمد ناصری‌فرد، متولد 1337، دارای دکترای باستانشناسی هنر و مدرس دانشگاه و پژوهشگر است. وی همچنین پژوهشگر برنامه تلویزیونی مستند سنگ‌نگاره‌های تیمره، عضو فدراسیون هنرهای صخره‌ای استرالیا، عضو بنیاد لاسکو در فرانسه و عضو مرکز مطالعات نقوش صخره‌ای در اروپاست. ناصری‌فرد تاکنون 6 عنوان کتاب درباره سنگ‌نگاره‌ها و نقش‌های نقاشی شده غارها تالیف کرده که «سنگ‌نگاره‌های ایران (نمادهای اندیشه‌نگار)» و «موزه‌های سنگی، هنرهای صخره‌ای» به‌چاپ رسیده‌اند.
نظر شما