مدیرمسوول انتشارات «خانه زیستشناسی» در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، انتشار پایاننامههای دانشجویی در قالب یک کتاب را کاری غیرمفید دانست و گفت: من با فلسفه این کار کاملا مخالفم زیرا میتوان زمان و هزینه اختصاص داده شده به این کار را برای تالیف مقالههای علمی پژوهشی به کار گرفت و سبب شناساندن پژوهشهای استادان و دانشجویان ایرانی به جهانیان شد.
مصطفی پویان روند انتخاب کتاب در انتشارات «خانه زیستشناسی» را پیچیده دانست و گفت: تاکنون فقط یک یا دو مورد پایاننامه دانشجویی از سوی این انتشارات در قالب کتاب منتشر شدهاند و به نظر من پایه و اساس این فرایند اشتباه است.
این کارشناس ارشد رشته زیستشناسی با تاکید بر اینکه تخصص وی در بخش کتابهای رشته زیست است گفت: در حیطه تخصصی انتشارات «خانه زیستشناسی» معمولا مطالبی که برای پایاننامه نوشته میشوند ارزش مقالهشدن را دارند و انتشار آنها در قالب کتاب ضرورتی ندارد.
وی افزود: زمانی که یک پروژه دانشگاهی برای تدوین پایاننامه تصویب میشود هدف پژوهشگر و استاد راهنما این نیست که در نهایت کتابی را تالیف کنند و تمرکز آنها غالبا بر چاپ مقالههای علمی پژوهشی و ISI است. پایاننامهای هم که به مقاله ISI تبدیل شود ارزشی بسیار بیشتر از تالیف کتاب بر اساس پایاننامه انجامشده دارد.
مدیرمسوول انتشارات «خانه زیستشناسی» پایاننامههای دانشجویی را مقدمهای دانست که میتوانند برای انتشار یک کتاب مفید باشد و افزود: با این حال هیچ لزومی در چاپ روش تحقیق، اطلاعات ارایهشده در تحقیق و گزارشهای نهایی این پایاننامهها در یک کتاب وجود ندارد؛ البته دانشجو میتواند از ابتدا اسلوبی را تعریف و طبق آن و با رعایت چارچوبی مشخص کتابی تدوین کند اما به نظر من این کار لزوم چندانی ندارد.
نیاز کشور به ارایه مقالات علمی معتبر در سطح جهان موضوعی بود که پویان به آن تاکید کرد و اظهار داشت: به دلیل همین نیاز است که باید تمرکز دانشگاهیان و دانشجویان بر انتشار مقاله علمی باشد زیرا در این بخش ضعف داریم و بسیاری از پایاننامهها هستند که به مقاله هم تبدیل نمیشوند.
پرفروش نبودن این دسته کتابها موضوع دیگری بود که پویان به آن اشاره کرد و عنوان کرد: این کتابها مخاطب گستردهای نخواهند داشت. برای مثال دانشجویی در حوزه ویروس ایدز به کمک بهترین استاد دانشگاه پژوهشی را انجام میدهد اما درباره این موضوع کتابهای مطرحی در جهان و ایران وجود دارند که اطلاعات جامعی را در اختیار مخاطب قرار میدهند.
پویان در پاسخ به این سوال که «آیا انتشار پایاننامه در قالب کتاب دانشجو را تشویق به ارایه کار دقیقتر و جامعتری نخواهد کرد؟» گفت: برای تشویق دانشجو راههای دیگری هم وجود دارد. برای مثال جوایزی را که قرار است به برترین پایاننامههایی که به کتاب تبدیل شدهاند تعلق بگیرند میتوان به بخش مقالهها اختصاص داد و برای انتشار هر مقاله علمی جوایز قابلتوجهی به دانشجو اهدا کرد که در وی ایجاد انگیزه هم بکند.
وی انتشار مقاله را سبب پیشرفت حوزه علمی کشور و تولید علم جدید دانست و عنوان کرد: در سالهای اخیر استادان ایرانی کمی تحقیقاتی را که درباره ایران و در کشور انجام شدهاند در مجلههای بینالمللی به چاپ رساندهاند و باید توجه بیشتری به این موضوع شود.
پویان یکی از راههای تبدیل پایاننامه به کتاب را جمعآوری آثار همراستا و انتشارشان در یک اثر دانست و توضیح داد: استادانی هستند که به دانشجویان خود در انجام یک سلسله تحقیقات وابسته به هم کمک میکنند و در نهایت این آثار را در قالب یک کتاب به چاپ میرسانند و اینگونه روند پیشرفت در یک موضوع خاص را نشان میدهند. برای مثال دکتر حسن ابراهیمزاده، استاد دانشگاه تهران، یکی از این چهرههاست که تحقیقاتی درباره زعفران انجام داده بود و کارها و تحقیقاتش را در قالب یک کتاب منتشر کرد و توانست برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران هم بشود.
وی معتقد است برای تبدیل پایاننامه به کتاب، یک سازمان انتشاراتی نباید تصمیم بگیرد و استادان دانشگاه هستند که باید درباره این موضوع نظر بدهند و تشخیص دهند که آیا پایاننامهها ارزش تبدیل شدن به کتاب را دارند یا نه.
انتشارات «خانه زیستشناسی» در سالهای مختلف و برای انتشار آثاری مانند «مبانی زیستشناسی سلولی»، «بیوشیمی استرایر»، «بیولوژی کمپبل»، «ژندرمانی نوین» و «زیستشناسی سلولی، مولکولی و مهندسی ژنتیک» برگزیده و شایسته تقدیر کتاب سال دانشجویی شده است.
این واحد انتشاراتی در سیزدهمین دوره کتاب سال دانشجویی در سال 1385 هم به عنوان «ناشر برگزیده هیات داوران» انتخاب شد.
پایاننامههای دانشجویی، کتابهای بالقوهای که ماندگار نمیشوند/2
پویان: با چاپ پایاننامه در قالب کتاب مخالفم
مدیر انتشارات «خانه زیستشناسی» انتشار پایاننامههای دانشجویی در قالب کتاب را غیر ضروری دانست و گفت: گرچه میتوان به سادگی و با رعایت اصول خاصی پایاننامه را به کتاب تبدیل کرد اما چاپ مقاله در مجلات خارجی باارزشتر است و در نهایت به پیشرفت علمی کشور منتهی میشود.-
نظرات