چهارشنبه ۱۴ تیر ۱۳۹۱ - ۱۰:۵۵
پوری: ناشر مقصر نیست، مترجم باید پایبند اخلاق باشد

احمد پوری مترجم و نویسنده، مترجمان را عهده‌دار مسوولیت اصلی مساله ترجمه‌های تکراری در بازار نشر می‌داند. به باور او نقش مترجمان در این مساله از ناشران بیشتر است و مترجم است که باید به حداقل‌هایی از اخلاق حرفه‌ای وفادار بماند، به بازار نشر آگاه باشد و اثر تکراری ترجمه نکند.-

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در مصاحبه‌های پیشین خبرگزاری کتاب برخی مترجمان از جمله کیومرث پارسای، انگشت اتهام را در ماجرای ترجمه‌های تکراری به سوی ناشران گرفته بودند. پارسای به «ایبنا» گفته بود: «مترجمان در موازی‌کاری هیچ کاره‌‌اند! ناشران مترجمان را مجبور می‌کنند تا کتاب‌هایی را که بار‌ها ترجمه شده باز ترجمه کنند...» اما  پوری معتقد است که اخلاق حرفه‌ای برای مترجمان لازم‌الاجراست و مترجم خود باید به فکر باشد، بازار را رصد کند و از ترجمه آثار تکراری امتناع بورزد.

پوری درباره مساله موازی‌کاری در ترجمه گفت: در بحث بازترجمه و موازی‌کاری دو دلیل خوش‌بینانه و بدبینانه وجود دارد که زمینه‌ پدیدار شدن ترجمه‌های موازی را فراهم می‌آورند. دلیل خوشبینانه، نبود منبع اطلاع رسانی جامع و منسجم است. در زمینه‌ ادبیات منابع اطلاع‌رسانی مناسبی وجود ندارد. بسیاری از خبرگزاری‌ها، سایت‌های خبری و نشریات به صورت پراکنده به آثار می‌پردازند، اما این کافی نیست. 

وی ادامه داد: دلیل بدبینانه این است که ناشر هنگامی که اثری در بازار پرفروش است و فروش تضمین شده در بازار خواهد داشت، به ترجمه آن اثر روی می‌آورد. واقعیت این است که هردوی این دلایل در بحث ترجمه‌های موازی وجود دارند.

مترجم «هوا را از من بگیر، خنده‌ات را نه» ادامه داد: ناشر در ماراتن دنیای کتاب برای این که از ناشران دیگر عقب نماند و کتاب‌ را سریع‌تر به بازار برساند آن را میان چندین مترجم تقسیم  می‌کند اما با وجود تمامی این حرف‌ها ناشر مقصر نیست. 

پوری در پاسخ به این مساله که برخی از مترجمان ناشر و اصرار او بر ترجمه کتاب را دلیل اصلی ترجمه‌های تکراری می‌دانند، اظهار کرد: من باور دارم هنگامی که ناشر برای ترجمه یک اثر به مترجم رجوع می‌کند، مترجم باید پیشینه‌ کتاب را جست و جو کند و پس از آن اقدام به ترجمه کند. اگر مترجمی بداند که اثر پیشنهادی ناشر به تازگی به بازار آمده یا مترجمی دیگر ترجمه آن را به پایان رسانده است، نباید ترجمه آن کتاب را شروع کند. در صورتی که مترجم اخلاق حرفه ای را رعایت کند و هر کتابی را که ناشر به او پیشنهاد داد ترجمه نکند، موازی‌کاری صورت نمی‌گیرد. به هرحال ناشر وقتی این جدیت را ببیند از اصرار خود دست می‌کشد و به کتاب دیگری رضایت می‌دهد.

وی به این سوال که «چرا با وجود آثار فاخر ترجمه نشده در ادبیات جهانی باز هم ناشران به دنبال چاپ کتاب‌های پیشتر ترجمه شده می‌روند؟» پاسخ داد: ناشران معمولا به دنبال آثار و اسامی شناخته شده می‌روند که فکر می‌کنند یک حداقل سود تضمین شده‌ای دارد. درواقع ناشر به دنبال ارزش مالی است و مترجم به دنبال ارزش ادبی. برای همین است که مترجم وظیفه انتخاب اثر را به دوش می‌کشد نه ناشر. ناشر است که در نهایت به مترجم نیاز دارد و باید به او اطمینان کند.

نویسنده «دو قدم این‌ور خط» گفت: البته در این مساله کمبود قوانین و ضعف در اجرا نیز دخیل است. قانون حمایت از مولف وجود دارد، اما پایبندی نهادهای اجرایی به این قانون کافی نیست. در صورتی که دو بخش قانونگذاری و اجرایی به صورت مکمل همدیگر فعالیت می‌کردند مشکلات بحث ترجمه به وجود نمی‌آمد.

پوری درباره راهكار‌های مبارزه با پدیده بازترجمه،‌ افزود: منبع اطلاع‌رسانی جامعی باید ایجاد شود که در آن مترجمان و ناشران آثار در دست ترجمه خود را ثبت کنند و از این طریق دیگر نویسندگان را آگاه کنند. البته این امر معایبی نیز می‌تواند داشته باشد که از جمله آن‌ها تخلف برخی مترجمان است. مترجمان می‌توانند اثری را که انتخاب کردند ثبت کنند اما به ترجمه آن اقدام نکنند و در زمانی دیگر آن را ترجمه کنند. اما در مجموع این اقدام مفید خواهد بود چون کسانی که امکان دارد عمل خلافی را انجام دهند در اقلیت هستند.

مترجم کتاب «در بندر آبی چشمانت» در پاسخ به این سوال که آیا ضمانتی وجود دارد که مترجمان از آثار ثبت شده در این منبع ترجمه نکنند و به اخلاق حرفه‌ای پایبند باشند؟ گفت: ضمانتی در این زمینه وجود ندارد. کسی که به اخلاق پایند نیست و تنها به دنبال کسب در‌آمد به راحتی و با تلاش کم است، هیچ چیزی نمی‌تواند جلودارش باشد، اما مهم‌ترین بحث این است که تعداد این افراد بسیار کم است و نمی‌توانند خیلی تاثیر‌گذار باشند.
 
پیش‌تر برخی از مصاحبه‌شوندگان «ایبنا» از جمله محمدرضا اربابی بر لزوم تشکیل موسسات ترجمه برای پیشگیری از ترجمه موازی تاکید کرده بودند. پوری درباره تشکیل چنین موسساتی گفت: اگر موسسات ترجمه تشکیل شوند نیاز به قوانین مدون داریم تا این نهاد بتواند کارایی خود را نشان دهد. اگر مترجمی تخلف کند و موسسه نیز بپذیرد و حتی او را اخراج کند تاثیری در اوضاع نخواهد داشت زیرا نبود قانونی مدون، حتی در صورتی که شاکی با موسسه نیز روبه‌رو باشد، حق ضایع شده مترجم یا ناشر را باز نمی‌گرداند.

احمد پوری  متولد سال ۱۳۳۲مترجم و نویسنده است. وی در سال ۱۳۵۶به اسکاتلند رفت و در مدتی کمتر از حد معمول مدرک لیسانس خود را از اسکاتلند و مدرک فوق‌لیسانس خود را از دانشگاه نیوکاسل انگلستان دریافت کرد و به ایران بازگشت. 

وی علاوه بر تدریس زبان، فعالیت ادبی را با ترجمه شعر‌های عاشقانه شاعران بزرگ جهان پرداخته و تا به امروز آثاری از شاعرانی چون آنا آخماتوا، پابلو نرودا، فدریکو گارسیا لورکا، ناظم حکمت، نزار قبانی و یانیس ریتسوس با ترجمه او در ایران شناخته شده‌اند. 

رمان «دو قدم این‌ور خط» هم تنها اولین رمان تالیفی او است  که تاکنون منتشر شده. پوری دو رمان دیگر نیز نوشته که این دو کتاب هنوز منتشر نشده‌اند.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها

اخبار مرتبط