حجت‌الاسلام محمد امين پوراميني در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، اين كتاب را تدوين آنچه در طول تاريخ اسلام از «كتاب علي(ع)» نقل شده است، دانست و اظهار كرد: «كتاب علي(ع)» مجموعه‌ مطالبی است که رسول اكرم(ص) بر حضرت علي(ع) املا کرده و توسط اميرالمومنين(ع) به رشته تحرير درآمده است.

پوراميني با اشاره به اين‌كه «در زمان گذشته كتاب‌ را روي پوست مي‌نوشتند و سپس پوست‌ها را به هم مي‌دوختند»، كتاب علي(ع) را كتابي حجيم عنوان كرد و افزود: در روايات طول اين كتاب را 70 ذراع (حدود 35 متر) دانسته‌اند.

وي در بيان اهميت «كتاب علي(ع)» گفت: اين كتاب جايگاه رفيعي نزد اهل بيت(ع) دارد، به طوري كه براي آنان حكم مرجع و منبع را داشته است. همچنين «كتاب علي(ع)» را نخستين كتاب تاليف شده در تاريخ اسلام عنوان كرده‌اند.

پوراميني با بيان اين‌كه «قرار نبوده كتاب علي(ع) در اختيار مردم ـ به جز خواص ـ قرار بگيرد اما ائمه(ع) به مناسبت‌هاي مختلف، از اين كتاب نقل مي‌كرده‌اند» افزود: «كتاب علي(ع)» در طول تاريخ در اختيار ائمه اطهار(ع) بوده و بر اساس تحقيقات و شواهد متعدد روایی و تاریخی، استناد ائمه(ع) به اين كتاب، تا زمان امام رضا(ع) ثابت شده است و از آن‌جا که جزو ميراث‌هاي ائمه(ع) محسوب مي‌شود، باید گفت که این کتاب در اختیار همه ائمه اطهار(ع) بوده و اكنون در اختيار امام زمان(عج) است.

اين پژوهشگر در ادامه درباره كتاب تاليفي خود با عنوان «المروي من كتاب علي(ع)» گفت: در اين كتاب كه به زبان عربي نوشته شده، مطالبي كه در طول تاريخ اسلام از سوي ائمه اطهار(ع) از «كتاب علي(ع)» نقل شده ـ يعني آنچه از اين كتاب به دست ما رسيده است ـ گردآوري و تدوين شده است.

وي اضافه كرد: كتاب‌هاي روايي و فقهي مهم و دست اول از جمله «بصايرالدرجات»، «من لایحضره‌الفقیه»، «کافی»، «تهذیب»، «استبصار» و «امالی صدوق» و همچنين در مرحله بعد؛ کتاب‌هایی مانند «بحار الانوار»، «وسائل الشیعه»، «مستدرک الوسائل»، «جامع احادیث الشیعة» از جمله منابع نگارش «المروي من كتاب علي(ع)» بوده‌اند.

پوراميني همچنين منابع اهل سنت مانند «صحیح بخاری» و «صحیح مسلم» و ساير کتاب‌های روایی و فقهی اهل تسنن را از دیگر منابع نگارش کتاب «المروي من كتاب علي(ع)» نام برد.

وي با اشاره به اين كه حدود دو سال زمان صرف نگارش كتاب «المروي من كتاب علي(ع)» شده است، افزود: براي نخستين بار است كه چنين كتابي درباره «كتاب علي(ع)» نگاشته شده است. هرچند پيش از اين، جزوات يا كتاب‌هايي درباره «كتاب علي(ع)» منتشر شده بودند اما جمع‌آوري و تدوين كتابي مشتمل بر همه روايات مربوط به آن، تاكنون و به اين صورت انجام نگرفته است.

اين استاد حوزه علميه در بيان ميزان جامعيت كتاب «المروي من كتاب علي(ع)» گفت: با بهره‌گيري از ابزار روز، تلاش شده تا تمام كتاب‌هاي شيعي و تمامي منابع اهل سنت درباره اين موضوع بررسي شود كه در اين راستا 353 منبع شيعه و سني شامل آثار فقهي، روايي و رجالی، به عنوان منبع در نگارش اين كتاب مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

پوراميني درباره محتواي كتاب «المروي من كتاب علي(ع)» گفت: در مقدمه علاوه بر توضیح عنوان اين كتاب، به طرح سوال و جواب‌هايي درباره «كتاب علي(ع)» پرداخته شده است. همچنين اين كتاب شامل چهار فصل است كه نخستين فصل آن با عنوان «كلياتي درباره كتاب علي(ع)» در باب نخست، مطالبي درباره اصالت و چيستي «كتاب علي(ع)» ارايه و بيان مي‌كند كه «كتاب علي(ع)» شامل همه مطالب مورد نياز انسان‌ها از آغاز تا پايان است و به همين دليل آن را به «الجامعه» و «الشامله» تعبير كرده‌اند. باب دوم اين فصل نيز به بيان مستندات تاريخي درباره رابطه اهل بيت(ع) و «كتاب علي(ع)» مي‌پردازد.

وي ادامه داد: در فصل دوم كتاب «المروي من كتاب علي(ع)» روايات غير فقهي نقل شده از «كتاب علي(ع)» جمع‌آوري شده‌اند. اين فصل ابتدا آياتي از قرآن را ارايه مي‌كند كه در «كتاب علي(ع)» وجود دارند، توضيحاتي درباره آن‌ها داده شده یا به آن آیات استناد شده است و در ادامه آن، مطالب گسترده و متنوعی درباره وحی و پیامبران، امامت و ولایت، علم و عالمان، دعا، معارف اسلامی، اخلاق، همزیستی، بهداشت، حقوق و اخبار آینده ارايه شده است.

اين پژوهشگر افزود: سومين فصل كتاب «المروي من كتاب علي(ع)» به تدوين روايات فقهي نقل شده از «كتاب علي(ع)» اختصاص دارد. اين تدوين بر اساس باب‌هاي معروف كتاب‌هاي فقهي از طهارت تا دیات صورت گرفته است.

پوراميني درباره چهارمين فصل كتاب «المروي من كتاب علي(ع)» با عنوان «كتاب علي(ع) در آيينه كتاب‌هاي مسلمانان» گفت: اين فصل نشان مي‌دهد كه «كتاب علي(ع)» تنها در کتاب شيعيان نيست، بلکه اهل سنت نيز به آن اشارات و ارجاعاتي داشته‌اند. اگرچه دسترسي و اشارات شيعه به اين كتاب بيشتر بوده است، اما در مهم‌ترين كتاب‌هاي اهل سنت نيز استفاده‌ها و اشاراتي به «كتاب علي(ع)» وجود دارد و به همين دليل آنان نمي‌توانند وجود آن را انكار كنند.

وي ادامه داد: نخستين باب اين فصل، «كتاب علي(ع)» را در كتاب‌هاي فقهی، روایی و رجالی اهل سنت و فرقه‌هاي زيديه و اباضیه بررسي مي‌كند. باب دوم اين فصل نيز به بيان استنادات فقهاي شيعه به مرويات «كتاب علي(ع)» اختصاص دارد و استفاده‌ها و ارجاعات فقهاي اماميه از ابتدا، يعني از زمان شيخ طوسي تاكنون از اين كتاب، در اين فصل تدوين شده است. 

اين استاد حوزه با اشاره به اين‌كه پيش از اين دو طرح پژوهشی با عنوان «گردآوری مرویات کتاب علی(ع)» و «استناد اهل بیت(ع) به قرآن در فقه» را نزد آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی مطرح كرده است، درباره علت نگارش اين كتاب افزود: اين طرح‌ها با استقبال وي مواجه و پس از آن، انجام طرح نخست به عهده من گذارده شد و طرح دوم نیز توسط حجت‌الاسلام محمد جعفر طبسی در حال انجام و در مراحل پاياني است.

نويسنده كتاب «المروي من كتاب علي(ع)» يادآور شد: قرار است اين كتاب تا اواخر فروردين يا اوايل ارديبهشت‌ماه سال جاري با شمارگان 1000 نسخه و در 548 صفحه از سوي مركز فقهي ائمه اطهار(ع) قم منتشر ‌شود. امیدوارم بستر لازم برای ترجمه فارسی آن نیز فراهم شود.