به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اعلام اسامی برگزیدگان سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد آمار و اطلاعاتی تحت عنوان طرح «پدید» ‌(پژوهشی در آثار داستانی منتشر شده در سال ۹۸) اعلام شد. این اطلاعات آماری در دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران با همکاری ۱۳نویسنده و منتقد سرشناس ادبی و کارشناسان گروه ادبیات داستانی طراحی و اجرا شد. از این رو گپ و گفت کوتاهی با شهریار عباسی، رئیس گروه داستان دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

شهریار عباسی در گفت‌وگو با ایبنا در توضیح این طرح اظهار کرد: یکی از کارهایی که هر مجموعه‌ای برای برنامه‌ریزی اهداف‌اش باید انجام دهد این است که برآوردی از وضعیت موجود داشته باشد تا ببیند که چه داشته‌هایی دارد و چطور باید برنامه‌های خود را جلو ببرد.

وی ادامه داد: پیشبرد اهداف در حوزه ادبیات داستانی ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید ببینیم که وضعیت به چه شکل است و از نظر کمیت و کیفیت در کجا ایستاده‌ایم یا نویسندگان ما چه شرایطی دارند، به چه موضوعاتی علاقه دارند. چه تعداد کتاب داریم، چه موضوعاتی نوشته شده است و اطلاعاتی از این دست.

دبیر اسبق جشنواره جلال آل‌احمد با اشاره ضرورت توجه به اطلاعات گفت: وقتی می‌خواهیم کاری انجام دهیم، ابتدا باید بدانیم در چه وضعیتی هستیم و بعد بر اساس آن برنامه‌ریزی کنیم و ببینیم که چگونه باید جلو برویم. به نظرم بدون این داشته‌ها به نتیجه نمی‌رسیم و باز معتقدم که به نتیجه نرسیدن خیلی از برنامه‌ها در حوزه‌های مختلف فرهنگ و سیاست و اقتصاد به نگاه اولیه ما برمی‌گیردد که متاسفانه اطلاعات از وضعیت موجود وجود ندارد.

وی افزود: در این راستا ما آمدیم و با توجه به داشته‌های موجود به این کار پرداختیم؛ یعنی ما در این دوره از جایزه جلال آثار داستانی سال 98 را بررسی کردیم. در این طرح با مشارکت 13 نفر که خود از نویسندگان شناخته شده هستند و در جایزه جلال داور بوده‌اند یا مدرس داستان‌نویسی و منتقد هستند، کمک گرفتیم. ما کتاب‌ها را در اختیار این افراد قرار دادیم و آنها همه کتاب‌های منتشر شده در سال 98 را خواندند. بعد از آن فرمی در اختیار این عزیزان قرار گرفت تا به سوالاتی که ما درباره کتاب‌ها داشتیم پاسخ دهند.
 
عباسی در توضیح اطلاعات جمع‌آوری شده در طرح پدید گفت: ما از این 13 نفر درباره جنسیت نویسندگان، موضوعات، پایان‌بندی‌ها، موضوعات فنی مثل شخصیت‌پردازی و زاویه دید، زبان و نثر و دیگر موارد سوال پرسیدیم. وقتی این اطلاعات به دست ما رسید، این اطلاعات را آنالیز کردیم و به نتایجی رسیدیم که نتیجه آن در قالب طرح پدید ارائه شده است.
 
رئیس گروه داستان دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی درباره آینده این طرح گفت: ادامه این طرح بستگی به تصمیم مسئولان دارد؛ البته باید بگویم که‌ این طرح کامل نیست. ما در حال حاضر می‌توانیم به شما بگوییم که در سال 98 چه تعداد از آثار را نویسندگان زن و چه تعداد را نویسندگان مرد نوشته‌اند یا نویسندگان در چه سنی قرار داشتند. ما می‌توانیم به شما بگوییم در سال 98 مکان وقوع داستان‌های ما شهرهای بزرگ بوده‌اند یا شهرهای کوچک یا به عبارتی فضای داستان‌ها شهری بوده یا روستایی؛ می‌توانیم به شما بگوییم که پایان‌بندی‌ها خوش‌بینانه بوده یا بدبینانه. می‌توانیم بگوییم که شخصیت پردازی‌ها چگونه بوده است. ما همه این اطلاعات را درباره سال 98 می‌توانیم به شما بگوییم.
 
وی ادامه داد: این گونه طرح‌ها در خیلی از کشورهای جهان انجام می‌شود؛ چراکه برای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در ابتدا باید اطلاعات (دیتا) داشته باشیم. متاسفانه ما اطلاعاتی از سال‌های قبل نداریم و  برای سال‌های آینده هم هنوز چیزی مشخص نیست. من نمی‌دانم برای سال‌های قبل چه کاری می‌توان انجام داد؛ نه اینکه غیرممکن باشد، اما کمی مشکل است. اما اگر این طرح‌ها در سال‌های متوالی انجام شود و ادامه داشته باشد، بعد از قیاس‌ کردن طرح‌ها با هم می‌توانیم بگوییم که وضعیت ما از لحاظ هر کدام از این تقسیم‌بندی‌ها در یک دهه گذشته به چه شکل بوده است.

این نویسنده و منتقد ادبی با اشاره به نیاز به طرح‌های پژوهشی گفت: این گونه طرح‌ها باید ادامه‌دار باشد تا بتوانیم به نتیجه مشخصی برسیم. اعتقاد من این است که ما در خانه کتاب و ادبیات ایران و دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی حتما به این گونه طرح‌های پژوهشی نیاز داریم تا بتوانیم از آن استفاده کنیم. این طرح‌ها از چند جهت قابل استفاده است.

وی ادامه داد: در گام نخست این اطلاعات در اختیار مدیران و مسئولان فرهنگی کشور از جمله وزیر فرهنگ و معاون فرهنگی وی و دیگر مدیران فرهنگی قرار می‌گیرد تا این افراد از وضعیت دقیق ادبیات داستانی ما اطلاع داشته باشند. همچنین اطلاعات خام می‌تواند در اختیار پژوهشگران و محققان علمی قرار گیرد تا آنها از دید خودشان این‌ اطلاعات را تحلیل کنند.

عباسی در پایان گفت: ما با بررسی‌های انجام شده به یک سری اطلاعات خام دسترسی پیدا کرده‌ایم که می‌تواند از نگاه‌های گوناگون مورد تحلیل قرار گیرد. بنابراین تاکید می‌کنم که این طرح و طرح‌های مشابه‌ ادبی خیلی باارزش‌تر از برنامه‌های اجرایی پر سر وصداست ولی متاسفانه ما کمتر به سراغ این کارهای پر دردسر می‌رویم.