خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، بررسی شمارگان کتاب، تصویری کلی از وضعیت بازار را شرح و جایگاه کتاب بین مخاطبان را نشان می‌دهد. افزایش و یا کاهش شمارگان کتاب متاثر از عوامل مختلف است؛ عواملی نظیر بازار تقاضا، مسائل و مشکلات اقتصادی از ‌جمله گرانی کاغذ و یا حتی افزایش تعداد کاربران فضای مجازی و توسعه کتاب‌های الکترونیکی.

بررسی آمارهای 40ساله نشر و شمارگان کتاب در این سال‌ها،‌ می‌تواند تصویر قابل تاملی را در این راستا به دست دهد؛ حال آنکه کاهش شمارگان متوسط چندهزار نسخه‌ای به شمارگان زیر هزار نسخه در سال‌های اخیر، تامل برانگیز است:



محمد یراقچی؛ مدیر انتشارات پنجره در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایبنا، درباره جریان کاهش شمارگان کتاب طی 40 سال گذشته بیان کرد: مهم‌‌ترین دلیل کاهش شمارگان کتاب، طی سال‌های گذشته علاوه‌بر رکود اقتصادی، تورم دائمی است. ناشر همواره به دلیل تورم متضرر می‌شود؛ بنابراین به کاهش شمارگان پناه می‌برد و به مرور کتاب را به بازار عرضه کند.

تورم مهم‌ترین دلیل افت شمارگان است
وی درباره اوضاع نشر و عملکرد ناشران در این شرایط، گفت: ناشران در‌حالی‌که امید‌وارند کتاب‌هایشان طی یک‌سال بفروشد، با مسائلی مانند طولانی شدن زمان عرضه کتاب به بازار، توقف در انبار و همچنین تورم اقتصادی مواجه هستند.

این ناشر افزود: در این شرایط ناشر سعی می‌کند، شمارگان را کاهش بدهد و امید‌وار باشد کتاب بفروشد تا همراه با تورم، بازگشت سرمایه میسر شود.
 
یراقچی با تاکید بر تورم به‌عنوان عامل اصلی کاهش شمارگان کتاب ادامه داد: تورم مهم‌ترین عامل در افت شمارگان کتاب طی سال‌‌های اخیر است. البته برخی از کتاب‌‌ها پرفروش هستند و همواره با شمارگان بالا منتشر می‌شوند اما بیشتر کتا‌ب‌ها، طی بازه زمانی طولانی به فروش می‌روند؛ آنچنانکه یک تا دو سال طول می‌کشد تا سرمایه ناشر بازگردد.

ناشران از چاپ کتاب می‌ترسند 
مدیر انتشارات پنجره درباره تاثیر سیاست‌‌گذاری‌‌های کلان فرهنگی بر افت شمارگان گفت: علاوه‌بر تورم و رکود که مساله عمومی است، موضوع تامین کاغذ به دو شکل آزاد و یارانه‌ای نیز وجود دارد که بر شمارگان کتاب موثر است.

وی افزود: افزایش هزینه و طولانی شدن بازگشت سرمایه موجب شده تا برخی ناشران با ترس از چاپ کتاب صحبت کنند. ناشر در این شرایط مجبور است، با پول نقد ملزومات تولید کتاب را بخرد در‌حالی‌‌که در بهترین حالت بازگشت سرمایه یک سال طول می‌کشد.
 
یراقچی با تاکید بر لزوم حمایت از ناشر بیان کرد: هزینه‌های تولید کتاب بسیار افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین ناشران به حمایت نهاد‌‌های مختلف دولتی از‌جمله وزارت فرهنگ و ارشاد نیاز دارند. همچنان معتقدم با کاهش تورم و از بین رفتن رکود اقتصادی، اعتماد و به‌تبع آن تولید، افزایش پیدا خواهد کرد.
 
 قاچاق کتاب بر افت شمارگان موثر بوده است 
این فعال حوزه نشر همچنین با اشاره به تاثیر قاچاق کتاب بر کاهش شمارگان کتاب گفت: قاچاق کتاب گریبان‌ تولید کتاب را گرفته است؛ تا جایی که چند برابر تولید ناشران کتاب‌هایی که پرفروش شده‌اند در بازار غیر‌قانونی قاچاق عرضه می‌شود.

وی افزود: اگر پدیده قاچاق کتاب از بین برود افزایش تولید و شمارگان را شاهد خواهیم بود و مخاطبان این بازار به بازار واقعی کتاب هدایت می‌شوند.