دکتر مقدس در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره آسیبشناسی کتاب‌های حوزه طب سنتی اظهار کرد: برای آشنایی و استفاده از طب سنتی در همه ابعاد آن از جمله تألیف کتاب، باید به سرچشمه‌های این حوزه دسترسی پیدا کرد. «الحاوی» رازی، «قانون» ابن‌سینا، «فردوس الحکمة فی الطب» مهم‌ترین اثر علی بن سهل طبری، «معالجات» ابوالحسن طبری و «جامع مفردات اغذیه و ادویه» ابن البيطار از جمله این منابع هستند.
لزوم توجه به ترجمه متون کهن طب سنتی
وی افزود: همه منابع کهن طب سنتی به زبان عربی است. بعضی مانند «الحاوی» زکریای رازی در حال ترجمه از سوی دکتر محمدابراهیم ذاکر است. «قانون» نیز به قلم مرحوم شرفكندی به فارسی ترجمه شده است. تا زمانی‌که منابع اصلی این حوزه به فارسی ترجمه نشود، تولید هر کتابی در این حوزه غیرمستند خواهد بود.
مقدس در ادامه گفت: دانش طب سنتی در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری ظاهر شد. حنین بن اسحاق و قسطا بن لوقا، منابع کهن یونانی در حوزه طب سنتی را به عربی ترجمه کردند و پزشکان دانشگاه مطرح جندی شاپور در نهضت ترجمه نقش داشتند. نهضت ترجمه و آشنایی با متون کهن این حوزه و تأسیس بیمارستان در شهر‌هایی مانند بغداد و نیشابور، زمینه را برای رشد و تعالی در مباحث طب سنتی ایجاد کرد.
مترجم کتاب «ابدال الادویه(داروهای جایگزین)» با اشاره به ظهور دانشمندان صاحب‌نام در حوزه طب سنتی ادامه داد: زکریای‌رازی، احمد‌ابن طبری، خاندان بختيشوع، یوحنابن ماسویه، یوحنابن سرابیون و بعد‌ها ابن‌سینا و ابن نفیس در این حوزه رشد و تعالی پیدا کردند.
ضرورت تسلط به زبان عربی، برای مؤلف کتاب طب سنتی
این ناشر طب سنتی درباره ویژگی‌های مؤلفان کتاب‌های طب سنتی عنوان کرد: تسلط به زبان عربی به‌ویژه زبان عربی مربوط به قرون دوم، سوم و چهارم برای مؤلف این حوزه از ضروریات است، چراکه اصطلاحات طب سنتی در این قرون ایجاد شدند. مولف این حوزه ضمن آشنایی با واژگان اصلی، به تعاریف آن‌ها نیز باید مسلط باشد. همچنین افرادی که می‌خواهند در این حوزه دست به قلم ببرند، علاوه بر آشنایی با زبان مبداء یعنی عربی، باید به زبان مقصد یعنی فارسی نیز با هدف انتقال بهتر مفاهیم این حوزه آشنایی کامل داشته باشند؛ به‌عبارتی دیگر اهمیت تسلط به زبان مبداء یعنی خوب فهمیدن مطلب و تسلط به زبان مقصد یعنی توانایی در انتقال مطلوب مفاهیم.
وی با اشاره به دیگر مشکلات در تألیف یک کتاب در حوزه طب سنتی افزود: اکثر کتاب‌های مرجع در حوزه طب سنتی خطی است، بنابراین دسترسی به این کتاب‌ها برای همه فعالان نشر حوزه طب سنتی زمانی امکان‌پذیر است که ابتدا این کتاب‌ها با نسخه اصلی مقابله، سپس نسخه عربی آن‌ها منتشر و در نهایت به فارسی ترجمه شوند.
انتشار پژوهش‌های دانشگاهی طب سنتی در قالب کتاب
مصحح کتاب «اصطلاحات پزشکی در طب سنتی(التنویر فی اصطلاحات الطبیه)» درباره راهکار‌های قابل‌فهم کردن محتوای کتاب‌های طب سنتی گفت: دانشجویان مقطع دکترای دانشکده‌های طب سنتی با پژوهش در حوزه متون طب سنتی و انتشار آن‌ها در قالب کتاب می‌توانند زمینه را برای تولید کتاب‌هایی برای عامه مردم فراهم کنند. علاوه بر این با شناسایی افراد توانا در خارج از دانشکده‌های طب سنتی و ترجمه متون اصلی این حوزه از سوی آن‌ها، منابع معتبر تولید شود.
مقدس درباره نهاد‌های دخیل در فرایند ترجمه منابع اصلی حوزه طب سنتی اظهار کرد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مرکز پژوهشی میراث مکتوب از جمله نهاد‌های معتبر و اصلی در حوزه ترجمه منابع اصلی در حوزه طب سنتی هستند.
در نشر طب سنتی حساسیت جدی وجود ندارد
مصحح کتاب «دو رساله در فواید سکنجبین و خواص مومیایی» درباره عقیده برخی فعالان حوزه نشر طب سنتی مبنی بر وجود بازار آشفته در این حوزه افزود: جلو انتشار کتاب را نمی‌توان گرفت. همان‌طور که در حوزه شعر و رمان، کتاب‌های خوب و بد منتشر می‌شود، در حوزه طب سنتی نیز شاهد انتشار کتاب‌های خوب و بد هستیم. متأسفانه در نشر طب سنتی در مقایسه با نشر دینی، حساسیت‌های جدی وجود ندارد.
وی در ادامه گفت: چند ناشر تخصصی این حوزه عملکرد مناسبی داشته‌اند، اما ناشرانی که در چند حوزه مانند شعر، ادبیات، کودک، روان‌شناسی و طب سنتی به تولید محتوا مشغولند با نگاهی بازاری به انتشار کتاب در حوزه طب سنتی اقدام می‌کنند. به‌عنوان نمونه وقتی ناشران نسبت به تمایل مخاطبان به موضوعات طب سنتی آگاه می‌شوند، به انتشار کتاب در شمارگان یک‌هزار نسخه‌ای و بالاتر اقدام می‌کنند؛ تلاشی اقتصادی که بدون توجه به نگاه تخصصی صورت می‌گیرد.
مروری بر پرونده
نویسنده و متخصص طب سنتی، با اشاره به وضعیت آشفته نشر حوزه طب سنتی در ایران گفت: در دو بخش نشر دولتی و دانشگاهی، ممیزان آشنا با موضوع طب سنتی در کشور وجود ندارد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد دریایی را اینجـــــــــا بخوانید.
عضو گروه مؤلفان دائره‌المعارف تاریخ پزشکی اسلام و ایران در فرهنگستان علوم با تأکید بر لزوم دخالت وزارت بهداشت در فرایند تولید کتاب در حوزه طب سنتی گفت: امروزه جریان‌هایی در حوزه کتاب‌های طب سنتی شکل گرفته که موجب ایجاد بازار سودجویی برای برخی افراد شده است. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر یوسف بیگ‌بابا‌پور را اینجــــــــــا بخوانید.
چهارشنبه ۳ تیر ۱۳۹۴ - ۰۹:۰۰
آسیبشناسی کتاب‌های طب سنتی از نگاه متخصصان/ 3
مقدس: پژوهشگر طب سنتی باید به سرچشمه دسترسی داشته باشد/ ضرورت تسلط به زبان مبدا و مقصد برای تالیف و ترجمه
احسان مقدس، ناشر، مترجم و مصحح کتاب‌های حوزه طب سنتی معتقد است: افرادی که می‌خواهند در این حوزه دست به قلم ببرند، علاوه بر آشنایی با زبان مبداء یعنی عربی، باید به زبان مقصد یعنی فارسی نیز با هدف انتقال بهتر مفاهیم این حوزه آشنایی کامل داشته باشند.
نظر شما