به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، آبیتن گلکار در نشست «مروری بر تاریخ ادبیات روسیه» که در ادامه و تکمیل نشست های تحلیل تاریخ ادبیات این کشور، عصر دیروز(سه‌شنبه، 9 آذر)، با حضور رضا نجفی در سرای اهل قلم برپا شد، گفت: فشار شوروی بر ادبیات و فرهنگ در سال 1932 به اوج خود رسید و براساس بیانیه حزب بلشویک نویسندگان باید در خدمت احزاب بودند و در صورت سرپیچی یا تحریم رسانه‌ای درباره‌شان صورت می‌گرفت و یا دستگیر و زندانی می‌شدند. 

وی افزود: براساس بیانیه ادبیاتی که قرار بود از رئالیسم سوسیالیستی تبعیت کند، آثار باید در بخش رئالیسم با صداقت نوشته می شد و این صداقت باید در خدمت قشر زحمتکش جامعه با نگاهی سوسیالیستی به کار می رفت.

این مترجم آثار متعدد روسی این دوران را برشمرد و درباره ویژگی اغلب آن ها گفت: نمایشنامه‌نویسی در این دوران بیش از سایر گونه های ادبی متضرر شد؛ چرا که نمایش بر تقابل متکی است. در این سال ها در شوروی، ما شاهد انتشار آثار کم ارزش هستیم. رمان «دن آرام» شولوخف نیز از معدود آثار بارارزشی است که دراین دوران با سانسورهای شدیدی منتشر شد. این روند تا آغاز جنگ جهانی دوم ادامه یافت. 

این استاد دانشکده زبان های خارجی دانشگاه تربیت مدرس همچنین تصریح کرد: با شروع جنگ دوم جهانی، بسیاری از آثار به جنگ اختصاص یافت و کتاب های نویسندگانی مانند آنا آخماتوا، با آزادی بیشتری منتشر می شد. در زمان جنگ نیز بین انواع ادبی، شعر طرفدار بیشتری پیدا کرد. در حالی که در اواخر جنگ مجددا فشار حکومت بر ادبیات و نویسندگان شدت یافت. 

گلکار با بیان توضیحاتی درباره آثار برخی از نویسندگان بعد از مرگ استالین گفت: بعد از مرگ استالین دورانی در ادبیات روسیه با نام «ذوب یخ ها» داریم که در آن مجلات ادبی جدید منتشر شدند و نوینسدگان تازه ای ظهور کردند و از نویسندگان ممنوع القلم نیز اعاده حیثیت شد. «زندگی و سرنوشت» اثر واسیلی گروسمان و نیز «سرنوشت یک انسان» نوشته میخاییل شولوخف، از آثاری اند که در این سال ها خلق شدند.

وی با اشاره به دیگر ویژگی های این دوره اضافه کرد: در این سال ها شاعران در تالارها و گردهمایی ها با صدای بلند شعر می خواندند و خود را پیرو مایاکوفسکی می دانستند و اشعارشان را با تکیه بر واژه های ضربه‌ای و چکشی اجرا می‌کردند. 

این مترجم که درباره ژانری با نام «ژانر رودگاهی» و «ژانر روستایی» در ادبیات قرن بیستم روسیه نیز صحبت کرد، گفت: در دوران جنگ دوم جهانی، ژانری با نام اردوگاهی در میان نویسندگان روسی که مستقیما در جنگ حضور داشتند، رواج یافت. در ژانر ادبیات روستایی نیز نویسندگان به مساله انسان و زمین پرداختند. در این ژانر همچنین مسایل اخلاقی و فلسفی بشر نیز مطرح می شد. 

وی در ادامه سخناش با بیان اینکه در سال 1970 نویسندگان موج سوم روسیه ظهور کردند، گفت: در اواسط سال 1980 با روی کارآمدن گورباچف، نقطه عطفی در ادبیات روسیه رقم خورد. آثار سال ها خاک خورده و کتاب‌های نویسندگان مهاجر منتشر و ترجمه های نویسندگانی مانند ولادیمیر ناباکوف، وارد روسیه شد و نویسندگانی با نام موج نو ظهور کردند که وجه مشترک اغلب آثارشان با یکدیگر در این است که قهرمانانشان از حاشیه های جتماع و گروه هایی مانند معتادان، الکلی ها و ... هستند. «مدرسه ای برای احمق ها»، یکی از این دسته آثار است که از زبان یک کودک استثتایی روایت شده است. در این کتاب روابط و موقعیت ها بی ربط به یکدیگر و مانند جریان سیال ذهن نوشته شده اند. 

گلکار همچنین اضافه کرد: در این دوره که فضایی نسبتا باز حاکم است، شوخی ها و الفاظ رکیک و مسایل غیر اخلاقی نیز در آثار به فراوانی دیده می شود؛ چرا که نویسندگان موج نویی محدودیتی در نوشتن نمی دیدند و این مساله واکنش های جدیدی را از سوی منتقدان برانگیخت که هنوز هم ادامه دارد. 

وی که از جریان دیگر ادبیات پست مدرن فرانسه نیز سخن به میان آورد، توضیح داد: جریان دیگر ادبیات روسیه که نیم قرن هم ادامه یافت، اثر مستند است. این آثار کلمه به کلمه مستند بودند و هر متنی دقیقا در اثر جای می یافت. این ژانر در ادبیات غرب هم وجود داشت. 

در ادامه این برنامه نیز گلکار در پاسخ به سوال نجفی مبنی بر اینکه ادبیات روسیه بعد از فروپاشی چقدر توانسته کسب اعتبار کند و آیا می توانیم امیدوار باشیم که ادبیات این کشور نیز تا بیست سال آینده به ادبیات اروپا و آمریکای لاتین برسد؟ گفت: در حال حاضر ادبیات روسیه دوره انحطاط را می گذراند و آزادی بیش از حد به ضرر نویسندگان و ادبیات تمام شده است. در هر حال باید گفت که این دوره برای ادبیات این کشور یک دوره گذار تلقی می شود.