به گزارش خبرگزاری كتاب ايران ايران (ايبنا) به نقل از بی.بی.سی، در اجلاس کشورهای منطقه کارائیب در کشور ترینیداد و توباگو بود كه «هوگو چاوز» رييس‌جمهور ونزوﺋﻠﺎ كتابی با عنوان «رگ‌های باز آمریکای لاتین: پنج دهه غارت قاره» اثر «ادواردو گالینو» روزنامه‌نگار اروگوئه‌ای را به باراک اوباما هدیه داد. از اهدای اين كتاب هنوز چند ساعتی نگذشته بود كه اين نام آن در ليست پرفروش‌های نيويورك‌تايمز قرار گرفت.
حالا اين رهبر ونزوﺋﻠﺎيی تصميم گرفته تا باعث ترويج خواندن كتاب‌های بيشتری شود. در آوريل گذشته او خطاب به ملتش گفت: «امروز طرح انقلاب كتابخوانی را آغاز می‌كنيم. خواندن، خواندن، خواندن، خواندن. از اين پس اين بايد شعار هرروز ما باشد.»
پس از اين اعلام، سرعت پيشبرد طرح كتابخوانی بيشتر شد. يكی از قسمت‌های اين طرح پخش كتاب‌های رايگان در ميادين و مراكز شهرها بين شهروندان است.
دولت ده‌ها هزار نسخه رايگان از «دون كيشوت» نوشته «سروانتس» و «بينوايان» نوشته «ويكتور هوگو» را بين مردم پخش كرده و دليل آن را «ترويج كتابخوانی برای ايجاد سوسياليزم و ارزش‌های انسانی» دانسته است.
انتخاب تنگ‌نظرانه
صف‌هايی كه در بولوار «پلازا» در كاراكاس پايتخت ونزوﺋﻠﺎ، برای دريافت كتاب «بينوايان» تشكيل شده بود گاهی به صد متر هم می‌رسيد. در اين باره يكی از دريافت كنندگان اين كتاب گفت: «خيلی خوشحالم. من قبلا فيلمی را كه بر اساس اين رمان نوشته شده بود ديده‌ام اما كتاب آن را نخوانده‌ام. از آن‌جا كه قيمت كتاب خيلی بالاست، عرضه رايگان آن فرصت خوبی برای خواندن است.»
اما خيلی‌ها نسبت به درست بودن طرح انقلاب كتابخوانی ترديد دارند. تعدادی از دانشگاهيان ونزوئلا از جمله «اسكار سامبرانو» رييس پيشين شورای فرهنگ ملی اين كشور معتقدند انتخاب 100 كتابی كه در اولين مرحله طرح انقلاب كتابخوانی توضيع می‌شوند «تنگ‌نظرانه» بوده‌است.
«مانيفست كمونيست» نوشته «كارل ماركس» و منتخب سخنرانی‌های «هوگو چاوز» از جمله اين كتاب‌ها هستند.
«ادگار روا» مسؤول اجرای اين طرح در پايتخت، در اين باره گفت: «خيلی‌ها اين اتهام را به ما وارد می‌كنند كه با اين كار به نحوی عقايد خود را به مردم تحميل می‌كنيم، به نظر من اين حرف كاملا اشتباه است. كاری كه ما انجام می‌دهيم قرار دادن كتاب‌ها در دسترس عموم مردم است. ما كتاب‌های ادبيات كودك را نيز كه هيچ محتوای سياسی‌ای ندارند در اختيار مردم قرار می‌دهيم. همين‌طور كتاب‌هايی چون «بينوايان» كه بسته به ديدگاه هركسی می‌توان از آن برداشتن‌های متفاوتی كرد.»
مزايای طرح
به جز عرضه رايگان كتاب، اين طرح بخش‌های ديگری هم دارد كه يكی از آن‌ها وجود هزاران «اسكادران كتاب» است. اين اسكادران‌ها در واقع گروه‌های متحرك كتابخوانی‌اند كه در مترو، پارك‌ها و مكان‌های عمومی مردم را به خواندن كتاب تشويق می‌كنند.
هر اسكادران به رنگ متفاوتی لباس می‌پوشد كه نشان‌گر نوع كتاب‌هايی است كه عرضه می‌كند. مثلا گروه‌های قرمز درباره زندگی‌نامه و گروه‌های مشكی درباره كتاب‌هايی پيرامون «مقاومت در برابر شبه نظاميان» صحبت می‌كنند.
دولت معتقد است اين گروه‌ها باعث ترويج كتابخوانی می‌شوند، مخالفان نيز آن‌ها را پليس فكر می‌دانند.
هماهنگ‌كننده طرح انقلاب كتابخوانی مرد جوانی است با نام «كارلوس دوك». او گفت: «وقتی فيدل [كاسترو، رهبر پيشين كوبا] در سال 1961 طرح سوادآموزی را شروع كرد گفت: "ما به كسی نمی‌گوييم چه چيزی را باور داشته باشد، تنها از او می‌خواهيم كه مطالعه كند." ما نيز چنين نگاهی نسبت به اين طرح داريم.»
او با رد اتهام تنگ‌نظری در انتخاب كتاب‌ها به وجود آثاری از نويسندگان بين‌المللی چون «اسكار وايلد» و «ادگار آلن پو» در ميان آثار توضيع شده اشاره كرد و گفت: «بسياری از دانشگاهيانی كه چنين ايرادهايی از اين طرح می‌گيرند اساتيد خود من بوده‌اند. آن‌ها به مردم ونزوﺋلا مثل افراد ساده‌ای نگاه می‌كنند كه نمی‌توانند خودشان تصميم بگيرند چه بخوانند.»
اما نوع كتاب‌های انتخاب شده تنها يكی از ايراداتی است كه منتقدان به اين طرح وارد می‌كنند. «ويكتور گارسيا» مدير تجاری انتشارات «رندوم‌هاوس» در ونزوﺋﻠﺎ گفت: «اين طرح كمكی به افزايش كتابخوانی نمی‌كند و تنها به معنی عرضه مجانی كتاب است. اين دو موضوع كاملا با هم متفاوتند. كتابخوانی توسط برنامه‌های فرهنگی دولت در مدارس ابتدايی و سپس دبيرستان و دانشگاه ترويج پيدا می‌كند. اين طرح كمكی به گسترش كتابخوانی نمی‌كند زيرا باعث تقويت وزارت آموزش و پرورش يا وزارت فرهنگ نمی‌شود.»
كتاب اولويت ندارد؟
«ويكتور گارسيا» همچنين معتقد است كه در قلب طرح ارتقای ادبيات در ونزوﺋﻠﺎ، تناقض‌هايی وجود دارد. او می‌گويد: «در ونزوﺋﻠﺎ كتاب از همه جای دنيا گران‌تر است. باورنكردنی است كه در كشوری كه دولتش طرح ترويج كتابخوانی را اجرا می‌كند، كتاب از هر جای ديگر دنيا گران‌تر باشد.»
به نظر ويكتور گارسيا از آن‌جا كه دولت می‌تواند در چاپخانه‌های خود كتاب‌های ارزان‌تری توليد كند آثار دولتی نسبت به كتاب‌های وارداتی وضعيت بهتری دارند.
با كاهش قيمت نفت جلب سرمايه‌گزاران اقتصادی دشوار و سرمايه‌گزاری خارجی روی كتاب‌ها كم شده و كتاب اكنون در طبقه‌بندی «بخش غير ضروری» قرار گرفته است.
گارسيا در اين مورد گفت: «به نظر من اين موضوع نشان‌دهنده نوعی تناقض در سياست دولت در ترويج كتابخوانی‌ست. از يك سو «بينوايان» به صورت رايگان در ميدان‌های شهر در دسترس مردم قرار می‌گيرد و از سوی ديگر واردات ادبيات خارجی ، نه به دلايل ايدﺋﻮلوژيكی بلكه به دليل كنترل ارز ممنوع است. حتی كتابی كه چاوز به اوباما هديه داد طبق قانون، حقوق لازم برای انتشار انبوه در ونزوﺋﻠﺎ را ندارد.»
در ميدان اصلی شهر كاراكاس مردم تا هنگام تاريكی هوا برای دريافت كتاب «بينوايان» صف كشيده بودند.
يكی از بزرگترين افتخارات دولت ونزوﺋلا در طول دوره ده ساله رياست جمهوری «هوگو چاوز» اجرای طرح ريشه‌كن سازی بی‌سوادی است. اما اين كه اجرای طرح انقلاب كتابخوانی می‌تواند ونزوﺋﻠﺎ را به ملتی كتابخوان تبديل كند يا نه، داستان ديگری‌ست.
ترجمه :سفانه محقق نيشابوري
یکشنبه ۱۸ مرداد ۱۳۸۸ - ۱۶:۲۲
طرح انقلاب كتابخوانی چندی پيش توسط «هوگو چاوز» رييس‌جمهور ونزوﺋﻠﺎ در اين كشور آغاز شد. گزارشی كه در پی می‌آيد به استقبال مردم از اين طرح و بررسی نظرات موافقان و مخالفان آن می‌پردازد.
نظر شما