به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در گلستان، جمعه بازار کتاب گرگان، پاتوقی فرهنگی و مردمی است که هر جمعه در محل پارک شهر گرگان جان می‌گیرد. این بازار از دیرباز محل فروش کتاب‌های دست دوم و بعضاً نایاب یا حتی ممنوعه بوده که به تعبیر بسیاری از فعالان حوزه کتاب و حتی مراجعین به این پاتوق فرهنگی، چندی است بیش از گذشته به تسخیر کتاب‌های قاچاق و افستی درآمده است. سری به این بازار زدیم و درباره این موضوع با جمعی از مراجعه‌کنندگان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه ازنظر مخاطبان می‌گذرد.
«احسان اکبری» دانشجوی ادبیات و از دوستداران کتاب‌های داستانی و علوم اجتماعی، ضمن تائید تسخیر جمعه بازار توسط کتاب‌های قاچاق که بعضاً تازه منتشرشده‌اند، گفت: به این پرسش شما از دو جنبه می‌توانم پاسخ بدهم؛ اگر از دید یک کتابخوان حرفه‌ای بخواهم بگویم، وجود این کتاب‌های افستی و قاچاق خوب است. چون با توجه به گران شدن قیمت کتاب و بعضاً تمام شدن برخی چاپ‌ها، ارزانتر می‌توانم کتاب مورد نظرم را بخرم، اما اگر بخواهم با وجدان بیدار به قضیه نگاه کنم، مسئله فرق می‌کند.
وی افزود: به عنوان مثال قبلاً کتاب‌های چاپ تمام و ممنوعه و نهایتاً کتاب‌های نویسندگانی چون صادق هدایت به‌صورت افستی در این بازار پیدا می‌شد، اما الآن کتاب‌های پرفروش و روز بازار نشر، به‌صورت قاچاق و افستی به فروش می‌رسد که تردید ندارم فروش این قبیل کارها به اقتصاد نشر ضربه می‌زند و از آن بدتر، تأثیر منفی در انگیزه ناشران و توزیع‌کنندگان و کتاب‌فروش‌ها و به‌طور خلاصه بر چرخه نشر به‌جا می‌گذارد.
اکبری با اشاره به کتاب «آدمی یک تاریخ نویدبخش» به قلم «روتگر برگمن»، گفت: همین چند دقیقه پیش این کتاب را دیدم و تعجب کردم؛ تعجبم بابت این بود که این کتاب به‌تازگی وارد بازار نشر شده و در مدت کوتاه‌ی به‌صورت قاچاق و اُفست و با کمتر از نصف قیمتِ ناشر قانونی‌اش، دارد در جایی مثل اینجا به فروش می‌رسد. خُب با توجه به تورم و مشکلات اقتصادی و قیمت 100 هزار تومانی کتاب در بازار قانونی، خرید نسخه اُفست آن با قیمتی بسیار کمتر در این بازار، برای کتابخوان‌های حرفه‌ای جذاب است، اما هر وجدان زنده‌ای می‌داند که این کار خلاف اخلاق بوده و به صنعت نشر ضربه می‌زند.
وی درباره راهکارهای پیشنهادی خود برای مقابله با این آسیب هم عنوان کرد: باید در تدوین و اجرای قانون روراست باشیم. باید متولیان اقتدار بیشتری نشان بدهند. من به‌عنوان یک مخاطب ساده با توجه به دیده‌ها و شنیده‌ها از فعالان کتاب، شناختی حداقلی از منشأ و به‌عبارتی فعالان پشت پرده این قاچاق‌ها به دست آورده‌ام و این یعنی متولیان به‌طور تام و تمام می‌دانند این افراد و تشکیلات چه کسانی هستند و اینجا این پرسش مطرح می‌شود که یا برایشان مهم نیست یا برخی از آن‌ها با این قاچاقچی‌ها هم‌سفره هستند.
«سارا جلیل‌نژاد» بانویی میان‌سال و دیپلمه است که خودش می‌گوید یکی دو سال است جدی‌تر از گذشته کتاب می‌خواند. می‌گوید از سال گذشته هر زمان فرصت کند، سری به جمعه بازار کتاب می‌زند و کتابی را خریداری می‌کند، گفت: حقیقتش تا پیش از آمدم به جمعه بازار کتاب با کتاب‌های افستی مواجه نشده بودم، کل مواجهه من با کتاب، آثار موجود در کتاب‌فروشی‌ها و کتابخانه‌ها و یا فایل کتاب‌ها در فضای مجازی بود و در این محل در گفت‌وگو و تعامل با فروشنده‌ها و دیگر مشتریان با کتاب‌های افستی که گفته می‌شود محصولی قاچاقی است، آشنا شدم.
وی در برابر این پرسش که وضعیت این قبیل کتاب‌ها در جمعه بازار کتاب گرگان چگونه است و آیا تابه‌حال از این دست کتاب‌ها خریداری کرده است؟، گفت: نسبت به اوایل آمدنم به اینجا این‌جور کتاب‌ها بیشتر شده، به‌خصوص با آمدن فروشنده‌های جدیدتر، من خودم قبلاً کتاب‌هایی چون «چهار اثر از فلورانس اسکاول شین» و چند کتاب از آلبر کامو را از کتاب‌فروشی‌ها خریده بودم که با کمال تعجب دیدم با کمترین قیمت با ترجمه همان ناشر با همان طراحی، به‌صورت افستی اینجا می‌فروشند!
این بانوی کتابخوان گرگانی ادامه داد: راستش اولش پیش خودم گفتم کاش می‌دانستم و از همین‌جا می‌خریدم اما تا به امروز که به اینجا آمدم، به‌هیچ‌وجه چه به دلیل شرعی و چه اخلاقی سراغ این قبیل کتاب‌ها نرفته‌ام. اما باور دارم وجود این‌جور کتاب‌ها در بازاری چون جمعه‌بازار کتاب که بسیار جلو چشم است، پشتش تشکیلاتی است که گمان می‌کنم زنجیروار به هم وصل هستند و پشتشان به‌جاهایی گرم است.
وی افزود: چون کتاب‌های اُفست از این دو حالت خارج نیستند، یا کتاب ممنوعه و نایاب هستند که در بازار نیستند و یا کتاب‌های پرفروش بازار هستند که نسخه غیرقانونی‌‌اش را اینجا می‌فروشند. در هر دو صورت، به نظرم مضر هستند و باید برای حل آن‌ها تدبیری اندیشید؛ تدبیری که البته دست من و شما نیست و باید مسئولان شهری و یا دستگاه‌ها و نهادهای متولی اقدامی عملی و قانونی بکنند.
«احسان اکبری» دانشجوی ادبیات و از دوستداران کتاب‌های داستانی و علوم اجتماعی، ضمن تائید تسخیر جمعه بازار توسط کتاب‌های قاچاق که بعضاً تازه منتشرشده‌اند، گفت: به این پرسش شما از دو جنبه می‌توانم پاسخ بدهم؛ اگر از دید یک کتابخوان حرفه‌ای بخواهم بگویم، وجود این کتاب‌های افستی و قاچاق خوب است. چون با توجه به گران شدن قیمت کتاب و بعضاً تمام شدن برخی چاپ‌ها، ارزانتر می‌توانم کتاب مورد نظرم را بخرم، اما اگر بخواهم با وجدان بیدار به قضیه نگاه کنم، مسئله فرق می‌کند.
وی افزود: به عنوان مثال قبلاً کتاب‌های چاپ تمام و ممنوعه و نهایتاً کتاب‌های نویسندگانی چون صادق هدایت به‌صورت افستی در این بازار پیدا می‌شد، اما الآن کتاب‌های پرفروش و روز بازار نشر، به‌صورت قاچاق و افستی به فروش می‌رسد که تردید ندارم فروش این قبیل کارها به اقتصاد نشر ضربه می‌زند و از آن بدتر، تأثیر منفی در انگیزه ناشران و توزیع‌کنندگان و کتاب‌فروش‌ها و به‌طور خلاصه بر چرخه نشر به‌جا می‌گذارد.
اکبری با اشاره به کتاب «آدمی یک تاریخ نویدبخش» به قلم «روتگر برگمن»، گفت: همین چند دقیقه پیش این کتاب را دیدم و تعجب کردم؛ تعجبم بابت این بود که این کتاب به‌تازگی وارد بازار نشر شده و در مدت کوتاه‌ی به‌صورت قاچاق و اُفست و با کمتر از نصف قیمتِ ناشر قانونی‌اش، دارد در جایی مثل اینجا به فروش می‌رسد. خُب با توجه به تورم و مشکلات اقتصادی و قیمت 100 هزار تومانی کتاب در بازار قانونی، خرید نسخه اُفست آن با قیمتی بسیار کمتر در این بازار، برای کتابخوان‌های حرفه‌ای جذاب است، اما هر وجدان زنده‌ای می‌داند که این کار خلاف اخلاق بوده و به صنعت نشر ضربه می‌زند.
وی درباره راهکارهای پیشنهادی خود برای مقابله با این آسیب هم عنوان کرد: باید در تدوین و اجرای قانون روراست باشیم. باید متولیان اقتدار بیشتری نشان بدهند. من به‌عنوان یک مخاطب ساده با توجه به دیده‌ها و شنیده‌ها از فعالان کتاب، شناختی حداقلی از منشأ و به‌عبارتی فعالان پشت پرده این قاچاق‌ها به دست آورده‌ام و این یعنی متولیان به‌طور تام و تمام می‌دانند این افراد و تشکیلات چه کسانی هستند و اینجا این پرسش مطرح می‌شود که یا برایشان مهم نیست یا برخی از آن‌ها با این قاچاقچی‌ها هم‌سفره هستند.
«سارا جلیل‌نژاد» بانویی میان‌سال و دیپلمه است که خودش می‌گوید یکی دو سال است جدی‌تر از گذشته کتاب می‌خواند. می‌گوید از سال گذشته هر زمان فرصت کند، سری به جمعه بازار کتاب می‌زند و کتابی را خریداری می‌کند، گفت: حقیقتش تا پیش از آمدم به جمعه بازار کتاب با کتاب‌های افستی مواجه نشده بودم، کل مواجهه من با کتاب، آثار موجود در کتاب‌فروشی‌ها و کتابخانه‌ها و یا فایل کتاب‌ها در فضای مجازی بود و در این محل در گفت‌وگو و تعامل با فروشنده‌ها و دیگر مشتریان با کتاب‌های افستی که گفته می‌شود محصولی قاچاقی است، آشنا شدم.
وی در برابر این پرسش که وضعیت این قبیل کتاب‌ها در جمعه بازار کتاب گرگان چگونه است و آیا تابه‌حال از این دست کتاب‌ها خریداری کرده است؟، گفت: نسبت به اوایل آمدنم به اینجا این‌جور کتاب‌ها بیشتر شده، به‌خصوص با آمدن فروشنده‌های جدیدتر، من خودم قبلاً کتاب‌هایی چون «چهار اثر از فلورانس اسکاول شین» و چند کتاب از آلبر کامو را از کتاب‌فروشی‌ها خریده بودم که با کمال تعجب دیدم با کمترین قیمت با ترجمه همان ناشر با همان طراحی، به‌صورت افستی اینجا می‌فروشند!
این بانوی کتابخوان گرگانی ادامه داد: راستش اولش پیش خودم گفتم کاش می‌دانستم و از همین‌جا می‌خریدم اما تا به امروز که به اینجا آمدم، به‌هیچ‌وجه چه به دلیل شرعی و چه اخلاقی سراغ این قبیل کتاب‌ها نرفته‌ام. اما باور دارم وجود این‌جور کتاب‌ها در بازاری چون جمعه‌بازار کتاب که بسیار جلو چشم است، پشتش تشکیلاتی است که گمان می‌کنم زنجیروار به هم وصل هستند و پشتشان به‌جاهایی گرم است.
وی افزود: چون کتاب‌های اُفست از این دو حالت خارج نیستند، یا کتاب ممنوعه و نایاب هستند که در بازار نیستند و یا کتاب‌های پرفروش بازار هستند که نسخه غیرقانونی‌‌اش را اینجا می‌فروشند. در هر دو صورت، به نظرم مضر هستند و باید برای حل آن‌ها تدبیری اندیشید؛ تدبیری که البته دست من و شما نیست و باید مسئولان شهری و یا دستگاه‌ها و نهادهای متولی اقدامی عملی و قانونی بکنند.
در ادامه سراغ یکی دیگر از مشتریان ثابت جمعه بازار کتاب گرگان رفتیم. «اسماعیل پورحسن» که گاهی به این بازار هفتگی می‌آید و علاقه‌مند به کتب انگیزشی و تاریخی است، گفت: من خودم اوایل سال کتاب «تاریخ بی‌خردی» را از همین‌جا خریدم، اولش فکر نمی‌کردم این کتاب به شکل قانونی‌اش چاپ شده باشد، اما اواسط خواندن بودم که کنجکاو شدم درباره نقد و نظرها روی کتاب در فضای مجازی کمی جستجو کنم که متوجه شدم این اثر را نشر «کارنامه» منتشر کرده است.
وی افزود: راستش در آن لحظه و حتی تا همین چند دقیقه پیش که شما به مسئله قاچاق کتاب اشاره کردید، به این مسئله فکر نکرده بودم؛ اما با توجه به توضیحاتی که شنیدم و چیزهایی که در این بازار می‌بینیم، باید خدمتتان عرض کنم که به نسبت گذشته این مسئله‌ی عرضه کتاب‌های قاچاق، پررنگ‌تر و بیشتر شده است.
این کتابخوان گرگانی ادامه داد: این را نمی‌دانم که این قبیل کتاب‌ها از کجا می‌آیند، اما یک چیز را می‌دانم؛ اینکه قطعاً قانون‌گذار برای چنین کالای قاچاقی قوانینی را در نظر گرفته است؛ حالا این وسط، یا اجرای این قانون است که به نظر انجام نمی‌شود، یا اهمال کاری را در اجرای آن شاهد هستیم و یا تلاشی گروهی و جمعی وجود دارد که به این چالش توجه نشود و از آن چشم‌پوشی می‌کنند.
وی معتقد است: در مجموع به نظرم برای اصلاح این چالش، همگی از مدیران و ضابطین قضایی گرفته تا منِ مخاطب باید دست‌به‌دست بدهیم و نگذاریم این صنعت کم‌رمق نشر زمین بخورد.
یادآوری می‌شود، برای تهیه و تنظیم این گزارش به سراغ چند تن از فروشندگان کتاب‌ها هم رفتیم که یا حاضر به گفت‌وگو نشدند و یا تنها به بیان این موضوع بسنده کردند که آن‌ها تنها فروشنده هستند و تأمین‌کننده این قبیل کتاب‌ها افرادی خارج از استان با پشتوانه‌ی قویِ قانونی و مالی هستند.
وی افزود: راستش در آن لحظه و حتی تا همین چند دقیقه پیش که شما به مسئله قاچاق کتاب اشاره کردید، به این مسئله فکر نکرده بودم؛ اما با توجه به توضیحاتی که شنیدم و چیزهایی که در این بازار می‌بینیم، باید خدمتتان عرض کنم که به نسبت گذشته این مسئله‌ی عرضه کتاب‌های قاچاق، پررنگ‌تر و بیشتر شده است.
این کتابخوان گرگانی ادامه داد: این را نمی‌دانم که این قبیل کتاب‌ها از کجا می‌آیند، اما یک چیز را می‌دانم؛ اینکه قطعاً قانون‌گذار برای چنین کالای قاچاقی قوانینی را در نظر گرفته است؛ حالا این وسط، یا اجرای این قانون است که به نظر انجام نمی‌شود، یا اهمال کاری را در اجرای آن شاهد هستیم و یا تلاشی گروهی و جمعی وجود دارد که به این چالش توجه نشود و از آن چشم‌پوشی می‌کنند.
وی معتقد است: در مجموع به نظرم برای اصلاح این چالش، همگی از مدیران و ضابطین قضایی گرفته تا منِ مخاطب باید دست‌به‌دست بدهیم و نگذاریم این صنعت کم‌رمق نشر زمین بخورد.
یادآوری می‌شود، برای تهیه و تنظیم این گزارش به سراغ چند تن از فروشندگان کتاب‌ها هم رفتیم که یا حاضر به گفت‌وگو نشدند و یا تنها به بیان این موضوع بسنده کردند که آن‌ها تنها فروشنده هستند و تأمین‌کننده این قبیل کتاب‌ها افرادی خارج از استان با پشتوانه‌ی قویِ قانونی و مالی هستند.
نظر شما