به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در حاشیه افتتاح مرکز بیرجندشناسی در یکی از ابنیه تاریخی شهر بیرجند که با حضور استاندار خراسان جنوبی، فرماندار، شهردار و رئیس شورای شهر بیرجند، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز مدیرکل آموزش و پرورش خراسان جنوبی برگزار شد، از کتاب «شوکت شرق» با موضوع نکوداشت پیشینه آموزش و پرورش و آموزش عالی در شهر بیرجند رونمایی شد.

شوکت شرق که اخیرا توسط انتشارات مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران به بازار نشر عرضه شد، در واقع «سده‌­نامه دبیرستان شوکتی بیرجند و جشن­‌نامه چهل و چهارمین سالگشت تأسیس دانشگاه بیرجند» است که به اهتمام محمدامین ناصح (عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند) و با مساعدت اداری خلیل خلیلی (رئیس سابق دانشگاه بیرجند) تدوین و با سرمایه­‌گذاری دانشگاه بیرجند همراه با اسناد و عکس‌­های تاریخی متعدد به جامعه فرهنگی کشور و پژوهشگران و علاقه­‌مندان حوزه تعلیم و تربیت ارائه شده است.

این کتاب با بیش 400 صفحه حاوی 35 مقاله منتشرنشده از دانش­‌آموختگان منتخب دبیرستان شوکتی بیرجند (تأسیس 1286 شمسی) از نیم‌­قرن پیش تا سال­‌های اخیر است که هر یک گوشه‌­ای از برکات افتتاح آن مدرسه در مرز شرقی ایران و متعاقباً گشایش دانشگاه بیرجند (تأسیس 1354) را از نگاه خود به تصویر کشیده‌‌اند و به نوعی دغدغه­‌های فرهنگی و حس حق­‌شناسی خویش را نسبت به دست­‌اندرکاران، مدیران و دبیران فقید آن مدرسه تاریخی ابراز کرده‌اند.



با نگاهی اجمالی به فهرست مقالات این کتاب، نام­‌های مشهوری از بزرگان معاصر ایران چون مرحومان سیدمحمد فرزان (منتقد ادبی)، سیدغلامرضا سعیدی (اسلام‌­پژوه معاصر)، محمدحسن گنجی (چهره ماندگار و استاد پیشکسوت جغرافیای نوین دانشگاه تهران) اسماعیل رضوانی (استاد پیشکسوت تاریخ مشروطه دانشگاه تهران)، جمال رضایی (استاد فقید زبان­های ایرانی دانشکاه تهران)، غلامحسین شکوهی (چهره ماندگار و استاد فقید تعلیم و تربیت دانشگاه تهران)، کاظم معتمدنژاد (استاد پیشکسوت علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی)، مهندس امیرعلی شیبانی (بنیانگذار و مدیرعامل شرکت ذوب آهن اصفهان)، جعفر راثی (استاد و بنیانگذار ترویج کشاورزی) و... نمایان است که هر یک برای توسعه و پیشبرد تخصص خویش در دانشگاه­‌های برتر کشور همچون پدری دلسوز به تربیت نسل دانشگاهی نخست همت گماشتند. این مهم نشان از تأثیرگذاری مدیران و دبیران پیشکسوت شوکتیه در تربیت دانش‌آموختگانی شاخص، متعهد و صحیح­‌العمل دارد.



محمدامین ناصح گفت: شهر بیرجند از اوان مشروطه به همت حاکم وقت خود صاحب مدرسه‌­ای نوین موسوم به «شوکتیه» شد که به برکت هفتاد سال خدمات مستمرِ آموزشی در آن و تربیت دانش‌­آموختگانی لایق، سطح فرهنگی نواحی جنوب خراسان و بخشی از مناطق سیستان و بلوچستان را به طور مشهود ارتقا بخشید. جمع زیادی از شاگردان سابق آن مدرسه تاریخی بعدها در سپهر علمی و فرهنگی ایران خوش درخشیدند و در کسوت دانشگاهیانی نامدار، مدیرانی توانمند و نظامیانی عالی‌­رتبه، منشاء خدماتی مانا به کشور شدند. این مدرسه کهنسال در سال 1356 به دانشگاه بیرجند تغییر کاربری داد و مدتی بعد این دانشگاه با احداث بناهای مورد نیاز خود در اراضی وسیع شوکت­‌آباد به پردیس جدید (کیلومتر 5 جاده بیرجند به زاهدان) نقل مکان کرد.

کتاب شوکت شرق با مقدمه فرماندار بیرجند آغاز و با دو پیوست شامل فهرست تعدادی از دانش‌­آموزان دبیرستان پسرانه و دخترانه شوکتی در اوایل سده حاضر و همچنین مجموعه­‌ای از اشعار مرتبط با نکوداشت سالروز گشایش این مدرسه و نیز دانشگاه بیرجند پایان می‌­پذیرد.



گفتنی است از محمدامین ناصح پیش­تر آثار دیگری راجع به شهر بیرجند چون کتاب «از شوکتیه تا دانشگاه بیرجند» (1392، ویراست دوم: 1395) و نیز «دولت یاد: تاریخ محلی بیرجند در آغاز سده معاصر» (1395) به زیور طبع آراسته شده است که دولت یاد، اثر منتخب نخستین جشنواره کتاب خراسان جنوبی نیز تلقی می­‌شود. در مراسم رونماییِ کتاب شوکت شرق از اهتمام فرهنگی دکتر محمدامین ناصح در تألیف سه جلد کتاب در حوزه بیرجندشناسی در خلال دهه 1390 شمسی با اهدای لوح سپاس قدردانی شد.