کتاب «دین و اخلاق: مجموعه‌ای از یادداشت‌های فیلسوفان معاصر برای نیویورک تایمز» ترجمه محدثه واضحی فرد از سوی نشر کرگدن منتشر شده است. یادداشت‌های فیلسوفان برای نیویورک تایمز نشان می‌دهد فلسفه، چه در دانشگاه و چه بیرون از آن، ضروری است و در مواجهه با دشواری‌ها و معضلات روزمره سخنی برای گفتن دارد. از سال 2010، هفته‌ای دست‌کم یک جستار فلسفیِ مرتبط با موضوعات روزِ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در نیویورک تایمز منتشر شده است. وب‌سایت نیویورک تایمز در معرفی این مجموعه می‌گوید: «نوشته‌هایی از فیلسوفان و دیگر متفکران معاصر درباره موضوعاتی روزمره و ابدی». سایمون کریچلی و پیتر کتپانو گزیده‌ای از جستارهایی را که در چهار سال نخست منتشر شده است در چهار موضوع فلسفه، علم، دین و اخلاق، و جامعه دسته‌بندی و به‌صورت کتاب منتشر کرده‌اند. این کتاب ترجمه بخش «دین و اخلاق» است که به برخی از چالش‌برانگیزترین مسائل و موضوعات جهان معاصر در چهار زیربخش «ایمان چیست؟»، «انواع اختلافات دینی»، «مسئله اخلاقی خدا» و «تعدادی مسئله جنجالی اخلاقی» میپردازد. برخی از موضوعات این مقاله عبارتند از: آیا اهمیتی دارد که خدا وجود داشته باشد، اهمیت زندگی پس از مرگ، مفهوم خدای ناکامل، قربانی کردن اسحاق و دلالت‌های آن برای مسئله فلسطین، تردید در دولت یهود، اخلاق بدون خدا، نسبی‌انگاری، سلول انفرادی، گوشت‌خواری و بچه‌دار شدن.
کتاب «اتوپیا، ایدئولوژی و فلسفه» نوشته هنریک جالز ریبیرو ترجمه سید علی اصغر تقوی محصول دفتر مطالعات هنر و علوم انسانی انتشارات فراهنر در سال 1399 است. این کتاب که ترجمه‌ای از جدیدترین تحولات علمی در حوزه علوم انسانی در جهان به شمار می‌رود. در حقیقت دانش جدیدی را در اختیار محققان حوزه علوم انسانی و فلسفه و هنر قرار داده است. بررسی مطالعات منهایم و ریکوئر در گستره مطالعاتی توپوهای علمی و فلسفی و فضای تپولوژیک بازنمایی در فلسفه از جمله عناوین مورد بحث در این کتاب است. این کتاب اولین مجلد از پروژه فلسفه و مجازی است که توسط دفتر مطالعات هنر و علوم انسانی انتشارات فراهنر به چاپ رسیده است.
کتاب «هگل یا اسپینوزا» نوشته پی یر ماشری به ترجمه حجت‌الله رحیمی از سوی نشر ثالث منتشر شده است. پروفسور ماشری در کتاب هگل یا اسپینوزا کوشیده است با تحلیل و مواجهه آرای هگل و اسپینوزا به عنوان فیلسوفانی که سنت فلسفه معاصر را عمیقاً به تسخیر خود درآوردهاند و همان‌قدر که به یکدیگر نزدیکند، از یکدیگر فاصله دارند، مفهوم خاص خود را از امر دیالکتیک ارائه کند. بحث درباره دیالکتیک، تعیّن و نفی دغدغه عمده فیلسوفانی بود که طی قرن بیستم ناظر جریانهای سیاسی و اجتماعی عصر خویش بودند. در واقع این مفاهیم دربرگیرنده مفاهیم اساسی تفکر در این برهه زمانی خاص بودند؛ یعنی مفاهیمی بودند که اندیشه برای مفهومپردازی درباره محتوای اجتماعیِ پیش رو به آن‌ها نیاز داشت و البته هنوز هم اهمیتشان را در مباحث فلسفی و اجتماعی حفظ کرده‌اند. اهمیت این مفاهیم عمدتاً ناشی از پیوستگی این دو مفهوم کلیدی با مجموعه گستردهای از مفاهیم پرچالش دیگر در فلسفه معاصر است. بحث درباره مفاهیمی مانند کثرتگرایی، آزادی و جبر، نقد و امکانپذیری آن، میزان توانمندی منطق صوری و روششناسی متعارف در فرایند کسب معرفت، جایگاه امر انضمامی در پژوهشهای فلسفی معاصر، مفهوم پراکتیس و نسبت آن با تفکر انتزاعی، تقدم و تأخر تفکر جغرافیایی و تفکر تاریخی در برخورد با این مسائل که همچنان از مفاهیم مطرح در فلسفه معاصر محسوب میشوند، از جمله مباحث مطرح‌شده در این کتاب است و می‌توان در بارۀ آن‌ها اندیشید. این مفاهیم افزون بر تفکر فلسفی، فلسفۀ اجتماعی معاصر را نیز به شدت درگیر کرده‌اند.
دفتر نخست کتاب «حقیقت و قدرت» نوشته علی اصغر مصلح از سوی نشر نی منتشر شده است. مصلح در مقدمه این کتاب می‌نویسد: «طرح دوگانه حقیقت و قدرت کوششی است برای درک و توصیف یکی از مهمترین تعارضات و چالش‌های جهان معاصر. تفکر درباره حقیقت سیر در ریشه ارزش‌ها و اعتقادات و هنجارها و نهادهایی است که به شکل مختلف ایجاد شده‌اند و تفکر درباره قدرت در کانون قرار دادن مهمترین رانه عمل آدمی در طول تاریخ و وجه غالب زندگی در زمان معاصر است. طرح تقابل حقیقت و قدرت به مفهوم در آوردن دو جانب از وجود آدمی و نشان دادن دو جهت گیری متقابل زندگی است.
اگر مراتب و وجوه متعدد این دوگانه بررسی شود، ریشه بسیاری از تعارضات و مسائل جهان معاصر آشکار می‌شود. در این طرح، دو طرف تقابل، دو وضع متفاوت دارند؛ حقیقت در نهایت فتور است و بایدبوی کشان آن را را جستجو کرد ولی قدرت چنان غالب است که گویی رانه‌ای جز آن در زندگی انسان معاصر وجود ندارد. اگر بنا باشد این دو گانه با همه جوانب و لوازم بررسی شود باید وارد حوزه‌های متنوعی شد و منابع بسیار زیادی را مورد پژوهش قرار داد. به همین جهت این پژوهش صرفاً پیش‌درآمدی است برای کاری گسترده و بزرگ. با این وصف برای به انجام رسیدن این پژوهش باید امیدوار بود که حضرت حقیقت مددکار باشد و سلطان قدرت این خواست را اجازه فرماید.»
در پشت جلد کتاب می‌خوانیم: «برای ورود به مباحث کلان فلسفی باید به سوی ریشه‌ها رفت. مهمترین موضوعات فلسفه با اندیشیدن به مسائل زمان شکل گرفته است، به همین جهت در هر دوره‌ای می‌توان پرسید که مهمترین مسئله فلسفی زمانه چیست؟ موضوع حقیقت در همه زمان‌ها مورد توجه بوده است اما در زمان ما حقیقت در مقابل قدرت قرار گرفته است. به همین جهت می‌توان پرسش از نسبت حقیقت با قدرت را یکی از پرسش‌های اصلی این دوره دانست و نقش بسیاری از مسائل دوره معاصر ما تنها در نسبت به این تقابل مشخص می‌شود. حتی تفکر و فلسفه دیگر جز در ذیل حقیقت و نسبتی که حقیقت با قدرت پیدا کرده قابل فهم نیستند. فلسفه در طول تاریخ در پی درک حقیقت بوده است اما در زمان ما اساس حقیقت مورد تردید قرار گرفته و فلسفه هم نسبت جدید با قدرت پیدا کرده است.» دفتر نخست کتاب «حقیقت و قدرت» نوشته علی اصغر مصلح با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه به بهای ۳۶ هزار تومان از سوی نشر نی منتشر شده است.
کتاب «تأثیر دکارت بر فلسفه‌های معاصر و علوم انسانی با تکیه بر اندیشه‌های کاتینگهام» که نشر علم آن را با شرح و ترجمه علی محمد صابری منتشر کرده است، در واقع ترجمه کتابی از جان کاتینگهام دانشیار فلسفه دانشگاه ریدینگ انگلستان با نام دکارت است که مولف کتاب اضافات و شروحی آن را به فارسی ارائه داده است. رویکرد کاتینگهام در معرفی فلسفه دکارت برای مبتدیان، یادآور رویکرد و هدف غایی دکارت است. کاتینگهام درباره رویکرد دکارت چنین گفته است: «دکارت خودش را از زبان فنی و تخصصی فلسفه بیزار بود و ادعا می‌کرد که فلسفه‌اش برای هر فرد دارای درک خوب که به گفته وی در اولین جمله گفتار در روش چیزی است که به عادلانه‌ترین وجه در میان مردم تقسیم شده است قابل فهم است . از این رو، وی مدعی شد که ما می‌توانیم فلسفه را بدون بار و بنه آغاز نماییم و پیشرفت خوبی کنیم.»
کاتینگهام و به‌تبع او صابری، در این کتاب با سرفصل‌های زندگی دکارت و عصر او، روش دکارتی، از شناخت خود به شناخت خدا و از شناخت خدا به شناخت جهان، جهان مادی، انسان دکارتی و وضعیت بشر از دیدگاه دکارت تلاش می‌کند تبیینی از فلسفه دکارت ارائه دهد. نشر علم کتاب «تأثیر دکارت بر فلسفه‌های معاصر و علوم انسانی با تکیه بر اندیشه‌های کاتینگهام» با شرح و ترجمه علی‌محمد صابری را در سال 1399 با شمارگان 330 نسخه و قیمت 42500 تومان در 237 صفحه منتشر کرده است.
57 سال از انتشار «آیشمن در اورلشیم» می‌گذرد، کتابی که به تعبیر بسیاری می‌توان آن را جنجالی‌ترین اثر «هانا آرنت» فیلسوف آلمانی ـ آمریکایی دانست که نقش بسزایی در شهرت او داشت. این کتاب در واقع گزارشی است که «هانا آرنت» از دادگاه «آدولف آیشمن» در سال 1961 برای نشریه «نیویورکر» و به زبان انگلیسی تهیه کرده است. همانطور که می‌دانیم آرنت سال‌ها پیش از جنگ جهانی دوم و از ترس رژیم نازی از آلمان خارج و سرانجام ساکن آمریکا شده بود. لذا حضور او در این دادگاه از این حیث نیز قابل توجه است. آیشمن از فرماندهان اس اس آلمان نازی و ملقب به قصاب اروپا بود که در جریان جنگ جهانی دوم نقش مهمی در کشتار یهودیان داشت. او پس از جنگ به آرژانتین گریخت و به شکل مخفیانه زندگی کرد اما در سال 1960 تیمی از ماموران موساد او را از آرژانتین ربوده و به اسرائیل بردند. او نهایتا در سال 1961 و در دادگاهی در اورشلیم، اعدام شد. آنچه آرنت در کتاب خود روایت می‌کند، جریان همین دادگاه است که با تحلیل‌های او به عنوان یک فیلسوف سیاسی همراه می‌شود.
انتشارات برج کتاب آرنت را با ترجمه زهرا شمس روانه بازار نشر کرده است. این کتاب با عنوان «آیشمن در اورشلیم: گزارشی در باب ابتذال شر» در ۳۷۶ صفحه و با قیمت ۵۰ هزارتومان در اختیار خوانندگان فارسی زبان قرار گرفته و در واقع نخستین ترجمه منتشر شده از کتاب آرنت به زبان فارسی در داخل کشور است.
کتاب جستارهای زیبایی شناختی اثر دیوید هیوم به ترجمه محسن کرمی از سوی نشر کرگدن منتشر شده است. باریک اندیشی‌های دیوید هیوم ذهن هر جست وجوگر تیزچشم اقلیم خرد را بازتر می‌کند و به حیرت و تحسین وامی دارد. ازجمله می‌توان به آرا و نظراتش در باب هنر و زیبایی اشاره کرد. اما هیوم آرای زیبایی شناختی‌اش را در کتابی مستقل نظم و نسق نبخشیده و عرضه نکرده است. نظرات او را در این باب باید در جای جای آثارش یافت: در رساله‌ای در باب طبیعت بشری، در پژوهشی در باب فهم بشری، در پژوهشی در باب اصول اخلاق، در جستارهای اخلاقی، سیاسی، ادبی و حتی در نامه های او. در مجموعه جستارها هشت جستار مستقل وجود دارد که کاملا به آرای زیبایی شناختی هیوم معطوف‌اند و، از قضا، برخی شان آوازه هیوم را در زیبایی شناسی رقم زده‌اند. کتابی که پیش روی خواننده است برگردان این هشت جستار است. در میان این جستارهای هشتگانه، «در باب معیار ذوق» و «در باب تراژدی» بیش از دیگران شناخته شده‌اند، اما شش جستار دیگر نیز اهمیت بسیار دارند و سخت درخور پژوهش و وارسی‌اند؛ خاصه برای آن پژوهشگرانی که مطالعات هنر را منحصر در زیبایی شناسی فلسفی نمی‌دانند و به دیگر شاخه‌های هنرپژوهی نظیر نقد هنری، روان شناسی هنر، تاریخ اجتماعی هنر، و جامعه شناسی هنر نیز عطف توجه دارند.
.jpg)
انتشارات علم کتاب «گادامر و مساله هرمنوتیک» نوشته محمود خاتمی را در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است. به نظر گادامر واضحترین نمونه تجربه هرمنوتیک همین تجربه فلسفه است؛ و نزدیکترین تجربه به این نوع تجربه همانا تجربه استتیک و تجربه هنریست که حتی علم هنر هم ناگزیر باید از آن شروع کند. تجربه حقیقت در اثر هنری مؤید این نکته است که ما به هیچ طریق دیگری نمی توانیم اهمیت فلسفی هنر را نشان دهیم. به دلیل همین خصوصیت است که گادامر بحث خود را در کتاب حقیقت و روش با بررسی آگاهی ناشی از احساس زیبایی آغاز می کند تا از تجربه حقیقت که از طریق اثر هنری برما مکشوف می‌شود، در برابر نظریه استتیک که خود را به مفهوم علمی حقیقت محدود می کند دفاع نماید.
کتاب «رساله‌ای درباره طبیعت انسان» با عنوان فرعی «کتاب دوم: درباره‌ی احساس‌ها؛ تلاشی در ارائه‌ی شیوه‌ی تجربی استدلال در امور انسانی» به ترجمه انسیه گویا از سوی نشر نی منتشر شده است. دیوید هیوم، فیلسوف نامدار اسکاتلندی، اولین و مهمترین پژوهش فلسفی خود را به شناخت جنبه‌های مختلف طبیعت انسان اختصاص داده است. در این پژوهش او می‌کوشد فارغ از پیشداوری‌ها، باورهای مرسوم و مبانی فراطبیعی، فقط بر مبنای مشاهدات تجربی، طبیعی‌ترین و نهادی‌ترین ویژگی‌های انسان و امور گوناگون زندگی وی را بررسی کند. تأملات او در این راستا، در مجموعه‌ای با عنوان رساله‌ای درباره‌ی طبیعت انسان گرد آمده است؛ مجموعه‌ای متشکل از سه کتاب که اولی درباره فهم، دومی درباره‌ی احساس‌ها و سومی درباره‌ی اخلاق است. کتاب حاضر در واقع ترجمه‌ی کتاب دوم از این رساله است که در آن هیوم به تحلیل احساس‌های گوناگون انسان و تأثیر روابط بین‌انسانی بر آن‌ها میپردازد. کتاب حاوی ایده‌ها و نکات روانشناختی ژرفی است که اگرچه در زمان حیاتِ هیوم و نیز مدت‌های مدیدی پس از آن، مردم و حتی متفکران توجه چندانی به آن‌ها نکردند، گذر زمان پرتو جدیدی بر آن‌ها افکنده و آن‌ها را به میزان بیشتری به حیطه‌ی توجه کشانده است. نتایج پژوهش هیوم در شناخت طبیعت انسان مورد هر چون‌وچرایی که باشد، در این نکته تردیدی نیست که او در این عرصه، افق تأملیِ گسترده‌تری در برابر ما گشوده است. شاید یکی از دورنماهای او در تلاشی چنین مستمر در شناخت طبیعت انسان، یا یکی از پیامدهای جانبیِ چنین شناختی، گسترش روابطی روادارانه‌تر میان انسان‌ها باشد؛ زیرا از یک سو، این دریافت که انسان‌ها از طبیعت مشابهی برخوردارند می‌تواند موجب شود که خطای دیگری را به‌مثابه‌ی خطایی انسانی در نظر گیریم و با اغماض بیشتری به آن بنگریم و، از سوی دیگر، چنان‌که هیوم خود اشاره می‌کند، «با شناخت طبیعت انسان، از او ناممکن‌ها را نخواهیم خواست.»
.jpg)
کتاب «درآمدی کوتاه بر فلسفه ذهن» اثر نیل کمبل استاد دانشگاه ویلفرد لوریر کانادا است که با ترجمه محمد یوسفی و به همت نشر نی در 210 صفحه، با شمارگان 770 نسخه و قیمت 38 هزار تومان منتشر شده است. نویسنده در این کتاب در نه فصل به فلسفه ذهن میپردازد. عناوین این فصول به شرح زیر است؛ دوگانه‌گرایی، رفتارگرایی، نظریه این همانی نوع، کارکردگرایی، یگانه‌گرایی بی قاعده، مادی‌گرایی حذفی، فرارویدادگی، محتوی ذهنی و مسئله کواکیا. در مقدمه مترجم درباره ظهور فلسفه ذهن آمده است: «از وقتی دکارت جسم و ذهن را به دو جوهر- یکی اندیشنده و دیگری ممتد- تفکیک کرد، فلسفه ذهن جدید متولد شد. در واقع فلسفه ذهن در واکنش به این تفکیک و حل معضلات آن بود که پای گرفت و بسط یافت و بعد از چند قرن، به یکی از مهمترین شاخه‌های فلسفه بدل شد. با وجود تلاش‌های فراوانی که برای رفع معضلات ناشی از تفکیک جوهری ذهن از بدن طی قرن‌ها صورت گرفته است، هنوز به راه حل قاطعی برای مسئله ذهن- بدن دست نیافته‌ایم.»
کتاب «معرفت و ذهن» با عنوان فرعی درآمدی بر معرفت‌شناسی و فلسفه ذهن نوشته محمد سادات منصوری از سوی نشر ارجمند روانه بازار نشر شده است. اثر پیش‌روی، پیش‌درآمدی برای ورود به معرفت‌شناسی و فلسفه ذهن است. کتاب در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول به برخی از مسائل مهم معرفت‌شناسی پرداخته شده و در بخش دوم به برخی از بحث‌های مهم فلسفه ذهن اشاره شده است. در هر دو بخش تلاش شده تا علاوه بر تبیین دیدگاههای اندیشمندان معاصر به دیدگاههای فلاسفه اسلامی نیز اشاره شود. بی‌انصافی یا بی‌اطلاعی است اگر کسی بگوید فلاسفه اسلامی در این حوزه‌ها سخن عمیق و قابل عنایتی ندارند. از سوی دیگر هم شایسته نیست کسی بگوید فلسفة معاصر در این حوزه سخن درخوری نگفته است. درماندگی در گذشته و بی‌توجهی به دستاوردهای حکیمان پیشین هر دو خلاف علم‌دوستی و فلسفه‌ورزی است. تلاش شده تا کتاب به معیارهای پذیرفته شده در تدوین کتب آموزشی نزدیک شود. ازاین‌رو در هر فصل به تناسب، پرسش‌هایی تحت عنوان «بیشتر بیندیشیم» با هدف درک بیشتر مباحث آمده است. همچنین در «بیشتر بخوانیم» در پایان هر فصل، از مکتوباتی که به دانش شما در خصوص مطالب آن فصل می‌افزاید، نشان آورده‌ایم. «بیشتر بدانیم» در پایان برخی از فصول افزونه‌ای است که دانش شما را در آن موضوع عمیق‌تر می‌کند.»
کتاب «آنارشیسم فلسفه و آرمان» نوشته پیتر کروپتکین به ترجمه همون کاسبی از سوی نشر افکار منتشر شده است. در پشت جلد کتاب می‌خوانیم: «هیچکس انکار نمیکند که به همان نسبت که بشریت از تنازع سخت خود برای بقا رهایی یابد، همان گرایش قدرتمندتر خواهد شد. اگر قدرتهای تولیدی ما به‌طور کامل برای افزایش ذخیرة ضروریات اساسی زندگی به کار بسته شود؛ اگر اصلاح شرایط کنونی مالکیت تمام کسانی را که اکنون تولیدکنندة ثروت نیستند، به تعداد تولیدکنندگان بیفزاید؛ و اگر کار یدی مجدداً جایگاه پرافتخار خود را در جامعه فتح کند، گرایشهای کمونیستی از پیش موجود بلافاصله عرصة کاربست خود را گسترش میدهند. با احتساب تمام اینها و به‌علاوه، سویههای عملی این مسیٔله که چگونه مالکیت خصوصی ممکن است به مالکیت اشتراکی بدل شود، اکثر آنارشیستها مدعیاند به‌محض اینکه رژیم کنونی مالکیت دستخوش اصلاح شد، گام بعدی که جامعه باید بردارد، به‌معنایی کمونیستی خواهد بود. ما کمونیست هستیم؛ اما کمونیسم ما از مکتب اقتدارگرا نیست: کمونیسم آنارشیستی، کمونیسم بدون حکومت، کمونیسم آزاد است. ترکیبی از دو هدف اصلی که بشریت از سپیدهدم تاریخ خود دنبال کرده است؛ آزادی اقتصادی و آزادی سیاسی.»
کتاب «جستارهای فلسفی» اثر مهدی عباس‌زاده به همت انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به بهای ۴۱ هزار تومان به تازگی منتشر شده است. این اثر جدیدترین کتاب مهدی عباس‌زاده عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه است و در پژوهش آن انجمن علمی فلسفه دین ایران با پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همکاری داشته است که در قالب مجموعه‌ای از جستارها سامان یافته است. در این جستارها، نگارنده کوشیده است برخی از موضوعات مهم منطق و معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، و فلسفه دین را از دید برخی از متفکران اسلامی و غربی، گاه به شیوه تطبیقی یا انتقادی مورد بازخوانی و بررسی قرار دهد و گاه با نظر به آیات قرآن به بحث و تأمل بنشیند.
این موضوعات عبارتند از: برهان و معانی مختلف آن، یقین و تأثیر عمل بر آن، شهود و زمان، غایت و غایت‌انگاری، اصل علیت و عینیت آن، مرات فعل الهی، برهان وجودشناختی در اثبات وجود خدا، فلسفه دین و الهیات جهانی، و نهایتاً نسبت دین و فلسفه و تأثیر آن بر علوم انسانی.
نظر شما