اين شهر يك‌بار به دست ارتش عراق افتاد و دو بار هم تلاش شديد دشمن برای تصرف اهواز ازطريق سوسنگرد بی‌نتيجه ماند. سوسنگرد از شهرهايی است كه ارتش بعثی در همان روزهای آغاز حمله‌اش به ايران، آن را مورد تهاجم قرار داد. اين شهر 31 كيلومتر از «بستان» فاصله دارد و در 60 كيلومتری شمال غربی اهواز است.
در دوران جنگ، ارتش عراق مجموعاً سه بار سوسنگرد را محاصره و يك بار نيز كاملاً اشغال كرد. از نظر نظامی و به شرط آمادگی از قبل، شهرهای سوسنگرد و هويزه به دليل وضعيت طبيعيشان كه با رودخانه‌ها محصور هستند، قابل دفاع بودند.
صبح 26 آبان، در حالی که رسانه‌های خارجی سوسنگرد را از دست‌رفته می‌دانستند، رأس ساعت 6 و 30 دقیقه لشگر 92 زرهی ارتش، نیرو‌های سپاه و ستاد جنگ‌های نامنظم عملیات، عملیاتی را آغاز کردند که به آزادسازی شهر سوسنگرد منتهی شد.
به مناسبت سالروز این عملیات موفقیت‌آمیز، به آثاری پرداخته‌ایم که به سوسنگرد و مدافعانش می‌پردازد.
«قطعه‌ای از آسمان؛ سوسنگرد»
قطعه‌ای از آسمان، مجموعه کتاب‌هایی است که با هدف معرفی مناطق جنگ‌زده کشور، به رشته تحریر درآمده‌اند. درواقع هرکدام از این کتاب‌ها را باید شناسنامه مختصر و مفیدی از یک منطقه دانست. نویسنده در هر کدام از کتاب‌ها، ابتدا تاریخچه‌ای از پیشینه منطقه روایت می‌کند و در ادامه به شرح اتفاقات دفاع مقدس در منطقه می‌پردازد. ذکر خاطرات تاریخ‌سازان مناطق جنگی با زبانی ساده از ویژگی‌های مهم این مجموعه کتاب‌ها است.
مطالعه کتاب‌های قطعه‌ای از آسمان را به علاقه‌مندان به تاریخ دفاع مقدس و کسانی که قصد بازدید از مناطق جنگی را دارند پیشنهاد می‌کنیم. علاوه بر این خواندن مجموعه قطعه‌ای از آسمان به افرادی که دوست دارند از این مناطق بازدید کنند اما شرایط برای آنان فراهم نمی‌شود، بسیار سودمند است، چون توصیفات کتاب‌ها نسبتاً کامل است و می‌تواند خواننده را به فضای دلخواهش نزدیک کند.
کتاب «قطعه ای از آسمان؛ سوسنگرد»، تألیف گلعلی بابایی در 104 صفحه از سوی انتشارات صریر منتشر و در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.
«روح فرشتگان سوسنگرد»
سرلشگر سید حسن فیروزآبادی این کتاب را با استفاده از مجموعه خاطرات رهبر معظم انقلاب اسلامی، خاطرات و نامه‌های نوشته شده فرماندهان درباره آزادسازی سوسنگرد به نگارش درآورده است.
این کتاب توصیف کاملی است از عملیاتی که در شب و روز شکست حصر سوسنگرد به انجام رسید. نویسنده در این اثر جزئیات، نام فرماندهان، جبهه‌ها، مسیر‌های حرکت، نوع عملیات و فداکاری‌های فرماندهان و افراد را بیان کرده است. در پایان کتاب «فرشته‌های سوسنگرد»، نامه‌هایی که برای اعزام نیرو از سوی مقام معظم رهبری ارسال شده بود، آورده شده است.
کتاب «روح فرشتگان سوسنگرد» نوشته سرلشگر سید حسن فیروزآبادی در 72 صفحه از سوی انتشارات روایت فتح روانه بازار نشر شده است.
«یادداشت‌های سوسنگرد»
کتاب «یادداشت‌های سوسنگرد» خاطرات روزانه غلامرضا صادق‌زاده است که با بیانی ساده و روان همه حوادث را با ساعت دقیق و محل وقوعشان ثبت و تعریف کرده است.
ممکن است ثبت خاطرات روزانه آن هم در دنیای امروز و زندگی‌های پر مشغله ما خیلی مرسوم نباشد، اما قبل‌ترها رواج زیادی داشته و بسیاری این کار را انجام می‌دادند. از دوران جنگ عراق علیه ایران هم مجموعه یادداشت‌هایی به جا مانده که یا آزادگان به صورت مخفیانه در دوران اسارت خود نوشته‌اند و یا برخی رزمندگان و شهدا دست به ثبت لحظات جنگ زده‌اند و آنها را به این صورت حفظ کرده‌اند.
یکی از این رزمندگان، شهید غلامرضا صادق‌زاده است که با انفجار چاشنی مین به درجه شهادت رسیده است. در یادداشت‌های این شهید، به لحظاتی برخورد کرده که شما را مستقیم به جبهه‌های مقدس جنگ می‌برد و غیرمستقیم با تمام افراد و اتفاقاتی که شرح می‌دهد، همذات‌پنداری خواهید کرد. او که بسیاری از لحظات را در حال خنثی کردن مین است، روحیه‌ای شدیداً لطیف و شاعرانه دارد.
حوادث ذکر شده در این اثر شما را به روزهای تلخ و شیرین دفاع مقدس برده و نشان از جوانمردی‌ها، فداکاری‌ها و شهامت مردانی خدایی دارد. کتاب حاضر با زندگی‌نامه و وصیت‌نامه شهید آغاز شده و در ادامه یادداشت‌های او قرار دارد.
کتاب «یادداشت‌های سوسنگرد»، تألیف غلامرضا صادق‌زاده در 84 صفحه از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
«آینه‌های روبرو»
مقاومت و ایستادگی امروز مردم ایران در صحنه‌های بین‌المللی، نتیجه همان عزتی است که شهیدان و ایثارگران جنگ تحمیلی، به خصوص حماسه‌آفرینان خطه جنوب، به ملت مسلمان ایران اسلامی هدیه کردند و شهیدان سرفراز دشت آزادگان نیز از شمار این قافله‌اند که نام و یادشان تا همیشه تاریخ بر تارک قله‌های این دیار خواهد درخشید. کتاب «آینه‌های روبرو» در بخش نخست به شرح زندگی و چگونگی به شهادت رسیدن زنان شهید شهرستان سوسنگرد در دوران جنگ تحمیلی اختصاص یافته است و در بخش دیگر کتاب نیز معرفی اجمالی این شهدا فراهم آمده است.
12 خاطره و مشخصات شناسنامه‌ای و نحوه شهادت 256 نفر از زنان شهيده سوسنگرد، در اين كتاب گنجانده شده است.
در صفحه 12 كتاب «آينه‌های روبرو» درباره شهيده فرح سياحی اين‌گونه آمده است: «دوازده بهار كافی بود كه تو شكوفا بشوی. دوازده نوروز بس بود كه در قلب‌ها جا بگيری و غم شهادت، دل‌ها را بسوزاند. اما آن روز، يكی از روزهای دهه فجر سال 1363، حالت ديگری داشتی. بی‌قرار بودی. بی‌قراری در نگاهت موج می‌زد. نمی‌دانستی چرا؟ اما چند ساعت بعد كه انفجار موشك دشمن بعثی شهر را لرزاند، آن همه بی‌قراری تمام شد. امسال از آن روز، سال‌ها گذشته است اما هنوز ياد و خاطره شهادت مظلومانه تو و شهدای بزرگوار دشت آزادگان، برگ‌های رسوايی دشمن متجاوز است.»
يادنامه زنان شهيده شهرستان سوسنگرد با عنوان «آينه‌های روبرو»، تألیف قاسم یاحسینی در 168 صفحه، با شمارگان 1500 نسخه توسط نشر نيلوفران به چاپ رسيده است.
«سوسنگرد به جای منچستر»
«سوسنگرد به جای منچستر» شرحی بر زندگی و شهادت شهید اکبر چهرقانی است. اکبر چهرقانی در سال ۱۳۳۷ در تهران متولد شد. او تحصیل در انگلیس و زندگی در کشورهای غربی را رها کرد و دل به مقتدای خویش دکتر «مصطفی چمران» بست و به‌سوی جبهه‌های جنگ شتافت.
چهرقانی از نخبگان خوش‌فکر جنگ‌های نامنظم بود که در شب تاسوعا و در ماه اول دفاع مقدس کربلایی شد. این کتاب دربردارنده خاطراتی مستند به روایت خانواده و یاران شهید اکبر چهرقانی از زندگی و مبارزاتش در دفاع مقدس است.
مقام معظم رهبری که بارها همراه با شهید اکبر چهرقانی بودند و حتی او را ترغیب به ازدواج کردند، در خاطرات خود از شب عملیات سوسنگرد در آبان 59 فرمودند: «شب عجیبی بود، من بودم و چمران و سرهنگ سلیمی و جوان دیگری به نام اکبر (چهرقانی) که از محافظان و (همراهان) شهید چمران بود. یک پسر شجاع، خوش روحیه، متدین و جوان برازنده‌ای که فردای همان روز کنار چمران شهید شد».
کتاب «سوسنگرد به جای منچستر»، به همت گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی در 144 صفحه و شمارگان 3 هزار نسخه از سوی انتشارات شهید ابراهیم هادی روانه بازار نشر شده است.
«تاو»
داستان کتاب «تاو» نوشته ابوالفضل عالمی از آنجایی آغاز می‌شود که سید ابوالفضل مرتضوی راویت می‌کند که برای رفتن به جبهه جنگ به دنبال همراه و همرزم می‌گشت، به سراغ نعمت تولائی و بهرام عالمی رفت و آنها هم قبول کردند و همراه محمدحسین خسروی اقدام بعدی آنها شد. چهار نفری عازم جبهه نبرد سوسنگرد شدند.
ابوالفضل عالمی در کتاب «تاو»، عنوان‌های چگونه خدمه موشک تاو شدیم، وارد سوسنگرد شدیم، زیرکی و هشیاری دکتر چمران، پاکسازی شهر و اولین ماموریت به سوسنگرد را از زبان سید ابوالفضل مرتضوی آورده است.
ماموریت‌ها بعد از شکست حصر سوسنگرد، موشک‌ها تمام شده بود با روایت نعمت تولائی و محاصره چگونه شکسته شد، از بهرام عالمی از دیگر فصل‌های کتاب تاو است.
این کتاب ۱۷۳ صفحه‌ای که توسط انتشارات زمزم هدایت قم به چاپ رسیده است، دارای ضمائمی با عنوان دل‌نوشته‌های دکتر چمران در سوسنگرد، خاطرات مقام معظم رهبری در خصوص نبرد سوسنگرد، سخنان امام خمینی(ره) در دیدار با عشایر دشت آزادگان و عکس‌ها است.
نظر شما