ضرورت‌های تدوین سند ایثار و رسانه
محمدرضا سوقندی، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابتدای این نشست به چگونگی تدوین طرح این سند اشاره کرد و گفت: در سال 1397 نشست‌های تخصصی برگزار و سند ایثار و رسانه در شورای عالی ایثار و شهادت مطرح شد. پس از آن سلسله جلسات کارشناسی در رابطه با چرایی کار مطالعاتی انجام شد و کارشناسان به این نتیجه رسیدند این سند نیاز است.
او ادامه داد: نکته اول این است مقوله ایثار یکی از ارزش‌های انسانی است و در همه اقوام و ملل با تفاوت‌هایی دیده می‌شود. ایثار در فرهنگ اسلامی و ایرانی ما هم از بُعد معرفتی و هم در حوزه متون دینی حائز اهمیت است و می‌توان گفت در کلیت یک مزیت نسبی است و بعد از انقلاب اسلامی یک مزیت رقابتی هم محسوب می‌شود. ما اگر بخواهیم فضائل ملت ایران را به رخ دنیا بکشیم یکی از مهم‌ترین مقوله‌ها ایثار است که نمونه آن را امروز در جهاد سلامت دیده‌ایم که رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره فرموده‌اند که از فضائل ملت ایران است.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور ایثارگران افزود: ملت ایران با پیشینه دفاع مقدس در اوج ایثار است. گاهی این مزایا رقابتی است و حتی اگر کسی پای میز مذاکره می‌نشیند باید آورده‌ای برایش به همراه داشته باشد. رسانه به معنای امروزی دیگر رسانه بومی و سنتی ما نیست؛ مانند نقد کتاب که رسانه تمدن اسلامی است و مهم‌ترین رسانه فرهنگ و تمدن بوده است. در همین حوزه شبیه مطبوعات، کشکول داریم؛ اما رسانه به معنای مطبوعات امروزی سوغاتی غرب است یعنی یک تکنولوژی وارادتی محسوب می‌شود. خبرگزاری‌های دنیا بیشتر در اختیار حاکمان هستند. ارزش‌های فرهنگی در این رسانه‌ها به معنای غربی قربانی سیاست می‌شود.
سوقندی در ادامه با توجه به اینکه چگونه رسانه می‌تواند در زمینه مفاهیم ایثار و شهادت نقش‌آفرین شود، گفت: ما در حوزه رسانه در زمینه فرهنگ ایثار و شهادت ضعیف هستیم. باید جویای این پرسش باشیم که چگونه می‌توانیم پیام‌های ارزشی را با ابزار رسانه منتقل و فرایند تولید پیام را طی کنیم به گونه‌ای که در مخاطب تاثیرگذار باشد. در عرصه رسانه مهم‌ترین مسئله رضایت مخاطب است که در این مقوله بحث زبان و فرهنگ پیش می‌‌آید و این سند می‌تواند به عنوان یک سند راهبردی وضعیت ما را تکان دهد. ما باید به دنبال سندی باشیم که آموزش نیروها را در دستور کار خود قرار دهد. باید بپذیریم که این روزها ابزار رسانه دیگر صدا و سیما نیست و هرکس که یک گوشی موبایل دارد در این نظام رسانه‌ای نقشی دارد.
در ادامه این نشست حجتالاسلام خیرالله غفوری، معاون مدیرکل دبیرخانه شورای عالی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت هدف نهایی این سند را ترویج، توسعه و تلاش برای تحکیم و نهادینه کردن فرهنگ ایثار، فداکاری و شهادت با بهره‌گیری از ظرفیت‌های حوزه رسانه دانست و اظهار کرد: نتایج مورد نظر این سند انسجام، هماهنگی، همراهی و هم‌راستایی رسانه‌ها در ترویج و توسعه فرهنگ ایثار، جهاد و شهادت و ارتقای مستمر کمی و کیفی تولیدات رسانه‌ای از نظر اطلاعات و اخبار حوزه ایثار است. حوزه رسانه اعم از سایت‌ها، فضای مجازی و روش‌های اطلاعاتی می‌شود.
معاون مدیرکل دبیرخانه شورای عالی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت با بیان اینکه این سند در پی این است که همه اصحاب رسانه را در حوزه ایثار و شهادت با هم هماهنگ کند، بیان کرد: وقتی می‌گوییم فرهنگ ایثار و شهادت، موضوعی جناح‌بندی نیست و این فرهنگ مقدم بر همه گفتمان‌ها است؛ ولی گفتمان‌سازی نیاز به یک وحدت رویه دارد. تولید خبر، انعکاس خبر و محتواسازی برای مبحث ایثار و رسانه در دستور کار قرار گرفته و خروجی آن سندی است که امروز در دسترس است. بر این اساس در حوزه ایثار و شهادت ساختاری را پیش‌بینی کرده‌ایم که بر اساس آن تقسیم وظایف، کارگروهی تعریف شود که آن کارگروه همه این وظایف را انجام دهند.
در علوم انسانی ضعیف عمل کرده‌ایم
در ادامه این نشست فتح‌الله حداد، نویسنده، مستندساز و کارگردان با انتقاد از اینکه برای تدوین سندی در حوزه ایثار و شهادت تا حدی دیر شده است، گفت: ما می‌خواهیم کار پژوهشی انجام دهیم و برای این کار باید یک چارچوب مشخص روشن شود که بر مبنای آن به نتیجه برسیم. برای مثال بحث زبان، تنها ادبیات نیست و ساختار زبان است. شناخت پیام هم جزئی از زبان است. اگر بخواهیم از پیام‌های ارزشی صحبت کنیم متاسفانه به نتیجه نمی‌رسد چون راهکار و مسیر تعیین نمی‌شود. در تولید محتوا در زمینه ایثار و شهادت پیشینه محتوا را داریم و در این زمینه مشکلی نیست، اما نگرانی در زمینه ثبت رویدادها است. در این زمینه است که باید به تولید محتوا برسیم و سندها باید این محتوا را بدون کلی‌گویی مشخص کند.
او افزود: زمانی که پیام تولید می‌شود، در مسیر تولید آن اتفاقات دیگر می‌افتد و ممکن است جریان‌هایی ایجاد شود که در تضاد با پیام باشد، به همین دلیل باید تضادها را دید. ما متاسفانه در علوم انسانی ضعیف عمل کرده‌ایم. علوم انسانی که باید در خدمت و فرهنگ باشد پراکنده است و در زمینه بین‌رشته‌ای توجه نکرده‌ایم.
به اعتقاد این نویسنده و پژوهشگر تولید خبر امروز از نوشتار به کلیپ‌های تاثیرگذار در مخاطب تبدیل شده است. او در این باره تصریح کرد: اکنون مخاطب ما دنبال خرید کتاب نیست و یک فیلم یک دقیقه‌ای او را راضی‌تر می‌کند. تضادهایی که تهدید هستند کاملا فرصت است. شاید باید برگردیم به آموزش و پرورش که باید موضوع مهارت زندگی را یاد دهیم. یعنی تفکر کردن را بیاموزیم؛ فرق میان دیدن و نگاه کردن را باید دید. برای تدوین این سند باید با آموزش و پرورش و جهاد دانشگاهی وارد گفت‌وگو شویم.
او در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توانیم یک نیروی متخصص در زمینه رسانه ایثار و شهادت تولید کنیم؟ افزود: در این زمینه هرکس از ظن خودش یار شده است. رسانه بازنشستگی ندارد. اهالی رسانه در کشورهای دیگر معمولا نخبگان هستند و متاسفانه بزرگترین مشکل این است که سواد رسانه‌ای در آموزش و پرورش نداریم.
نظر شما