به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اصفهان، آزاد ماتیان نویسنده، شاعر و مترجم ارمنی و استاد دانشگاه اصفهان که اکنون ساکن آمریکاست، در سال 1386 و پس از ترجمه کتاب «فغان نامه گرگوار» اثر شاعر و روحانی ارمنی «گرگوار نارکاتسی»، اقدام به ترجمه غزل‌های حافظ به زبان ارمنی کرد. ترجمه او از غزل‌های حافظ (به زبان ارمنی) توسط انتشارات تحقیقات نظری اصفهان در سال 1386 در 250 صفحه جیبی (شومیز) و با قیمت اولیه 2150 تومان منتشر شد.

کتاب را از پیشخوان کتاب‌فروشی برمی‌دارم؛ حافظ با ترجمه ارمنی ماتیان و با قیمت 15 هزار تومان. کنجکاو می‌شوم که بیشتر، از این کتاب نفیس جیبی اما کم‌حجم بدانم.

حافظ شیرازی نامی آشنا برای همه دوستداران ادبیات در همه جای دنیا است. کمتر کسی را می‌توان یافت که با نام او و غزل‌هایش آشنا نباشد. ارامنه نیز که از ساکنان ایران و اصفهان هستند و خیلی از آن‌ها دل‌بسته این وطن دوم، در طول سالیان گذشته اشعار حافظ را بارها به‌صورت پراکنده به زبان ارمنی ترجمه کرده‌اند.

نخستین‌بار در غزل‌های این شاعر بزرگ به‌کوشش و ترجمه آشوت میناسیان به زبان ارمنی در ایران منتشر شد. آزاد ماتیان نویسنده، شاعر و مترجم ارمنی و استاد دانشگاه اصفهان که اکنون ساکن آمریکاست، هم در سال 1386 پس از ترجمه کتاب «فغان‌نامه گرگوار» اثر شاعر و روحانی ارمنی گرگوار نارکاتسی، اقدام به ترجمه غزل‌های حافظ به زبان ارمنی کرد.
 
او 40 سال در دانشگاه اصفهان ادبیات ارمنی درس داده و اکنون ساکن آمریکا شده است. از ماتیان کتاب‌های شعر «گل‌های کویر»، «آهنگ بی‌انقطاع»، «نشان جهان» و قطعه شعرهای طنز با نام مستعار «زادور اوقلی» به زبان ارمنی انتشار یافته است. او کتاب «فغان نامه گرگوار نارکاتسی» را نیز به فارسی برگردانده و البته شعرهایی از خیام را علاوه بر حافظ به ارمنی ترجمه کرده است.
 
شاعری که شیفته ادبیات کلاسیک است
ماتیان سال ۱۳۲۱ خورشیدی (۱۹۴۲ میلادی) در تهران به دنیا آمد. پدرش «زادور» و مادرش «ساپت» نام داشتند. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهر آبادان گذراند و فارغ‌التحصیل دانشکدهٔ زبان و ادبیات ارمنی اصفهان شد. وی همچنین فارغ‌التحصیل بخش  ارمنی دانشکده زبان‌های زنده دنیا پاریس است و در دانشگاه سوربن موفق به کسب دکترای  ادبیات تطبیقی شد.

آزاد ماتیان از سال ۱۳۵۱ خورشیدی در دانشکدهٔ زبان و ادبیات ارمنی دانشگاه اصفهان به تدریس مشغول شد. وی در سال ۱۳۸۱ خورشیدی (۲۰۰۲ میلادی) به‌خاطر ترجمه کتاب به کسب مدال طلا در گردهمایی نویسندگان ارمنی جهان در ارمنستان را کسب کرد.
 
شأنی ندارم / هفت‌پشتم آواره بوده‌اند / خانه‌ام را چون لاک‌پشت بر دوش می‌کشم / نه، خانه‌ام را، چون شاعر، درون خویش حمل می‌کنم / و چه‌بسا خود راهش را گم می‌کنم ...

این قطعه شعری سروده ماتیان است که اشاره به کوچ ارامنه به نواحی مرکزی ایران دارد.

ماتیان به گفته خودش در نوجوانی شیفته ادبیات شده و شعرهایی رمانتیک می‌سروده است. نظیر این‌:
چه زود از زبان اندازه و عدد دل‌زده شدم / در این دنیا همه‌چیز اندازه و شکل معین داشت / و من احساس کردم که مسائلی هستند بسی بغرنج‌تر از تسخیر فضا / روح انسان قابل‌اندازه‌گیری نبود / و من می‌خواستم راهی بگشایم نه از ستارگان به ستارگان / که قلب‌ها به قلب‌ها ….
و پس از اتمام تحصیلات تکمیلی در فرانسه، برای تدریس در دانشگاه اصفهان که روزگاری دانشجویش بوده، راهی این شهر می‌شود.
 
در «فاصله دو کوچ» نام مستندی از مرحوم روبرت صفاریان است که قصه زندگی نه‌تنها آزاد ماتیان که ارامنه را روایت می‌کند. ارامنه‌ای که نیاکانشان به امر شاه‌ عباس صفوی مجبور به ترک خانه و کاشانه خود در ارمنستان می‌شوند و در نقاط مختلف ایران ازجمله جلفای اصفهان اسکان می‌یابند.

جلفا در گذر زمان توسط ارامنه مهاجر، آباد می‌شود. یکی از نشانه‌های این آبادانی، ساخت ابنیه و کلیساهایی بی‌نظیر است. دوربین صفاریان، ماتیان را در این کلیساها، میدان‌ها و موزه‌های اصفهان خانه ماتیان و دوستانش و ... دنبال می‌کند و او از زندگی، کارها و دغدغه‌هایش می‌گوید.
 
آزاد ماتیان در نشستی در کتاب‌فروشی «آبریل» در شهر ارمنی‌نشین گلندل در لس‌آنجلس آمریکا با اشاره به دلیل انتخاب غزل‌های حافظ برای ترجمه به مفهوم والای عشق در آثار این شاعر بزرگ ایرانی اشاره و گفت: آنچه ارامنه ساکن آمریکا را علی‌رغم فاصله جغرافیایی همچنان با اشعار حافظ پیوند می‌دهد، عشق الهی و نمادینی است که در همه اشعار حافظ به‌نوعی شاهد آن هستیم. پس از شناساندن «فغان نامه گرگوار» به فارسی‌زبانان، تلاش کردم تا با ترجمه و انتشار اشعار حافظ، ارمنی زبانان را با غزل‌های این شاعر بزرگ ایرانی آشنا کنم».

آخرین کتاب ماتیان کتاب «نشان جهان: گزیده‌  اشعار» است که آن نیز در سال 1397 توسط روبرت صفاریان به زبان فارسی ترجمه‌ و منتشر شده است.
 
غزل‌های حافظ به زبان ارمنی با دکلمه آیدا سرکیسیان
ترجمه ارمنی اشعار حافظ و خیام با استقبال چشمگیری مواجه شده و فعالان ادبی ارمنستان بر این باورند كه باید آثار فارسی بیشتری به ارمنی ترجمه شود.

در کنار ترجمه آزاد ماتیان، غزل‌های حافظ به دو زبان فارسی و ارمنی در قالب لوح فشرده توسط نمایندگی فرهنگی ایران در ایروان منتشر شده است.

این مجموعه توسط آیدا سركیسیان در سال 1384 از گویندگان مشهور ارمنی دكلمه شده و همراه با كتابچه به دو زبان فارسی و ارمنی به مراكز ایران‌شناسی، کتابخانه‌ها و شخصیت‌های فرهنگی ارمنستان اهدا شده است. در این مجموعه 18 غزل از غزلیات حافظ شیرازی به زبان ارمنی به چشم می‌خورد.