به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «آموزش عالی و تحولات فرهنگی ـ اجتماعی زنان» به همت موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم به صورت مجازی با حضور لیلا فلاحتی گردآورنده، صدیقه شکوری راد و نسیم السادات شریعت پناهی برگزار شد.

در ابتدای این نشست لیلا فلاحتی با اشاره به اینکه پنج دهه است که بحث زنان در آمورش عالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است گفت: در کشورهای مختلف دنیا زنان این فرصت را داشته‌اند که حضور پررنگ‌تری از مردان در آموزش عالی داشته باشند و شاید این امکان‌ها بوده است که برخی را به این فکر فرو برده است که زنان و مردان از حقوق و موقعیت‌های برابری برخوردار شوند.  در ایران هم به تاسی از کشورهای دیگر و فرصت‌هایی که دانشگاه آزاد در موازات دانشگاه‌های دولتی ایجاد کرد این دسترسی بیشتر شد.

وی در ادامه افزود: در این رابطه همچنان این پرسش باقی ماند که این فرصت کیفیت دارد؟ در این راستا بحث عدالت آموزشی همیشه برای من جذاب بوده و این فرصت را نداشته‌ایم که ارزیابی مستند مستتدلی از داده‌ها داشته باشیم. بعد از دهه هشتاد که این فرصت‌ها فراهم شد حضورزنان پرتعداد شد و سیستم سیاست‌هایی را در نظر گرفت چون نگران اثرات حوزه زنان در آموزش عالی بود بنابراین ما شاهد استقرار سیاست‌هایی در آموزش عالی بودیم. زنانه شدن علوم پایه آموزش عالی و مسایلی از این قبیل این نگاه را در من ایجاد کرد که مطالعات زنان از یک فقر کلی در رنج است. یکی از این کمبودها مطالعات روندها بود.

فلاحتی گفت: در این کتاب تلاش کردم که از رویکرد آدم‌های مختلف استفاده کنم بنابراین زنان را در چند بعد مورد بررسی قرار  داده‌ام؛ مقاله اول نقش دانشگاه آزاد در توسعه عدالت اجتماعی را نشان می‌دهد. در مقاله دیگری نشان داده می‌شود که زنان چگونه از بستر سنتی به سوی بستر مدرن حرکت می‌کنند. در این مقاله بحث تاثیر این فضا در سرمایه اجتماعی زنان مطرح است. موضوع دیگر این است که ابعادی که تحصیلات زنان بر توسعه می‌تواند داشته باشد چیست؟ آیا تحصیلات زنان توانسته است بر توسعه جامعه تاثیر بگذارد؟

عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی افزود: در بخش دیگری این مسئله در زمینه سیاسی نشان داده شده است یعنی با افزایش تحصیلات زنان تحولی در مشارکت‌های سیاسی رخ نداده است و عملا همچنان زنان در حاشیه هستند. در بحث اقتصادی نشان داده می‌شود که عملا به خاطر انسداد بازار کار زنان تحصیل کرده نمی‌توانند وارد بازار کار شوند. موضوع دیگر این بوده که فناوری نوین چه فرصت‌هایی را ایجاد کرد تا زنان بتوانند مشارکت‌های چند بعدی داشته باشند. 

وی در پایان گفت: به هر ترتیب آموزش عالی بستری بوده که زنان در آن رشد کرده‌اند اما انسداد در بخش‌های مختلف این ذهنیت را در زنان ایجاد کرده است که به فکر تغییر و مهاجرت باشند.

صدیقه شکوری راد فعال زنان در ادامه این نشست با اشاره به کتاب گفت: این کتابی جامع است که متخصصان حوزه‌های مختلفی در نگارش آن دخالت داشته‌اند.  موضوع کتاب از اهمیت بسیاری بالایی برخوردار است. گسترش آموزش عالی به قبل از دهه شصت برمی‌گردد و به جایی رسیدیم که تعداد زنان از مردان بیشتر شد. شاید بشود گفت وضعیتی که ایران در ابتدای دهه هشتاد پیدا کرد متاثر از همین موضوع بود و الان کم شده است.

وی افزود: یعنی مشابهتی در ایران و خارج از ایران به طور خاص در آمریکا می‌بینیم که نکته مهمی است به هر حال اینکه زنان مشارکتشان در آموزش عالی بیشتر شود و از مزایای آن برخوردار باشند مهم است. حدود سال هشتاد در وزارت علوم بنای مطالعات زنان را گذاشتیم و با تلاش دکتر ابراهیم آبادی بود که بحث مطالعات زنان ادامه در پژوهشکده ادامه دارد. در بحث آموزش عالی و نقش آن در تحولات کار شده است. چه بسا کارهایی که شده بیشتر کمی بوده و کمتر کیفی هستند. این کتاب سعی کرده رویکرد کیفی داشته باشد و از نظر شکل ظاهری معقول و مقبول است اما مانند کارهای دیگر اشکالات ویرایشی و چاپی دارد که بسیار کم است.

شکوری در ادامه یادآور شد: بهتر بود در کتاب این ترتیب اعمال می‌شد که خواننده با دیدن فهرست اطلاعی از موضوع کتاب بدست می‌آورد. از سوی دیگر عنوان مقاله‌ای در مقدمه آمده است که در  ارتباط با بررسی جنبه‌های دینی زنان است اما در کتاب وجود ندارد. مقالاتی هم که در کتاب آمده عمدتا از روش کیفی در آن استفاده شده است که می‌تواند برای دانشجویان مفید باشد. نگاه تاریخی تدوین تحولات زنان در ایران در این کتاب می‌تواند مبنای خیلی خوبی برای کار باشد.

به گفته شکوری راد، این کتاب علی‌رغم تمام مزایایش به نظر می‌رسد مخاطبان خاصی دارد در حالیکه ما باید تغییر را در مسیر جامعه ایجاد کنیم و این مباحث را در سطح جامعه ببریم و مخاطبان بیشتری را در نظر بگیریم.

نسیم السادات شریعت پناهی در ادامه این نشست با اشاره به ساختار کتاب گفت: کتاب از دوازده مقاله تشکیل شده است که می‌توانست به سه بعد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تقسیم شود. در چینش مقالات سعی شده است که همه ابعاد دیده شود، نکته‌ مثبتی که دکتر شکوری راد مطرح کردند این است که یازده مقاله از اینها به روش کیفی استفاده شده و سعی شده است که تجربه زنان ما مصاحبه و... استفاده شده و حضور زنان و آموزش عالی را بررسی کرده است.

وی افزود: بحث حمایت‌های اجتماعی از زنان دانش آموخته یکی از مباحثی است که جا دارد بیشتر به آن پرداخته شود. در یک مقاله به بحث سیاست گذاری به صورت محدود پرداخته شده است. مقاله اول  نشان می‌دهد علاوه بر اینکه مسیر تحول دانشجویان در دانشگاه‌ها صعودی بوده است اما نتوانسته است موجب حضور زنان در بعد کار شود و نتیجه گرفته است که نیازمند سیاست گذاری هستیم.

شریعت پناهی یادآور شد: مقاله دیگری تلاش می‌کند که بگوید زنان نقش تعادل محور پیدا کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد افزایش تحصیلات باعث کاهش سرمایه اجتماعی می‌شود. گسترش گسست‌های ادامه تحصیل برای زنان دانشجو نقش دوگانه برای آنها ایجاد می‌کند. با این وجود تحصیلات باعث می‌شود که زنان جرائت مندی پیدا کنند.