سيستان از مكانهايي است كه تاريخ محلي با تاريخ ملي عجين شده و از دورههاي كهن تا به امروزه از اهميت بهسزايي برخوردار بوده است از اين رو در تاريخنويسي آنچه اهميت دارد تاريخهاي محلي شمرده ميشود./
اين استاديار دانشگاه تهران كه شب گذشته در مركز پژوهشي ميراث مكتوب سخن ميگفت، افزود: اگر موضوعات، ايالات و مناطق را در يك پروژه بزرگ كنار هم بگذاريم ميتوانيم تاريخي براي ايران بنويسيم و شجرهالملوك در اين زمينه قابل بررسي است.
وي خاطرنشان كرد: تاريخهاي محلي علاوه بر آنکه بيانگر تاريخ محلي خاص هستند ولي در حکم حلقههاي پراکنده بهشمار ميروند که تاريخ ايران را کامل ميکنند. همچنين در تمامي اين تاريخهاي محلي تمايل به سوي پايتخت از ديدگاه سياسي و اجتماعي ديده ميشود.
مصحح شجرهالملوک يادآور شد: در تحقيقات 100 تا 110 ساله اخير در شرقشناسي و تاريخ ايران، شرق اين سرزمين از سرخس و رود جيحون تا خليج بلوچستان در ساحل درياي عمان منطقه ممنوعه پژوهشي است.
وي افزود: تاريخنويسي در ايران با تاريخنويسي محلي آغاز شده و درباره منطقه سيستان با توجه به اينکه نگارش تاريخ آن از قرن پنج آغاز و در قرن هشت تکميل ميشود، حماسههاي بسياري بوده تا به ظهور اين متون کمک کرده باشند.
وي سپس به بيان نتايج مقايسه خود از چند متن از جمله احياءالملوک پرداخت و گفت: تمامي اين متون تا قرن 13 در دستگاه ملوک تأليف شدهاند؛ ملوکي که بعد از قرن پنج اسم و رسمي پيدا كردند.
مصحح اين اثر با استناد به مسائل فوق در پي استحکام نظر مبني بر «سنت يا سبک تاريخنويسي ملوک نيمروز» پرداخت و شجرهالملوک نگارش يافته در قرن 13 را مؤيدي بر نظر سنت تاريخنويسي خود دانست.
وي افزود: اين اثر تقويت کننده نظريه سنت تاريخنويسي نزد يک سلسله محلي از ملوک ايراني يعني ملوک محلي سيستان است و اين اثر باعث ميشود در مورد آثار تاريخنويسي در ايران به تاريخ محلي توجه بيشتري کنيم و به اين نتيجه دست يابيم که تاريخنويسي در سيستان از سده پنج تا حداقل سده 13 ادامه داشته و اين امري تصادفي نيست.
اين استاد دانشگاه گفت: براي مبدأ تاريخ جهان دو بحث مطرح است، آناني که معتقدند آغاز عالم با کيومرث بوده و آناني که آغاز تاريخ را با آدم ميدانند اين اعتقاد از متون دوره مغول به بعد و در اعتقادات ديني نيز وجود دارد. کتاب شجرهالملوک در قرن 13 در متن منظوم خود دوباره به بحث از نظريه آغاز تاريخ عالم با کيومرث پرداخته است.
دکتر صفتگل به مهمترين نکات مطرح شده اشاره كرد و گفت: متن شجرهالملوک تاريخ محلي سيستان است؛ به مثابه متني که براي تاريخنويسي تاريخ ايران در معناي فراگيرش اهميت دارد و نمايندهاي از سنت تاريخنويسي ملوک نيمروز و متني پراهميت براي زبانشناسي و گويششناسي ايران است.
نظر شما