با توجه به عنوان این روز موضوع آلایندهها و آلودگیهایی که بشر مسبب اول و آخر آن است، به ذهن خطور میکند. در واقع این آلایندهها هستند که عامل اصلی بروز مخاطرات و تغییرات اقلیمی در کره زمین بودهاند. در واقع با ورود گازهای سمی به جو یا افزایش بیشمار زباله تجدیدناپذیر روی سطح زمین در چرخه این کره اخلال ایجاد شده است.
آلودگیها دارای انواع گوناگونی هستند که هر کدام حاصل نوع خاصی از فعالیتهای بشر هستند. برای مثال آلودگی هوا ناشی از استفاده بیش از اندازه از سوختهای فسیلی کارخانهجات و خودروها است و آلودگی نوری حاصل نورپردازیهای شهرهاست که عملا لذت دیدن آسمان شب از انسان امروزی تا حد زیادی گرفته شده است.
اگر بخواهیم سری به دنیای کتاب در عرصه آلودگیهای محیطی برای سیاره زمین بزنیم ابتدا باید به کتاب «اصول آلودگی هوا» با ترجمه مهدی کلاهی و همکارانش اشاره کنیم. نویسنده در این اثر به مسأله آلودگی هوا از جنبههای مختلف پرداخته است. در واقع گستره وسیعی از موضوعات را در زمینههایی همچون مباحث اجتماعی، اقتصادی، فلسفی، فیزیک، شیمی، ریاضیات، منابع آلاینده، تأثیر عناصر روی آلودگی هوا، تأثیر آلودگی روی انسان، دیگر موجودات زنده و حتی زیستبومها و بناهای تاریخی، مورد بررسی قرار داده است.
مهدی کلاهی (مترجم) در گفتوگویی که با ایبنا درباره این اثر داشته، معتقد بود؛ «در مجموع، یک مورد از هر 10 مورد مرگ در جهان، به آلودگی هوا مربوط میشود. سالانه پنج میلیون و 500 میلیون مرگومیر زودرس در اثر آلودگی هوا در جهان رخ میدهد. همچنین براساس برآورد بانک جهانی، روزهای تعطیل ناشی از آلودگی هوا در جهان، بیش از پنج تریلیون دلار هزینه دارد. این میزان در ایران در سال 1392، 23 میلیارد دلار برآورد شده است. در همین سال در کشور ما، 21 هزا نفر در اثر آلودگی هوا جان باختهاند.»
کرونا و زمین پاک
واضح است که سالانه افراد زیادی متحمل خطرات ناشی از آلودگی هوا میشوند، اما یک اتفاق مهم در ماههای اخیر باعث شد کمی خیال اقلیمشناسان و مدافعان محیطزیست از میزان ورود حجم زیادی از آلایندهها و انتشار زیاد گازهای گلخانهای راحت باشد؛ در واقع چندی پیش بود که طبق اعلام سازمان جهانی هواشناسی میزان انتشار گازهای گلخانهای به پایینترین حد خود رسیده و سیاره زمین شرایط مطلوب خود را سپری میکند. در حقیقت شیوع ویروس کرونا و آغاز قرنطینه خانگی در سراسر جهان برای هر موجودی هم که خطرآفرین بوده باشد، باعث شد زمین پس از سالها نفس راحت بکشد.
با توجه به گزارشی که سازمان جهانی هواشناسی منتشر کرده است؛ در شرایط فعلی دانشمندان به این فکر هستند که چگونه میتوان صعود ناگهانی افزایش انتشار بعد از دوران بحران کرونا را گرفت درواقع دغدغه اصلی دانشمندان یافتن راه برای نگهداشتن این میزان از کاهش انتشار گازهای گلخانهای در دوران پسا کرونا است.
در ادامه به نوع دیگری از یک الاینده میپردازیم؛ یکی دیگر از آلایندههایی که در سالهای اخیر توجه جدیتری به آن شده نور است. آری نور با تمام زیباییهایش میتواند چشم انسان را از آسمان تاریک و اسرارآمیزش ببندد و نگذارد منجمان به کاوش خود در آسمان شب بپردازنند؛ همچنین بنا به گفته بابک تفرشی عکاس نشنال جغرافی در مراسم رونمایی از کتاب «جهان در شب» که گزارش آن زمستان سال گذشته از همین خبرگزاری منتشر شد، شمار زیادی از پرنگان در سراسر دنیا در اثر نورپردازی شهرها جان خود را از دست میدهند.
در این راستا کتاب «آلودگی نوری» نخستین نوشته سیدحامد میرزاخلیلی به دغدغه جدید اکولوژیستها در این رابطه میپردازد. در ابتدا لازم است بگوییم میرزاخلیلی و فعالیتهای وی در راستای کاهش آلودگی نوری در شهرها باعث شد چندی پیش تا حد زیادی این نوع آلودگی از سوی شهرداری تهران کاهش یابد. وی درباره این کتاب گفته است؛ « از وقتی قادر بودم اتفاقات اطرافم را درک کنم، آسمان شب فضای مسحور کنندهای برایم بود. بعدها نجوم را غیر آکادمیک ادامه دادم، اما از زمانی که محیط زیست برایم مفهوم دیگری پیدا کرد، بر آن شدم تا از طبیعت فراموش شده بالای سرم حفاظت کنم. درد آلودگی نوری را همه ستارهشناسان با پوست و خون لمس کردهاند.»
وی در این کتاب به مطالبی همچون تاثیر نور مصنوعی بر جانداران، پاركهاي آسمان تاريک و قوانين و ضوابط حاكم بر آن، قوانين دیگر كشورها در كنترل آلودگی نوری، تاثير كاهش آلودگی نوری در ذخيره انرژی و ارتباط نور با امنیت، اشاره داشته است تا علاقمندان این مطالب ضمن خوانش کتاب با مطالبی جدید روبرو شوند.
این اکولوژیست در یادداشتی اذعان داشت؛« «آلودگي نوري» با زبان علمی برای گروههای سنی دبيرستان و دانشگاهی نوشته شده است. همچنين این کتاب در دو ضمیمه جداگانه به نگرش مسئولین و مدیران شهری در این خصوص پرداختهام. در ضمیمه اول به تجربیات كارشناساني كه سالها بصورت داوطلبانه و حرفهای در این حوزه مشغول بودهاند، اشاره داشتم که از جمله آن، اثراتی است كه نور مصنوعی بر پستانداران و پرندگان ايران به جا گذاشته است.
در ضمیمه دیگر این کتاب، به گونهای با افراد تاثيرگذار در تصميمگيری نورپردازی شهری مانند مديران شهری، اعضای شورای شهر و اساتيد دانشگاه مصاحبه کردهام تا بطور میدانی این تجربیات را در اختیار مطالعهکنندگان کتاب قرار دهم.»
با توجه به مطالب درج شده در کتابهای مذکور و اهمیت حفظ زمین باید گفت داشتن زمینی پاک حق تمامی نسلهاست و هیچ انسانی نباید برای پیشبرد اهداف خود این حق را از دیگر انسانها دریغ کند.
نظر شما