بهار کتاب 1398
سیودومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، برای دومین سال پیاپی در مصلی برگزار شد. مسئولان مصلا 110 هزار متر مربع را برای برگزاری این رویداد در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار داده بودند که در این فضا 2398 ناشر داخلی و 80 ناشر خارجی با 437 هزار عنوان کتاب در 5500 متر مربع غرفه جانمایی شدند. یکی از ویژگی‌های این دوره از نمایشگاه این بود که به‌جز ناشران دانشگاهی، تمام بخش‌های نمایشگاه زیر سقف مستقر شدند.
مدیریت منابع یا همان صرفه‌جویی از اصلی‌ترین کلید‌واژه‌های مدیران نمایشگاه بود و در هزینه اجرای این دوره در مقایسه با دوره قبل یک میلیارد و 200 میلیون تومان صرفه‌جویی شد؛ یعنی با 17 میلیارد و 900 میلیون تومان به انجام رسید. علاوه‌براین؛ سیودومین دوره نمایشگاه بدون برگزاری اختتامیه به کار خود پایان داد.
چشم‌بادامی‌های چینی مهمان ویژه سیودومین دوره نمایشگاه در 500 متر غرفه و با حضور هیات 150 نفری شامل 78 ناشر همچنین 50 کارشناس در سیودومین نمایشگاه کتاب تهران فعالیت داشتند. نمایش 15هزار عنوان کتاب در این غرفه نیز قابل توجه بود. تشکیل پویش‌های مختلف کتاب‌محور برای ارسال کتاب به مناطق سیل‌زده نیز در این دوره از نمایشگاه توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. در این دوره همچنین بیش از 100 میلیارد تومان تراکنش مالی صورت گرفت.
انتشار آئین‌نامه جدید و تغییر بانک عامل
بعد از کش و قوس‌های فراوان و برگزاری نشست‌های مفصل کارگروه تخصصی متشکل از نمایندگان معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و همچنین صنف، آئین‌نامه اجرای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بازبینی و منتشر شد.
اتفاق دیگر اینکه؛ بعد از گذشت 4 سال بانک صادرات بار دیگر به‌عنوان بانک عامل نمایشگاه کتاب معرفی شد. پیش از این بانک شهر این مسئولیت را برعهده داشت اما بانک صادرات به دنبال امضا تفاهمنامه همکاری با بانک صادرات، متعهد شد تا در نمایشگاه‌های استانی نیز عاملیت امور بانکی را برعهده داشته باشد. تفاهمنامه همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک صادرات هفتم بهمن‌ماه با حضور محسن جوادی، معاون امور فرهنگی و حجت‌الله صیدی، مدیر عامل بانک صادرات امضا شد.
موسسه خانه کتاب با شعار «کتاب همنشین دلنشین»، تابستانه کتاب 98 را با مشارکت 660 کتاب‌فروش از سراسر کشور برگزار کرد. در این دوره استان تهران با ثبت‌نام ۹۷ کتاب‌فروشی، اصفهان با ۸۰ کتاب‌فروشی و خراسان رضوی با ۶۶ کتاب‌فروشی بیشترین مشارکت را در طرح تابستانه داشته‌اند.
این طرح از ۲۵ تیرماه تا سوم مرداد‌ماه در استان‌ها و از ۲۷ تیرماه تا سوم مرداد‌ماه در شهر تهران برگزار و کتاب‌های تالیفی در این دوره با 25 درصد و کتاب‌های ترجمه با 15 درصد تخفیف عرضه شد. در این طرح، سقف مجاز خرید برای هر خریدار حداکثر ۱۲۰ هزار تومان بود که نسبت به دوره‌های پیشین، 20 درصد افزایش داشت. در تابستانه رکورد فروش 11 میلیارد و 508 میلیون و 490 هزار ریال کتاب ثبت شد.
در طرح پاییزه اما اوضاع کمی متفاوت پیش رفت؛ ۶۰۸ کتاب‌فروشی عضو طرح شامل ۱۳۱ کتاب‌فروشی در شهرستانی و ۴۷۵ کتاب‌فروشی در مراکز استان مشارکت داشتند. این طرح همزمان با بیستوهفتمین دوره هفته کتاب در سراسر ایران برگزار شد. براساس آمار، ۳۲۱هزار و ۸۲ نسخه کتاب به مبلغ ۹۸ میلیارد و ۶۱۳ میلیون و ۹۶ هزار و ۳۹۷ ریال از سوی ۶۵هزار و ۳۴۷نفر در قالب پاییز، خریداری شد.
مشارکت دو شهرداری تهران و مشهد، مهم‌ترین وجه تمایز این دوره از طرح‌های حمایتی بود. شهرداری تهران بیش از 300 میلیون تومان در این طرح مشارکت داشت.
پرداخت وام به اهل قلم
یکی دیگر از اخبار سال 1398 برنامه‌ریزی موسسه خانه کتاب برای تکریم اهل قلم و پرداخت وام به آنها با همراهی بانک صادرات بود. براین اساس مقرر شد تا به پدید‌آورندگان آثار مکتوب شامل مولف، مترجم، مصحح و همچنین افرادی که نقشی در تولید اثر داشته‌اند؛ از‌جمله ویراستاران و تصویر‌گران، وام پرداخت شود.
براساس ضوابط، برای افراد واجد شرایط 20، 30 و 90 میلیون تومان وام درنظر گرفته شد که در مجموع 1174 نفر برای دریافت این وام از سراسر کشور در سامانه http://ahleghalam.ir ثبت‌نام کردند.
دلشوره‌ای که به خیرگذشت
خبر تصمیم دولت مبنی بر لغو معافیت مالیاتی اصحاب فرهنگ و هنر؛ بسیاری از فعالان این عرصه؛ به‌ویژه اهل قلم را نگران کرد و موجی از واکنش‌ها را -از وزیر گرفته تا هنرمندان و اصحاب قلم- به دنبال داشت. اما در نهایت پیگیری‌ها به نتیجه رسید و محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه از تداوم معافیت مالیاتی اصحب فرهنگ، هنر و رسانه در سال 1399 خبر داد. هرچند مجلس شورای اسلامی به لغو معافیت مالیاتی موسسات کمک آموزشی و کنکور رای داد.
این خبر در همان ساعت‌های اولیه انتشار تکذیب شد. رسانه‌ها حتی دو نامزد احتمالی ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی را نیز معرفی و دی‌ماه سال 1398 را پایان فعالیت اشرف بروجردی اعلام کرده بودند.
پرحاشیه‌ای‌‌ترین عزل و انتصاب سال در حوزه کتاب
14 دی‌ماه بود که خبر رفتن مسعود کوثری، مدیر انتشارات علمی و فرهنگی روی خط خبرگزاری‌ها رفت. در ادامه، نادره رضائی به‌عنوان جانشین کوثری بر صندلی مدیریت این انتشارات قدیمی تکیه زده است که به دلیل سوابق مدیرعامل جدید این انتشارات، این انتصاب با واکنش‌های رسانه‌ای همراه بود.
انتصاب درموسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران
لادن حیدری، معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حکم سید‌عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به‌عنوان عضو جدید هیات امنای موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران منصوب شد.
بیست و هفتمین دوره هفته کتاب با «حال خوش خواندن»
موسسه خانه کتاب به‌عنوان مجری برگزاری هفته کتاب، بیستوهفتمین دوره این رویداد ملی را رهبری کرد. در این دوره 70 نهاد و سازمان‌ها برای مشارکت در برگزاری این رویداد اعلام آمادگی کردند. مردمی‌تر شدن و تمرکز‌زدایی از مهم‌ترین رویکرد‌های متولیان برگزاری این رویداد اعلام شد.
برنامه‌های کتاب‌محور از‌جمله جشنواره پوپک دانا، جشنواره کتاب و رسانه و صفحه خیال، برگزاری 50 هزار نمایشگاه در 50 هزار مدرسه و همچنین نشست‌های تخصصی از سوی تشکل‌های حوزه نشر در این هفته برگزار شد. افتتاح «سرای تازه‌های کتاب» با حضور اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در موسسه خانه کتاب از دیگر برنامه‌های این هفته بود.
جشن تولد ششمین کتابگردی در هفته کتاب
مطابق با شش سال گذشته، در آستانه برگزاری هفته کتاب با دعوت احمد مسجدجامعی، عضو شورای اسلامی شهر تهران، فراخوان کتابگردی منتشر شد. این آئین با حضور برخی مسئولان شهرداری و شورای شهر، همزمان با آخرین روز از بیستوهفتمین دوره کتاب برگزار شد.
درگذشت دبیر هشت دوره هفته کتاب
چند روز بعد از انتصاب اعضای شورای سیاست‌گذاری بیستوهفتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، خبر درگذشت محسن رضائی، دبیر هشت دوره از این رویداد ملی و از سیاست‌گذاران این دوره از هفته کتاب منتشر شد. در کارنامه رضایی مدیریت کل دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی، فعالیت به‌عنواان مشاور معاونت امور فرهنگی و معاونت پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مشاور قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیری هشت دوره هفته کتاب، دبیری دو دوره ستاد هفته پژوهش کشور و عضویت در هیات موسسان و هیات امنا و هیات مدیره دبیرخانه «کتاب سال ولایت» و نیز عضویت در هیات امنا و هیات مدیره دبیرخانه «دین پژوهان کشور» دیده می‌شود.
درگذشت پیشکسوتان حوزه نشر
سال گذشته صنعت نشر کشور یکی از پیشکسوتان خود را از دست داد. محمد کلاری، فعال با سابقه صنعت چاپ، 16 مرداد‌ماه در تهران دیده از جهان فروبست. آن زنده‌یاد، متولد سال 1318 تهران بود و از 19 سالگی به حرفه چاپ در بازار مشغول شد. وی دو چاپخانه «کارون» و «پیغام امروز» را تاسیس کرد و بیش از چهار سال عضو هیات مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران تهران بود.
ابوالقاسم اشرف‌الکتابی، نیز آذر‌ماه سال گذشته در سن 95 سالگی از دنیا رفت. وی مدیر مدیر انتشارات اشرفی بود و یکی از پیشکسوتان صنعت نشر به‌شمار می‌آمد.
نمایشگاه بین‌المللی فرانکفورت و نمایش 1494 کتاب ایرانی
هفتادویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت 23 مهر‌ماه با حضور بیش از 104 ناشر از سراسر دنیا فعالیت را آغاز کرد. جمهوری اسلامی ایران در این دوره در 190 متر غرفه 1494 عنوان کتاب در حوزه‌های ایران‌شناسی، ادبیات داستانی معاصر و کلاسیک، هنر، اسلام‌شناسی، کودک و نوجوان، دانشگاهی، انقلاب اسلامی، دین و دفاع مقدس را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دادند.
پنجره واحد نشر به روی ناشران باز شد
پنجره واحد نشر با انعقاد تفاهمنامه بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی در هفتم دی‌ماه وارد فاز عملیاتی شد. «سامانه جامع نشر کشور» خدمات موسسه خانه کتاب در حوزه صدور شابک، سازمان اسناد در صدور فیپا و اداره کتاب در صدور مجوز چاپ کتاب را در یک پنجره واحد یکپارچه کرده است.
بازگشایی قدیمی‌ترین کتابخانه عمومی پایتخت
کتابخانه عمومی پارک شهر تهران، شهریور سال گذشته با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افتتاح شد. این کتابخانه قدیمی پایتخت که مدتی به‌دلیل عملیات عمرانی تعطیل بود، بعد از 50 سال با اعتبار ۱۵۲ میلیارد ریال طی بازسازی شد.
افتتاح کتابخانه و موزه نادر ابراهیمی
کتابخانه خالق «یک عاشقانه آرام» با حضور مسئولان احمد مسجدجامعی، عضو شورای اسلامی شهر تهران و محسن مومنی شریف، رئیس حوزه هنری در خانه شعر و ادبیات منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد واقع شده است. در این کتابخانه، موزه‌ای از زنده‌یاد نادر ابراهیمی ایجاد شده که اسناد و عکس‌های متعددی را نیز در خود جای داده است.
ترکیه مهمان ویژه سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران
آبان‌ماه بود که خبر حضور کشور همسایه، ترکیه به‌عنوان مهمان ویژه سی‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از زبان سفیر این کشور و در حاشیه رونمایی از 14 عنوان کتاب ایرانی ترجمه شده در ترکیه منتشر شد. یکی از برنامه‌های این کشور حضور 20 نویسنده ترکیه در این رویداد بود اما با به‌تعویق افتادن نمایشگاه به‌دلیل شیوع کرونا؛ این برنامه‌ریزی‌ها به آینده موکول شده است.
در‌حالی‌که مسئولان فرهنگی، صنف و ناشران در تدارک حضور در سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه بودند، شیوع گسترده ویروس کرونا این رویداد را به تعویق انداخت. براساس آخرین آمار 2306 ناشر برای حضور در این رویداد ثبت‌نام کرده‌اند که این رقم، رشد 5 درصدی در مقایسه با دوره قبل را نشان میدهد.
این مساله، دغدغه‌های زیادی را میان ناشران که برای حضور در نمایشگاه کتاب و دستیابی به فروش نمایشگاهی سرمایه‌گذاری کرده بودند، ایجاد کرده است اما دستور اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری برای پیگیری اوضاع فعالان صنف نشر و مساعدت با آنها در روزهای پایانی سال، نور امیدی را در دل این قشر روشن کرده تا کمی آسوده‌تر وارد سال جدید شوند.
آخرین غافلگیری سال 98: قادر آشنا رفت
قادر آشنا که بیش از یک سال پیش از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی منصوب شده بود، در روزهای پایانی سال گذشته با حکم دوباره وزیر، به‌عنوان مدیرکل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد. این درحالی بود که آشنا سیاست‌های متعددی را در زمینه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، نمایشگاه‌های استانی و حضور ایران در نمایشگاه‌های کتاب خارجی دنبال می‌کرد و در دست اجرا داشت.
نظر شما