توکلی صابری در گفت‌وگو با ایبنا درباره کتاب و رویکرد اصلی آن می‌گوید؛ «فایمن در اولين سخنرانى در مورد ماهيت دانشورزى و وجود شک و عدم حتميت در آن تاكيد مى‌كند. در دومين سخنرانى بر روى تاثير ديدگاه‌هاى دانشورزانه (scientific) بر مسائل سياسى، به ويژه مسئله دشمنان ملى و مسايل مذهبى گفت‌وگو مى‌كند . او در سومين سخنرانى شرح مى‌دهد كه جامعه چگونه به يک شخص دانشورز مى‌نگرد و اينكه اكتشافات دانشورزانه (scientific) در آينده ممكن است چه مشكلات اجتماعى ايجاد كنند.»
این مترجم با توجه به عنوان کتاب اینکه آیا نویسنده تلاش کرده است که رویکرد علم برای عام در کتابش را مورد توجه قرار دهد، معتقد است: «مخاطبان اغلب کتاب‌های فاینمن اغلب عموم مردم هستند و او سعى دارد به زبان ساده در مورد موضوعات گفته شده صحبت كند. به همین دلیل لازم نبود كه من تلاشى براى ساده‌تر كردن متن اصلی آن بكنم.»
به گفته توکلی صابری، «متن اصلی کتاب به دقت به فارسی برگردانده شده است. زبان فاينمن بسيار روشن و ساده است و سخنرانى او براى عموم است و اين متن هم براى خواننده عمومى است كه هيچ زمينه‌اى در رشته فيزيک ندارد.»
فاينمن جايزه نوبل را به خاطر حل موفقيت‌آميز مشكلات نظريه الكتروديناميک كوانتوم دريافت كرد. او يک نظريه رياضى را ارائه داد كه پديده ابرسيالى را در هليوم مايع توضيح مى‌دهد. در سال‌هاى بعد فاينمن با ارائه مدل فرآيند تصادم پروتون پر انرژى نقشى كليدى در ايجاد نظريه كوارک‌ها بازى كرد.
با توجه به اینکه توکل صابری مقالات زیادی در حوزه تقابل علم و شبه علم داشته و کتاب‌های زیادی را در این عرصه تالیف و ترجمه کرده است، می‌گوید؛ «شاید به همين علت اين كتاب را ترجمه كردم. چراکه فاینمن در سخنرانى سوم در مورد تله پاتى، بشقاب پرنده، هيپنوتيسم، ايمان درمانى و غيره صحبت كرده است. نویسنده جزو آن دسته از فیزیک‌دانانی است که دستاوردهای زیادی در علم داشته است؛ علاوه بر اين دستاوردها دكتر فاينمن روش‌هاى بنيادين جديد محاسبه و نمادگان را وارد فيزيك كرد. مهم‌تر از همه نمودارهاى همه جا حاضر فاينمن، كه شايد بيش از هر صورت‌گرايى (formalism) در تاريخ دانشورزى معاصر، شيوه تصور و محاسبه فرآيندهاى بنيادى فيزيک را تغيير داده است.»
نویسنده این اثر در سال ١٩۶۵ به خاطر پژوهش‌هايش در زمينه الكتروديناميک كوانتوم به همراه سين ايترو توماناگا و جوليان شوينگر جايزه نوبل را در فيزيك دريافت كرد، توکلی‌صابری در این‌باره می‌گوید: «شرح دستاوردهاى دانشورزانه و آموزشى بيشمار ريچارد فاينمن نمى‌تواند به طور كافى وجود اين مرد را توضيح دهد. همان طور كه هر خواننده حتى نوشته‌هاى تخصصى او مى‌داند، شخصيت زنده و چند وجهى فاينمن در آثارش مى‌درخشد. علاوه بر آنكه او يک فيزيكدان بود، در زمان‌هاى مختلف او تعميركار راديو، قفل بازكن، هنرمند، رقصنده، نوازنده طبل و حتى كاشف رمز هيروگليف مايايى بود. او كه پيوسته در مورد جهان اطرافش كنجكاو بود، نمونه‌اى از يک تجربه‌گرا بود.»
درباره نویسنده
ريچارد فاينمن در سال ١٩١٨ در محله بروكلين، نيويورك، به دنيا آمد و دكتراى خود را در سال ١٩۴٢ از دانشگاه پرينستون دريافت كرد. او در جنگ جهانى دوم با وجود جوانى، نقش مهمى در پروژه مانهاتان، براى توليد بمب اتمى، در آزمايشگاه‌هاى لوس آلاموس بازى كرد. پس از آن او در دانشگاه كورنل و در انستيتوى تكنولوژى كاليفرنيا به تدريس پرداخت.
گفتنی است، فاينمن به طور قابل ملاحظه‌اى آموزگار تاثير‌گذارى بود. از همه اين جوايز، او به ويژه به مدال اورستد براى آموزش افتخار مى‌كرد كه در سال ١٩٧٢ دريافت كرد. سخنرانى‌هاى فاينمن درباره فيزيک، كه ابتدا در سال ١٩۶٣ منتشر شد، توسط منتقد مجله آمريكن ساينتيفيک چنين توصيف شده است؛ «دشوار، ولى مغذى و خوش طعم. پس از ٢۵ سال اين كتاب راهنمايى براى آموزگاران و براى بهترين دانشجويان مبتدى است.» براى افزايش فهم فيزيک در ميان مردم عادى، دكتر فاينمن خصوصيات قوانين فيزيكى و نظريه عجيب نور و ماده را نوشت. او تعداى مقالاتى در سطح پيشرفته منتشر كرد كه مرجع اساسى و كتاب درسى براى پژوهشگران و دانشجويان شده است.
از طرفی پژوهش‌هاى او در كميسيون چالنجر (Challenger) به خوبى معروف است، به ويژه نمايش مشهور او از حساسيت حلقه لاستيكى نسبت به سرما كه آزمايشى عالى بود و به چيزى بيش از يک ليوان آب يخ نياز نداشت. دكتر فاينمن كمتر براى كوشش‌هايش در كميته مواد درسى ايالت كاليفرنيا در سال‌هاى ١٩۶٠ شناخته شده است كه در آن به كيفيت پايين كتاب‌هاى درسى اعتراض داشت.
همه مسايل عمده روابط ميان جامعه و دانشورزى در همين قسمت نهفته است. هنگامى كه به يك دانشورز (scientist) گفته مى شود كه او بايد در مورد تاثيرش بر اجتماع مسئوليت بيشترى به عهده بگيرد، اين كار بردهاى دانشورزى است كه به آن اشاره مى‌رود. اگر در مورد توسعه انرژى هسته‌اى كار مى كنيد، بايد تشخيص دهيد كه اين انرژى مى‌تواند به شيوه‌اى زيانبخش به كار گرفته شود. بنابراين انتظار مى‌رود كه در اين گونه بحث‌ها توسط يک دانشورز، اين مهمترين موضوع خواهد بود. ولى من بيش از اين در موردش صحبت نخواهم كرد. فكر مى‌كنم اگر بگوييم كه اين‌ها مسائل مربوط به دانشورزى هستند، يک اغراق است. آنها بسيار بيشتر مسائل انسانى هستند. اين واقعيت كه چگونه از اين توانايى استفاده كنيم آشكار است، ولى چگونه آن را مهار كنيم آشكار نيست. چيزى است كه آنقدرها دانشورزانه (scientific) نيست و چيزى نيست كه دانشورزان چيز زيادى در باره اش بدانند.
سرانجام ريچارد فاينمن در ١۵ فوريه ١٩٨٨ در لوس آنجلس در گذشت.
برگی از کتاب
در بخشی از کتاب آمده است؛ «آيا دانشورزى (science) ارزشى هم دارد؟
فكر مى‌كنم توانايى انجام هركارى ارزشمند است. چه نتيجه آن چيز خوب يا بدى باشد بستگى به شيوه استفاده از آن دارد، ولى اين توانايى ارزشمند است. يک بار در هاوايى مرا به ديدن يک معبد بودايى بردند. در آن معبد مردى گفت «مى خواهم چيزى به تو بگويم كه هيچگاه فراموش نخواهى كرد.» سپس وى گفت، «به هر انسانى كليد دروازه هاى بهشت داده شده است. همين كليد دروازه هاى جهنم را نيز مى گشايد. دانشورزى به نحوى كليد دروازه‌هاى بهشت است و همان كليد دروازه‌هاى جهنم را مى‌گشايد، و ما هيچ دستورالعملى نداريم كه بدانيم كداميک چه دروازه‌اى است. آيا بايد اين كليد به دور بياندازيم و هيچگاه راهى براى ورود به دروازه‌هاى بهشت نداشته باشيم؟ يا اينكه با اين مسئله دست و پنجه نرم كنيم كه بهترين روش استفاده از كليد كدامست؟ البته اين موضوع هم يک مسئله بسيار جدى است، ولى من فكر مى‌كنم كه ما نمى‌توانيم ارزش اين كليد دروازه‌هاى بهشت را انكار كنيم.»
«معنای همه اینها چیست؟» در 132 صفحه از سوی انتشارات معین راهی کتابفروشی‌ها شد.
نظر شما