.jpeg)
بودن و یا نبودن ویترین کتاب‌فروشی‌ها، موضوعی است که هرکدام در دوره‌های مختلف، طرفداران و مخالفان خود را داشته است؛ به‌ویژه در یکی‌دو دهه اخیر که ویترین کتاب تعریف‌های تازه‌ای پیدا کرده و البته بسیاری از کتاب‌فروشان دیگر به داشتن ویترین کتاب؛ آن‌هم در شکل و شمایل کلاسیک آن، اعتقادی ندارند. آنها دیگر خود را محدود به این فضاها و ارائه خدمات آگاهی‌بخش در یک قالب خاص نمی‌دانند اما آیا واقعا ویترین‌های کتاب دیگر در فروش کتاب و جلب نظر مخاطب تاثیری ندارند؟ اگر هنوز ویترین‌های کتاب کارکرد دارند، ملاک و معیار ویترین کردن کتاب در این دوره و زمانه چیست؟
کارکرد ویترین کتاب جلب توجه مخاطب است
به گفته حمیدرضا رضایی، مدیر کتابفروشی کیهان، ویترین‌های کتابفروشی علاوه‌بر جذب مخاطبان کتابخوان، توجه مردم عادی و عابران پیاده را که به نیت خرید کتاب نیامده‌اند، جلب می‌کند. «نوع، رنگ، طراحی و تنوع کتاب‌ها در چینش ویترین و میزان جلب توجه مردم نسبت به تماشای آن تاثیرگذار است. البته نام و شهرت کتابفروشیهای شناخته‌شده نیز می‌تواند ارزش افزوده‌ای برای جلب نظر مردم باشد.»
.jpeg)
کرم رحمتی، فروشنده انتشارات مروارید نیز معتقد است: «کتاب‌خوان‌ها همیشه آنقدر وقت ندارند که به تمامی کتاب‌فروشی‌ها سر بزنند؛ بلکه به‌صورت گذری و در ویترین کتاب‌فروشی‌ها از تازه‌های نشر، کتاب‌های چاپ مجدد نویسندگان، شاعران و مترجمان مطلع می‌شوند.»
وقتی به اهمیت کارکرد ویترین‌های کتاب در جهت‌دهی به ذهن مخاطب و ترغیب به خرید کتاب پی می‌بریم؛ چیدمان و طراحی کتاب‌ها، موضوع دیگری است. عنصر اصلی در جلب توجه مخاطب و افزایش تاثیرگذاری ویترین‌ها، چه سنتی(کلاسیک) و چه مدرن، استفاده از عنصر خلاقیت است که با پارامترهایی چون چیدمان، نور و رنگ محقق می‌شود. حال باید دید که ملاک‌های اصلی در چینش کتاب‌ها و ویترین‌های کتاب‌فروشی‌ها چیست و چیدمان‌های معمول، چه‌اندازه به هدف خود نزدیک شده‌اند؟
چینش ویترین مروارید براساس تازه‌های نشر است. به گفته رحمتی، فروشنده این کتابفروشی که 50سال سابقه کار دارد، این سبک از چیدمان، در طول این سال‌ها حفظ شده است. «با ورود کتاب‌های جدید، نسخه‌های چاپ قدیم را از ویترین مروارید برمی‌داریم و آثار چاپ جدید را جایگزین آن می‌کنیم. تلاش کرده‌ایم که بیشتر از آثار ناشران و مولفان شناخته شده مردم بهره بگیریم؛ چراکه در نظر مخاطب جذاب‌تر است.»
حسین مفید، مدیر کتابفروشی مولی نیز می‌گوید: «چینش ویترین کتاب، امری سلیقه‌ای است. کتاب‌ها در ویترین مولی بدون توجه به موضوع، چینش می‌شوند؛ یعنی هر کتاب جدیدی که وارد کتابفروشی مولی می‌شود، بدون در نظر گرفتن ملاحظات خاص، در ویترین گذاشته می‌شود. البته برخی از کتاب‌فروشان معتقدند؛ این چینش کمی مخشوش است؛ اما ما معتقدیم مخاطبی که به ویترین مولی نگاه می‌کند، کتاب خود را پیدا می‌کند.»
به گفته مفید، نظم و چینش خاص در ویترین کتابفروشی مناسب نیست؛ بلکه این چینش باید در قفسه‌های کتابفروشی باشد. از دیدگاه مدیر کتابفروشی مولی، کتاب‌ها در ویترین نباید تکراری و مداوم باقی بماند؛ بلکه باید هر چند روز یک‌بار؛ ولو با تغییر 5کتاب جدید، تغییر کند تا برای مخاطب خسته‌کننده نباشد. «مخاطب نباید به یکسان‌بودن ویترین و کتاب‌ها عادت کند که اگر اینطور شود، ویترین کتابفروشی دیگر جذابیتی ندارد و نتیجه عکس خواهد داشت.»
رضایی، ویترین کتابفروشی کیهان را به‌صورت دیگری می‌چیند و می‌گوید: «فاکتورهای چینش کتابفروشی کیهان گاهی اوقات فصلی است. به‌طور مثال؛ ویترین کتابفروشی را در فصل زمستان با محوریت کتاب‌های زمستانی، برف و باران می‌چینیم. البته گاهی‌اوقات ویترین کیهان را مناسبتی و براساس رویدادهایی چون شب یلدا، عید نوروز و... چیدمان می‌کنیم. تلاش ما این است که برحسب توانایی‌هایمان ویترین‌های متفاوت و جذابی به مخاطب ارائه کنیم.»
برخی از فعالان بازار کتاب، حسب سال‌ها تجربه خود هنوز به تاثیرگذاری ویترین کتاب اعتقاد دارند اما بسیاری از کتاب‌فروشان راسته انقلاب، دیگر قائل به اجرای ویترین کتاب نیستند و از راه‌های دیگر سعی در جلب‌توجه و آگاه کردن مخاطبان خود هستند.
ویترین کلاسیک یا مدرن؟ مسأله این است
ارجحیت ویترین کلاسیک یا مدرن در کتاب‌فروشی‌ها برای تشویق مخاطب به خرید و خواندن کتاب، موضوع قابل توجه دیگری است. برخی از کتاب‌فروشان قائل به ویترین‌های سنتی بزرگ و چیدمان خاص کتاب در کتاب‌فروشی‌ها نیستند؛ دیگر اهمیتی نمی‌دهند که کدام قسمت از فروشگاه کتاب، ویترین باشد؛ بلکه از نظر آنها، نمای اصلی یک کتابفروشی بدون هیچ چارچوب، اصول و چینشی هم می‌تواند یک ویترین خلاق و موثر به‌حساب بیاید.
با نگاهی گذرا به کتابفروشیهای محدوده انقلاب، با دو دسته ویترین کتاب مواجه می‌شویم؛ کتاب‌فروشی‌هایی که خود را از هر قید و بند چینش کتاب براساس نام نویسنده، ژانر، اندازه، رنگ و تازه‌های نشر رها می‌دانند و اکثرا از آکسسوارهایی به‌غیر از کتاب چون طراحی‌های چوبی، قفسه کتاب و ... برای چیدمان کتابفروشی خود استفاده می‌کنند و دسته دوم؛ کتاب‌فروشانی هستند که چون گذشته از اصول سنتی و چینش کتاب به‌شکل‌های منظم، ردیفی و براساس معیارهای جذب مخاطب تبعیت می‌کنند.
.jpeg)
هدف از چینش ویترین کتاب، گامی برای تعالی فرهنگ و ارتقای رفتارهای شهروندی در جامعه با افزایش‌سرانه مطالعه و کتابخوانی است. برای رسیدن به این مهم باید بتوانیم با همکاری صنف و البته کتاب‌فروشان، ویترین‌های مناسب، خلاق و هیجان‌انگیز به جامعه ارائه کنیم تا ضمن حرکتی برای ترغیب مخاطب به امر کتابخوانی، جذابیتی در راسته کتاب‌فروشان و شهر پدید بیا‌وریم.
نظر شما