هفتمین دوره نمایشگاه تخصصی کتاب دانشگاهی که بعد از چهار سال وقفه برگزار شد، با استقبال دانشجویان، دانشگاهیان و علاقه‌مندان به علم و دانش، مواجه نشد. به اذعان غرفه‌داران و ناشران حاضر، میانگین میزان فروش در چهار روز برپایی نمایشگاه، حدود یک تا یک‌ونیم میلیون تومان بوده که نه تنها سودی عاید غرفه‌داران نکرد، بلکه حتی کفاف هزینههای غرفه اعم از اجاره، حمل و نقل و تغذیه را نیز نداد. اما برای این عدم استقبال، دلایل متعددی ذکر شد. در کنار نقاط ضعف، نباید از نقاط مثبت در برگزاری این نمایشگاه نیز غافل شد. ازجمله کارهای خوب صورت گرفته در این دوره، پای کار آمدن و مشارکت فعال‌تر معاونت‌های فرهنگی و پژوهشی وزارت علوم و پیوند محکم‌تر پژوهش و دانشگاه بود که ثمرات آن در دوره‌های بعد بیشتر نمایان خواهد شد.
به گفته سید عباس حسینی‌نیک، مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، تبلیغات گسترده از کانال‌های متعدد قبل و حین برگزاری نمایشگاه صورت گرفته و از این جهت نقصانی وجود نداشته، اما وقفه چهارساله و وضعیت جوی و آلودگی هوای تهران، می‌توانند در این رکود دخیل باشند. از سوی دیگر در گپ‌وگفتی کوتاه با چند تن از ناشران و غرفه‌داران، دلایل دیگری برای خلوت بودن سالن‌های این دوره از نمایشگاه عنوان شد.
.jpg)
همزمانی نمایشگاه با هفته پژوهش، اشتباه بود
مسئول غرفه «انتشارات رشد» که نمایندگی چندین ناشر دیگر را نیز برعهده داشت، در ذکر برخی از این نقص‌ها، گفت: یکی از مشکلات، مربوط به محل برگزاری نمایشگاه است. به اعتقاد من، نمایشگاه بین‌المللی چندان مناسب برگزاری نمایشگاه کتاب نیست. همچنین همزمانی نمایشگاه با هفته پژوهش در این فصل از سال نیز اشتباه بود، چراکه دانشجویان مشغول آمادگی برای امتحانات هستند و دنبال خرید کتاب نیستند. برگزاری نمایشگاه کتاب دانشگاهی با هفته کتاب، همخوانی بیشتری داشت.
وی افزود: نزدیک به سه میلیون تومان برای اجاره غرفه هزینه شد، ولی با فروش بسیار پایینی که داشتیم، حتی هزینه اجاره غرفه و دیگر هزینههای جاری هم درنیامد. در دیواره‌های بیرونی و داخلی غرفه با نصب کاغذنوشته‌های متعددی از بازدیدکنندگان دعوت کردیم که از کتاب‌ها در داخل غرفه دیدن کنند، اما در طول روز شاید 10 نفر هم نیامدند که حتی کتاب‌ها را ورق بزنند. معتقدم که تبلیغات هم ضعیف بوده است.
این ناشر درباره نقص‌های موجود در سایت فروش نیز اظهار کرد: در ساعاتی از روز، سرعت سایت بسیار پایین بود و گاهی خریدار باید دقایقی منتظر می‌ماند تا خریدش ثبت و انجام شود. همچنین علاوه بر وجود برخی مشکلات ساختاری، اطلاعات موجود در سایت خانه کتاب نیز ناقص بوده و اطلاعات برخی کتاب‌ها روی این سایت ثبت نشده است. به‌عنوان نمونه، یکی از آثار ما با ده‌ها نوبت چاپ، هنوز در بانک اطلاعات خانه کتاب به ثبت نرسیده است!
فروش پایین در سه روز!
یکی دیگر از غرفه‌های این دوره از نمایشگاه کتاب دانشگاهی، متعلق به «انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)» بود. این موسسه انتشاراتی با 37 سال قدمت و پشتوانه قوی، همواره در نمایشگاه‌های کتاب مخاطبان بسیاری داشته، اما آنها هم در این نمایشگاه توفیقی نداشتند. به اذعان مسئول غرفه این انتشارات، تا پایان روز سوم، میزان فروش پایین بوده، درحالی‌که حداقل برای اجاره غرفه، بیش از سه میلیون تومان هزینه شده و با احتساب دیگر هزینه‌ها، حضور در نمایشگاه با ضرر همراه بوده است.
وضعیت بازار کاغذ در کم‌رونق بودن نمایشگاه بی‌تأثیر نبود
«موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران» با بیش از هفت دهه سابقه فعالیت مستمر، از ناشران سرشناس حاضر در هفتمین نمایشگاه کتاب دانشگاهی بود. یکی از مسئولان این غرفه در گفت‌وگو با ایبنا، با اشاره به اجاره چهار میلیونی برای غرفه، بیان کرد: پنج سال پیش که ششمین دوره نمایشگاه در سالن حجاب برگزار شد، 20 میلیون تومان فروش داشتیم که البته رقم خیلی بالایی نیست، ولی در مقایسه با دوره هفتم قابل توجه بود. اما امسال فروشمان تا پایان روز سوم به یک میلیون هم نرسید. البته ما به‌عنوان یک ناشر دولتی شاید دغدغه چندانی درباره سود و زیان نداشته باشیم، ولی ناشران خصوصی که از جیب‌شان هزینههای جاری و اجاره غرفه را پرداخت کرده‌اند، متضرر می‌شوند.
وی درباره دلایل استقبال اندک از این نمایشگاه، افزود: مکان برگزاری نمایشگاه و محل قرار گرفتن سالن 25 برای بازدیدکنندگان مناسب نبود. به‌جز تعداد معدودی دانشجویان و اهالی پژوهش و علم، برخی از بازدیدکنندگان دیگر نمایشگاه‌ها، به‌طور اتفاقی و گذری از برگزاری نمایشگاه کتاب در این سالن مطلع می‌شدند و از نمایشگاه بازدید می‌کردند. درباره زمان برپایی نمایشگاه هم به اعتقاد من هفته کتاب مناسب‌تر بود.
.jpg)
مسئول غرفه انتشارات دانشگاه تهران، گفت: جدا از عدم برنامه‌ریزی درست و اصولی، وضعیت نامناسب جوی، نزدیک بودن شب یلدا و از همه مهم‌تر وضعیت اقتصادی کشور و وضعیت موجود در بازار کاغذ و کتاب نیز در کم‌رونق بودن نمایشگاه بی‌تأثیر نبوده است.
وی در پایان با اشاره به مشکل‌ساز شدن قطعی اینترنت در برخی از ساعات برپایی نمایشگاه، اظهار کرد: سرعت اینترنت در ساعاتی از روز، غرفه‌داران و خریداران را با مشکل روبه‌رو کرد. یکی از مشکلات هم مربوط به سایت مرجع اطلاعات کتاب‌ها بود. چیزی نزدیک به هزار عنوان از کتاب‌های موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران هنوز در بانک اطلاعات خانه کتاب ثبت نشده و علاوه بر مشکلاتی که در این نمایشگاه به‌وجود آمد، این موضوع می‌تواند در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز برای ما مشکل‌ساز شود.
بحث کتاب دانشگاهی از منظر کلان مشکل دارد
«نشر دانشگاهی» از جمله غرفه‌هایی بود که در این نمایشگاه، نمایندگی هفت ناشر دیگر را نیز عهده‌دار بود. به اذعان مسئول این غرفه، هزینه اجاره با میزان فروش در نمایشگاه تقریبا یکسان شده و با احتساب دیگر هزینه‌ها، سودی عایدشان نشده است.
وی درباره کیفیت این دوره از نمایشگاه کتاب دانشگاهی به ایبنا گفت: انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی در فرصت اندکی که در اختیار داشت و با توجه به وقفه‌ای چهار سال، تلاش خود را برای برپایی مطلوب نمایشگاه به انجام رساند، اما بحث کتاب دانشگاهی از منظر کلان مشکل دارد. پیش از این نمایشگاه همزمان با هفته کتاب بوده و به یکباره این سیاست تغییر کرده و نخستین‌بار همزمان با هفته پژوهش برگزار شد. البته شاید استدلال مسئولان برای انتقال زمان برپایی نمایشگاه به هفته پژوهش این باشد که این نمایشگاه به‌طور رسمی در تقویم نمایشگاهی گنجانده شود.
این ناشر ادامه داد: پیش از این رویکرد این نمایشگاه، بیشتر تجهیز کتابخانه‌ها بود و در این دوره دانشجومحور شده است. درباره موضوعات مربوط به نشر به‌ویژه نشر دانشگاهی، حرف زیاد زده می‌شود، ولی اصل حرف بیان نمی‌شود. وقتی دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها با کمبود بودجه مواجه هستند و تا زمانی که سیاست‌های کلان به‌طور ریشه‌ای اصلاح نشود، بازهم وضعیت همین است و رونق چشمگیری را شاهد نخواهیم بود.
تقارن با پایان هفته هم میزان بازدید را افزایش نداد
«انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات»، یکی دیگر از حاضران در این نمایشگاه بود. به گفته مسئول این غرفه، استقبال در روزهای برپایی نمایشگاه، بسیار ضعیف بوده و علی‌رغم اینکه انتظار می‌رفت در روزهای پایان هفته، بازدیدکنندگان بیشتری به نمایشگاه بیایند، اینگونه نشد. فروش نزدیک به یک میلیون تومان، گواه این موضوع است.
نظر شما