خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در همدان - زلیخا کرمی: اما و اگر‌هایی که این روزها در موضوع معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان پدید آمد، نگاه سازمان امور مالیاتی را به این قبیل فعالیت‌های فرهنگی که درآمد کاری‌شان در اصل برای «تولید در عرصه فرهنگ» هزینه می‌شود، نشان می‌دهد. البته قانونگذار در سال ۱۳۸۰ با درک ارزش این مقوله، ناشران را از پرداخت مالیات معاف کرده است؛ قانونی که البته در سال ۱۳۹۴ در بند «ل» ماده ۱۳۹ دچار اصلاحیه شد. این اصلاحیه، اما معافیت مالیاتی ناشران را لغو نکرد بلکه با اصلاحاتی، آنها را صرفا به ارائه «اظهار نامه مالیاتی» مکلف کرد تا از پرداخت مالیات معاف شوند. در گفت‌وگو با برخی از فعالان عرصه کتاب و فرهنگ در همدان، از کِش و قوس‌های این قانون در عمل و اجرا و تاثیر آن بر فعالیت‌های حوزه کتاب و نشر، گفتیم و شنیدیم.

حجت‌الاسلام احد آزادیخواه، نماینده مردم ملایر و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شواری اسلامی در ابتدا ضمن اعلام مخالفت خود با طرح معافیت مالیاتی برای هنرمندان، به خبرنگار ایبنا گفت: این معافیت برخلاف برنامه ششم توسعه است که درواقع ریل‌گذاری مدیریتی آینده کشور به‌شمار می‌رود. از نظر درآمدی و هزینه، اصل بر این است که برخلاف برنامه ششم توسعه اقدامی صورت نگیرد.

معافیت مالیاتی سوپراستارهای سینما با درآمد میلیاردی کج‌سلیقگی است
نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه با اجرای معافیت مالیاتی منابع درآمدی دولت کاهش خواهد یافت، افزود: اگر هدف دولت ارائه خدمت به هنرمندان است، می‌شود طرحی برای بیمه هنرمندان، ناشران، نویسندگان و خبرنگارانی که فاقد بیمه هستند، در نظر گرفت و آن را در اولویت قرار داد.

آزادیخواه با بیان اینکه سوپراستارهای سینما با درآمد میلیاردی نیازی به معافیت مالیاتی ندارند، گفت: شاید فیلمسازان و سینماگرانی که درآمد میلیاردی دارند، خودشان هم راضی به معافیت مالیاتی نباشند ولی از طرف دیگر، با اعمال این معافیت، صدها هنرمند کم‌درآمد از خدمات صندوق رفاهی محروم شوند.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: مشکلاتی در حوزه چاپ و نشر وجود دارد. در شهرستان‌های مختلف ده‌ها انتشارات و کتابفروشی وجود دارد که نیاز است از آن‌ها حمایت شود. ناشران سهمیه کاغذ دارند اما متاسفانه بسیاری از چاپخانه‌ها از سهمیه کاغذ با ارز دولتی نیز محروم هستند. اگر دولت به‌جای اینگونه معافیت‌ها، خدماتی را به حوزه چاپ، نشر و ترجمه ارائه کند و در ترویج کتاب و کتابخوانی موثر واقع شود، بخشی از جامعه از خدمات فرهنگی حوزه کتاب برخوردار خواهند شد.

اخذ مالیات از ناشران لطمه‌ای غیرقابل جبران به فرهنگ کشور خواهد زد
اما «عباس احمدی مقیم» مدیر «انتشارات فراگیر هگمتانه» تا حدود زیادی با موضع نماینده ملایر در مجلس در رابطه با معاف شدن یا نشدن اصحاب فرهنگ و هنر از پرداخت مالیات مخالف است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا ضمن اشاره به جایگاه کتاب و تاثیر آن بر فرهنگ عمومی و بیان این نکته که «نیک می‌دانیم امروز حال نشر خوش نیست»، عنوان کرد: واقعیت این است که افزایش دو تا سه برابری بهای شماره‌های تولید کتاب از یک سو و کاهش قابل توجه سرمایه‌ی در گردش ناشران برای برای تامین مواد اولیه و نیز شرایط سخت تامین قطعات سخت افزاری به دلیل تحریم‌های ظالمانه از سویی دیگر، کار سخت نشر را با چالش جدی مواجه کرده است.

وی افزود: صنعت نشر در ایران عمدتا از کسب و کارهای بسیار کوچک و خانگی به شمار می‌رود که توانسته است بخشی از اشتغال کشور را به خود اختصاص دهد. اکثر ناشران دفتر کار تجاری ندارند و حداکثر به داشتن یک انبار اکتفا کرده‌اند، حتی در برخی از موارد ناشران نوپا به صورت گروهی در یک واحد آپارتمانی مشترک به کار تهیه، تدوین و نشر کتاب می‌پردازند و  درآمدی ناچیز و در حد رفع نیازهای روزمره دارند.

مدیر «انتشارات فراگیر هگمتانه» ادامه داد: استمرار فعالیت اینگونه ناشران صرفا به دلیل ذوق و اشتیاق آنان به فعالیت‌های فرهنگی است. لذا اخذ مالیات از ناشران در این شرایط سخت و طاقت فرسا، ضمن فشار مضاعف بر عرصه اشتغال کشور و بیکار کردن تعداد قابل توجهی از فعالان این عرصه، می‌تواند ضرر غیرقابل جبرانی به حوزه فرهنگ کشور وارد آورد.

احمدی مقیم تاکید کرد: نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی باید مراقب باشند که ذکر یک عبارت کوتاه حذف یا تقلیل معافیت مالیاتی ناشران و کتاب فروشان، 50 درصد قانون حمایت از ناشران را که ساعت‌ها و حتی روزها و ماه‌ها تلاش برای تصویب آن صورت گرفته است، بی اعتبار نسازد، چراکه صفت نشر و در کلانِ موضوع، فرهنگ و فعالیت‌های فرهنگی، توان تحمل فشار بیشتر ندارد.

معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان، حمایت از مصرف‌کنندگان کالاهای فرهنگی است
«پژمان نصیری شرف» مدیر «کتابفروشی ایران زمین» هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا با اشاره به اینکه نویسندگان درگیر قضیه مالیات نیستند، گفت: مالیات به حوزه تولید فیزیکی مرتبط است و لذا ناشران و کتابفروشی‌ها بیشتر با این موضوع ارتباط پیدا می‌کنند. این مسئله روی قیمت‌گذاری کتاب تاثیر می‌گذارد؛ وقتی که مالیات بر قشری تحمیل می‌شود، آنها ناچار هستند با دریافت از مصرف کننده این افزایش هزینه را تامین کنند. کتاب در سبد خانوار خیلی کمیاب هست و اگر مالیات بر این قشر تحمیل شود، دیگر چیزی از آن باقی نمی‌ماند.

نصیری شرف با بیان اینکه همچنان در قیمت گذاری کتاب ابهام وجود دارد، ادامه داد: اگر می‌توانستیم یک استاندارد تهیه کنیم همانگونه که برای سایر کالا‌ها محدوده قیمت داریم، برای کتاب هم باید محدوده قیمت وجود داشته باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید ساز و کاری برای فرآیند قیمت‌گذاری بیاندیشد؛ به عنوان نمونه یک ناشر کتابی را با قیمت 100 هزار تومان منتشر می‌کند و دیگری همان کتاب را با قیمت 120 هزار تومان. چرا اینگونه شده است و این وسط چه اتفاقی می‌افتد؟

مدیر کتابفروشی ایران زمین با بیان اینکه مسئله قیمت کتاب مستقیماً به ناشر ارتباط دارد، افزود: وقتی که ناشر صرفا به مخاطبان کتاب به چشم مشتری نگاه می‌کند، متوجه نمی‌شود که این مخاطب دارد از کالای فرهنگی استفاده می‌کند و مخاطب هم نیاز به حمایت دارد؛ شاید این بتواند به روند نرخ‌گذاری در  بازار کتاب کمک کند.

وی تاکید کرد: ما از فروش اینترنتی طفره رفتیم زیرا مایل هستیم که مردم را در فضای کتاب قرار دهیم و مخاطبان بتوانند درباره آن گفت‌و‌گو کنند و کتاب از قفسه‌های مهجور جدا شود و به دست مردم برسد. حتی اگر در خانه‌های خودمان کتاب بخوانیم و کلام در میان مردم جاری نشود، این کتاب رسالت خود را انجام نداده است. با این تفاسیر اگر کتاب‌فروشی‌ها بخواهند مالیات هم بدهند، کارشان بسیار سخت خواهد شد.

مدیر کتابفروشی ایران زمین با طرح این سوال که اول باید دید که این طرح چرا کلید خورد و چرا باید اول ناراحت و بعد خوشحالمان کنند؟، افزود: ای کاش این طرح طوری تصویب می‌شد که دیگر به مجلس رفتن‌اش را نشنویم و نگران لغو معافیت نباشیم. امیدواریم که دولت در بلندمدت نگاهی به تامین اجتماعی کتابفروشی‌ها داشته باشد و سوای این طرح به وضع بیمه کتابفروشان رسیدگی کند.

نصیری شرف ادامه داد: افراد سودجوی زیادی وارد عرصه کتاب شده‌اند؛ همین نمایشگاه‌های کتاب با تخفیف 50 درصدی که در سراسر ایران برگزار می‌شود و اتفاقات بدی که زیر پوست این نمایشگاه‌ها اتفاق می‌افتد، مشتی است نمونه خروار. نوع تولید آثاری که در این نمایشگاه‌های عرضه می‌شوند، مشکل دارد؛ یا مترجم و مولف مشخصی ندارند، یا کتاب‌هایی جاافتاده‌ و پرفروش مثل «ملت عشق» هستند که در این کتاب‌ها دستکاری می‌شوند و به‌جای کالا اصلی وارد بازار می‌شوند و قیمت‌گذاری درستی ندارد؛ یعنی اول قیمت را بالا می‌برند و بعد با تخفیف 50 درصدی جو روانی درست می‌کنند. باید به این وضعیت رسیدگی شود.

لغو معافیت مالیاتی، استرس دائمی کتابفروشان شده است
«حسین اسدی»، مسئول «کتابفروشی جهان دانش» هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا با اشاره به اینکه کتاب کالایی است که به‌هنگام افزایش قیمت‌ها معمولا قبل از هر چیز دیگر از سبد خانوار حذف می‌شود، گفت: لغو معافیت مالیاتی و افزایش قیمت کتاب بر فرهنگ کتابخوانی تاثیر می‌گذارد. کتابفروشی شغلی است که به سختی ایجاد می‌شود و به‌سختی می‌شود از آن خارج شد، سال‌ها طول می‌کشد تا کتابفروش ماهر شود. با توجه به سختی ایجاد آن و وضعیت اقتصادی موجود، ورود به این شغل از حوصله خارج است. کتابفروشی علیرغم ظاهر فریبنده آن بسیار پردرسر و پرتلاطم است و با توجه به ظرافت‌های خاص آن از حوصله بسیاری از افراد خارج است. لذا انتظار این است که دولت با درک این شرایط تلاش کند کتابفروشان در این شغل باقی بمانند. 

مسئول کتابفروشی جهان دانش با بیان اینکه این معافیت‌ها تنها مزیتی است که در این عرصه وجود دارد، گفت: مستمسک لغو معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان - که البته خوشبختانه محقق نشد و معافیت، مجدداً تمدید شد - حدود 5 ناشر بزرگ بودند که درآمد بالایی دارند که البته این دلیل قانع کننده‌ای نیست. ممکن است تعداد اندکی تمکن مالی بیشتری داشته باشند اما نمی‌شود اکثریت را مثل اقلیت در نظر گرفت.

اسدی یکی دیگر از مستمسک‌ها برای لغو معافیت مالیاتی را گردش مالی بالای کاذب کتابفروشی‌ها دانست و افزود: این حساب‌های بانکی یکی از مستمسک‌های لغو معافیت مالیاتی است، در حالی که برای تعیین معافیت مالیاتی نمی‌توان بر این گردش مالی کاذب تکیه کرد، بنابرین نیاز است دقت بیشتری در این موضوع صورت گیرد.

مسئول کتابفروشی جهان دانش با بیان اینکه معافیت مالیاتی از سال 93 در نظر گرفته شده است، افزود: حتی اگر معافیت مالیاتی لغو شود، رقم قابل تاملی به دست نخواهد آمد و در اخذ درآمد برای دولت و بودجه‌بندی رقم ناچیزی خواهد بود اما از آن طرف، باعث دلسردی و نوعی استرس دائمی برای کتابفروشان خواهد شد.

اسدی یادآور شد: تمامی کسب و کارها در بخشی از قیمت‌گذاری کالاها با تورم همگام هستند و کالای خود را به‌قیمت روز عرضه می‌کنند؛ اما کتابفروش، کتاب را به قیمت درج شده که ممکن است برای 3 یا 5 سال قبل باشد، عرضه می‌کند که باید به این مهم نیز توجه ویژه داشت.