بخشی از مشکلات و آلودگی‌های زیست‌محیطی، به علت عدم آگاهی افراد جامعه یا حساس نبودن آن‌ها به مسأله است. کتاب «محیط زیست و سلامت» نوشته راضیه نصرتی سکل، ضمن ارائه پیشینه و تعاریفی از سلامت و محیط زیست در ملل مختلف، بحث آلودگی‌های زیست‌محیطی و تأثیر آن بر سلامت انسان را مورد بررسی قرار می‌دهد.
«آلوده شدن آب عمدتا به دلیل فعالیت‌های مختلف بشر که البته با هدف رفاه و پیشرفت صورت می‌گیرد، ایجاد می‌شود. فاضلاب‌های خانگی، کشاورزی و صنعتی، آلاینده‌های آب‌های شیرین ازجمله آب پرارزش رودخانه‌ها هستند و همچنین این‌گونه فاضلاب‌ها، آب‌های دیگر ازجمله دریاها، تالاب‌ها و اقیانوس‌ها را آلوده می‌کنند. فاضلاب‌ها حاوی آلاینده‌های خطرناک بوده و چنانچه ورود و نفوذ آن‌ها به منابع آبی گسترش یابد، مصرف آب آن منابع نه تنها برای انسان، بلکه برای گیاهان و جانوران نیز خطرناک می‌شود. یکی دیگر از مواد آلوده‌کننده دریاها و اقیانوس‌ها، نفت است. آلودگی نفتی همیشه خطرناک و مرگبار است، زیرا به دلیل تجزیه نشدن و قابلیت انتشار سریع، به همه‌جا سرایت می‌کند. هرسال بیش از ده میلیارد تن مواد زاید از قبیل نمک، سموم شیمیایی، فاضلاب، نفت و مواد رادیواکتیو به اقیانوس‌های جهان وارد می‌شود. آلودگی آب‌ها به‌طور عمده ممکن است موجب نابودی موجودات در محل ورود آلودگی‌ها شود و یا موجب تغییرات خواص فیزیکی و شیمیایی محیط دریاها و رودخانه‌ها گردد و این تغییرات، محیط زندگی موجودات مفید را نامساعد و خطرناک می‌کند.»
منابع و عوامل آلودگی هوا
«هرساله مقادیر زیادی گازهای سمی و میلیاردها تن گاز کربنیک به دلیل استفاده نامناسب از سوخت‌های فسیلی در صنایع، وسایل خانگی، تجاری و وسایل نقلیه موتوری، وارد جو می‌شود. مصرف سوخت فسیلی در کارخانه‌ها و صنایع، موجب تولید گاز کربنیک، گاز دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای ازت و منوکسید کربن می‌شود. فرایند مواد در صنایع مانند تولید سیمان، موجب انتشار ذرات و گرد سیمان و در کارخانه اسید سولفوریک‌سازی موجب انتشار گازهای گوگردی در هوا می‌شود. مصرف سوخت‌های فسیلی در آشپزخانه و وسایل گرم‌کننده خانگی موجب افزایش آلودگی هوا می‌شود. واحدهای تجاری مانند گرمابه‌ها، نانوایی‌ها، هتل‌ها و رستوران‌ها با مصرف سوخت‌های فسیلی، گازهای دی‌اکسید گوگرد، منوکسید کربن و غبار را در هوا منتشر می‌کنند. مهم‌ترین منبع آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، وسائط نقلیه موتوری هستند، به‌ویژه اتومبیل‌های خراب فرسوده که با مصرف زیاد بنزین، نقدار زیادی آلاینده به جو وارد می‌کند.»
تأثیر آلودگی خاک بر زندگی انسان
«با افزایش جمعیت، علاوه بر بهره‌کشی بی‌رویه از زمین و معادن زیرِ زمین، آلودگی خاک به وسیله مواد شیمیایی بیشتر شد؛ ازجمله فلزات سنگین، فرآورده‌های صنعت نفت، ترکیبات موجود در پاک‌کننده‌ها، پودرهای رختشویی، حشره‌کش‌ها، علف‌کش‌ها، رنگ‌ها و ...، سمیت زیادی در خاک ایجاد کرده‌اند. وجود عناصری مانند ازت و فسفر برای تقویت خاک کشاورزی لازم است، اما افزایش میزان آن‌ها در اثر استفاده زیاد و بی‌رویه کودها به‌ویژه کودهای شیمیایی، موجب آلودگی خاک شده است. آلودگی خاک از طریق آب‌های سطحی و زیرزمینی و از طریق زنجیره مواد غذایی وارد بدن انسان می‌شود که امروزه بیماری‌ها و مسائل زیادی را برای بشر ایجاد کرده است. به‌طور کلی توسعه کشاورزی و صنعتی از عوامل مخرب خاک است.
خاک نیز مانند آب و هوا از راه‌های مختلفی آلوده می‌شود؛ یکی از آن‌ها، آلودگی با مواد رادیواکتیو است. آلودگی خاک با مواد رادیواکتیو موجب انتقال آلودگی از طریق زنجیره غذایی به انسان می‌شود. خطر عمده مواد رادیواکتیو، عمر طولانی آن‌هاست، حتی مقدار کمی از این مواد، صدها سال در خاک باقی می‌ماند. آلودگی‌های اتمی از عوامل بروز انواع بیماری‌های سرطانی، اختلالات ژنتیکی و جنینی هستند. سنگهای موجود در بعضی از مناطق دنیا دارای مواد رادیواکتیو هستند. فرسایش و نابودی خاک، موجب عریانی سنگهای مادر حاوی این مواد می‌گردد و انسان و حیوان در معرض تأثیر تشعشعات مضر آن‌ها قرار می‌گیرند. صنعت از دیگر عوامل مخرب خاک است. صنایع هم از جهت اشغال سطح بزرگی از زمین و گسترش جاده‌ها و حمل و نقل، بر خاک تأثیر می‌گذارند و هم از نظر فضولات و مواد زاید.»
نخستین چاپ کتاب «محیط زیست و سلامت» در 131 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 12 هزار تومان از سوی انتشارات پرتوک راهی بازار نشر شده است.
نظر شما