به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست علمی «بایسته‌های حکمرانی در فضای مجازی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی»، چهارشنبه 22 آبان‌ماه برگزار شد. محمدرضا ولوی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر، در این نشست گفت: مسأله فناوری اطلاعات یک تحول بنیادی در همه ابعاد زندگی بشر ایجاد کرده است. شاید ما در ابتدای راه این انقلاب هستیم، ولی اگر بخواهیم دیدگاه آینده‌پژوهانه داشته باشیم، قطعا زندگی آینده بشر متأثر از فناوری و فضای مجازی خواهد بود. بر این اساس تعریف حاکمیت و حکمرانی عوض خواهد شد.
 
حفظ و تقویت حاکمیت ملی و اقتدار ملی در فضای مجازی
وی با بیان اینکه کشورها به دنبال حاکمیت بر فضای سایبری کشور خود هستند تا جرائم را کنترل و اطلاعات مضر را حذف کنند، ادامه داد: مدیریت جهانی اینترنت، مبارزه با جرائم سایبری، اصل حکمرانی بر امور سایبر در قلمرو کشور، بهبود و به‌کارگیری و توسعه فضای سایبری مبتنی بر احترام به حاکمیت کشور، اصل عدم مداخله و اصل برابری، اصول اولیه حاکمیت سایبری هستند.
 
ولوی افزود: برخی مسائل در مدیریت مشترک بین‌المللی اینترنت و حاکمیت فضای سایبر موثرند که از آن‌جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: حکمرانی در فضای سایبری موضوعیت دارد، صاحبان فناوری مسلط بر محیط سایبری به‌ویژه اینترنت هستند، وضع سیاست‌ها و قوانین در اینترنت به میزان رشد فناوری نیست. همچنین در زمینه فناوری‌های پیشرفته و تغییر بر حاکمیت سنتی چالش وجود دارد.
 
این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر با ارائه تعاریفی از قدرت سایبری و جنگ سایبری، بیان کرد: قدرت سایبری، قدرت حاصل از ارکان و همه ابعاد امنیت ملی، سیاست و فرهنگ در فضای سایبری است. جنگ سایبری نیز توان مقابله با تهدیدات و بحران‌ها در محیط سایبری است. فضای مجازی منشأ بسیاری از آسیب‌ها شده، در این شرایط آیا کشورها نباید برای خود حق دفاع، استقلال و برابری قائل باشند. در اینچنین وضعیتی، توان بازدارندگی و تاب‌آوری در ساختار کشورها، اهمیت ویژه‌‌ای پیدا کرده است. حق برابر، استقلال و دفاع از خود در فضا سایبری، جزو مهم‌ترین ارکان در فضای سایبری است.
 
وی همچنین با اشاره به سیاست‌های حاکمیت ملی در فضای مجازی از منظر امنیت ملی، گفت: حفظ و تقویت حاکمیت ملی و اقتدار ملی در فضای مجازی، تبدیل کشور به مرجعیت دانش و فناوری فضای مجازی در سطح منطقه و جهان اسلام، ارتقای جایگاه کشور مبتنی بر منافع ملی، ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها، عرضه محتوا و خدمات مناسب ایرانی اسلامی و تقویت و حمایت از ترویج خط و زبان فارسی در فضای مجازی، ازجمله سیاست‌های حاکمیت ملی در فضای مجازی از منظر امنیت ملی است.
 
همراهی علم با اخلاق و ایمان
فرشاد مهدی‌پور؛ رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به‌عنوان دیگر سخنران این نشست علمی، با محوریت موضوع حکمرانی مجازی، اظهار کرد: انقلاب فناوری و اطلاعاتی جدید، درون خود چند پیشران بزرگ دارد. 17 سال پیش در ایران و دنیا، بازاری به نام بازار موبایل وجود نداشت، اما امروزه در هر جای دنیا بازارهای وسیعی برای موبایل و ملزومات آن ایجاد شده است. هوش مصنوعی، بلاک‌چین و G5 هم چند مورد دیگر از این پیشران‌ها هستند.
 
وی ادامه داد: یک عنصر مولد و چهارچوب اصلی حکمرانی مجازی، عقب‌ماندگی علمی است. بر این اساس پس باید هر تکنولوژی و فناوری جدیدی که می‌آید را وارد کنیم. رهبری در این زمینه چند نکته مهم دارند. ایشان می‌گویند هر چیزی را لازم است می‌آوریم اما تقلید نمی‌کنیم، البته ورود هر چیزی مجاز نیست. ایشان می‌فرمایند علم باید با اخلاق و ایمان همراه شود. به بیان رهبری، تکنولوژی هیچ گناهی نکرده، گناه متوجه کسانی است که تکنولوژی را در جهت تخریب انسان‌ها قرار می‌دهند. مقام معظم رهبری می‌فرمایند که با اقتباس موافقم ولی با ترجمه نه. باید چیزهایی که به‌دردمان می‌خورد را بگیریم و آنچه به کارمان نمی‌آید، حذف کنیم.
 
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تصریح کرد: به بیان رهبری، در فضای مجازی دو برابر تهدیدها، فرصت داریم. ایشان خطاب به دولت و سیاستگذاران می‌فرمایند که فرصت تعاملات اجتماعی ناشی از فضای مجازی را ضایع نکنیم، در این‌صورت باید در آن دنیا پاسخگو باشیم. سایبر به مثابه فرهنگ و کاملا ماهیت فرهنگی دارد. فضای مجازی از نگاه رهبری، عینیت داشته و یک ساحت از واقعیت است.
 
مهدی‌پور با اشاره به اینکه حکمرانی مجازی، حکمرانی یک امپراتوری است، گفت: امروزه با فضای مجازی، مرزها تا دورن خانه‌ها رسیده و دیگر وابسته به جغرافیا نیست. استقلال به معنای مرززدایی است و مهندسی اطلاعات یک ابزار مفید برای حفظ استقلال کشور است. موضوع حاکمیت، برای حفظ استقلال ما در فضای مجازی دارای اهمیت است.
 
وی در پایان افزود: برای اینکه در حکمرانی مجازی موفق شویم، به چهار عنصر نیاز داریم، تصویر بزرگ، نقطه تمرکز (پله)، سکوی پرش و فناوری پایه. ما فعلا تصویر بزرگ را نداریم که باید آن‌را بسازیم. در زمینه نقطه تمرکز نیز می‌توانیم فضای ضدامپریالیسمی فضای مجازی را ایجاد کنیم. سکوی پرش نیز همان جهاد مجازی است.
 
اِعمال حاکمیت از سوی بازیگران بزرگ
یاسر جلالی‌منش از دیگر کارشناسان این نشست علمی، با تأکید بر اینکه اِعمال حاکمیت از سوی بازیگران بزرگ در حال انجام است، بیان کرد: روند تحولات حکمرانی فضای مجازی در مقیاس بین‌المللی موجب تضعیف نهادهای بین‌المللی نظیر سازمان ملل و شکل‌گیری قدرت یافتن نهادهای غیردولتی چندذینفعی شده است. ما با یک شبکه مه‌گونه مواجهیم و این ماهیت استکبار جدید است. به بیان رهبری، فضای مجازی صحنه جنگ واقعی است. ما همچنان در حال تهیه نقشه هستیم، درحالی‌که جبهه مخالف، در حال اجرای نقشه است. به گفته مقام معظم رهبری، لازمه حفظ استقلال، درگیری است.
 
وی گفت: ما در حوزه‌های زیرساخت، خدمات و محتوا به اینترنت وابستگی داریم و امکان چندانی هم برای جدا شدن از این وابستگی نداریم. باید با استفاده از توانایی‌ها و استعدادهای جوان کشور، سیاستگذاری صحیح، اقدمات سنجیده و هماهنگ و پرهیز از تعارض و موازی‌کاری، به سمت ایجاد محتوایِ اسلامیِ متقن و جذاب برویم. باید برای تولید محتوا و حکمرانی در فضای مجازی از مردم کمک بگیریم.