نزدیک به دو دهه می‌شود که سیر تحول اسباب‌بازی‌ها و عروسک‌ها نه تنها در ایران بلکه در سراسر دنیا سرعت بیشتری به خود گرفته است. در گذشته عروسک‌ها شباهت بیشتری به یکدیگر داشتند و اغلبشان حاصل ذهن خلاق سازندگان آن بوده است. اما این روزها کودکان با دیدن انیمیشن‌ها و یا با خواندن داستان کتاب‌ها شخصیت‌های محبوب خود را به دست می‌گیرند و در خیالات کودکانه خود با آن‌ها ارتباط دوستانه برقرار می‌کنند؛ مانند مینیون‌های تک‌چشمی یا شخصیت‌هایی مانند باب‌اسفنجی. در واقع امروزه سازندگان عروسک و اسباب‌بازی‌ها ایده خود را از نویسندگان انیمیشن‌ها می‌گیرند و براساس طراحی آن‌ها دست به ساخت عروسک می‌زنند. اصولا اسباب‌بازی‌ها و ساخت عروسک‌هایی که ابتدا در داستان‌ها و انیمیشن‌ها ظاهر شدند اتفاقی است که در این یک‌دهه افتاده و به نوعی این اتفاق هوشیاری سازندگان اسباب‌بازی‌های پلاستیکی را ثابت می‌کند. در نمایشگاه ایران‌پلاست با سازنده‌ای آشنا شدیم که شیوه‌ای جدید از فرهنگ‌سازی با اسباب‌بازی‌های پلاستیکی را در پیش گرفته است. آن‌ها عروسک‌هایی را ساخته‌اند و بعد با کمک و خلاقیت نویسندگان و سازندگان انیمیشن در کتاب‌ها شخصیت‌پردازی می‌شوند و به عنوان سفیری برای کودکان وارد کتاب‌هایشان می‌شوند درست مسیری معکوس از آنچه که گفته شد. ساناز بایگانی، رییس هیات مدیره شرکت کیان‌بسپار و تولیدکننده اسباب‌بازی‌ها و عروسک‌های پلاستیکی «کیمدی» درباره نحوه فعالیت خود می‌گوید: «عروسک‌های «کیمدی» با پشتوانه فرهنگ و اندیشه به اشاعه داستان‌های کودک با ابزارهای تکنولوژی، سفیر صلح و دوستی برای کودکان به شمار می‌آیند. در حقیقت ما توانستیم هر‌آنچه که یک نویسنده در کتابش می‌خواهد بگوید را با فناوری‌های روز برای کودکان ملموس کنیم. این اسباب‌بازی حدود هزار دست قالب تولیدی دارد یعنی یک مجموعه بزرگ و پرهزینه. امیدواریم روزی شود که «کیمدی» بتواند آموزش‌های مفید بسیاری را به کودکان ارائه دهد.»
وی درباره اهمیت جایگاه کتاب در ساخت این اسباب‌بازی‌ها می‌گوید: «کیمدی از محتوا می‌آید و به محتوا هم بازمی‌گردد و قرار است در آینده‌ای نزدیک کتاب‌های «کیمدی» و داستان‌های آن همراه این عروسک‌ها به دست بچه‌ها برسد. برای مثال شهری وجود دارد بنام «کیمدی‌لند» که در این شهر 48 شخصیت وجود دارد که هر شخصیت نماینده یک شغل در دنیای آدم‌بزرگ‌ها هستند و جالب است بدانید که در این شهر هیچ شخصیت منفی وجود ندارد. در واقع در داستان هیچ عنادی نیست چون ما ادعا داریم که یک شهر می‌تواند شخصیت بد نداشته باشد؛ اما شخصیت بازیگوش وجود دارد که تحت آموزش‌هایی به انجام کارهای درست تشویق می‌شود.»
به گفته بایگانی «کیمدی» پلاستیکی است که حرف‌های غیرپلاستیکی می‌زند. وی درباره نام و فلسفه تولید آن‌ها می‌گوید: «واژه «کیمدی» به زبان آذری یعنی چه کسی؟ و این برند کاملا ایرانی است هدف شناساندن شخصیت‌ها و مشاغل و دنیای واقعی به کودکان است اینکه پلیس چه کسی است؟ پزشک چه کسی است؟ مادر کیست؟ پدر کیست؟ معلم کیست؟ و غیره این برند از سال 88 فعالیت خود را آغاز کرد. عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌های «کیمدی» پیام‌رسان هستند؛ کیمدی می‌خواهد ارتباط کلامی میان خانواده‌ها را بیشتر کند. به صورتی که در تمام عروسک‌های کیمدی ابزاری وجود دارد که با استفاده از آن پدر و مادرها یا کودکان می‌توانند پیام خود را داخل ابزاری در «کیمدی» بگذارند و به نوعی ارتباط بیشتری با یکدیگر برقرار کنند. در اصل «کیمدی» برای کودکان تنها یک عروسک نیست و شاید در تصور برخی کودکان «کیمدی» یک موجود زنده‌ای باشد که می‌خواهد با آن‌ها درباره محیط پیرامونشان حرف بزند. در کل کودکان «کیمدی» را تنها یک پلاستیک بی‌جان نمی‌بینند، بلکه آن‌ها را یک موجود زنده می‌انگارند.»
به گفته این تولیدکننده؛ «کیمدی» نوعی اسباب‌بازی است که اگر کودک آن را به دهان بگذارد هیچگونه ماده شیمیایی به بدن کودک انتقال داده نمی‌شود؛ چراکه علاوه بر استفاده از پلاستیک‌های مرغوب از رنگ‌هایی بهره گرفته شده است که در رده فود‌گرید مواد شیمایی قرار دارند. خودش می‌گوید: «اصلی‌ترین هدف از ساخت این عروسک‌ها اشاعه فرهنگ و داستان‌های ایرانی بوده است. «کیمدی» نزدیک به دویست دقیقه انیمشن دارد که به صورت غیر مستقیم به کودکان نکات آموزشی را القا می‌کند. در کنار این انیمشن ده آلبوم موزیک موجود است که همه این آثار از کارشناسان تولید محتوا در حوزه کودک و نوجوان بهره گرفته شده است. همچنین نزدیک به بیست بازی فکری داریم که در کانون پرورش فکری کودک و نوجوان به ثبت رسیده است؛ به‌گونه‌ای که در سال 94 رتبه نخست اولین جشنواره اسباب‌بازی کودک و نوجوان را کسب کردیم.»
با توجه به گفته‌های ساناز بایگانی هدف اصلی «کیمدی» فرهنگ‌سازی و شعارشان پیوند صلح و دوستی برای تمامی کودکان جهان و ایجاد زبان مشترک میان کودکان ایرانی با دیگر کودکان جهان بوده است.
از وی درباره اهمیت محتوا و میزان ارجاع به کتاب‌ها در ساخت اسباب‌بازی‌ها پرسیدیم؛ وی تشریح کرد: «اصولا در شخصیت‌پردازی هر شخصیتی از عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌ها کارشناسی‌شده عمل می‌کنیم و طراحی «کیمدی» از سوی نویسندگان و طراحان بازی کودک بوده است. در حقیقت تولیدکنندگان محتوا آن را طراحی کرده‌اند. در این راستا از نویسندگان و کتاب‌های بسیاری بهره گرفته‌ایم؛ همچنین نمونه‌هایی هم از انیمیشن‌هایی که از اسباب‌بازی‌های «کیمدی» ساختیم حاصل آثار نویسندگان بنام کودک و نوجوان بوده است.»
کتاب‌های پلاستیکی به زودی در کتابفروشی‌ها
امروزه اغلب رسانه‌ها و دوستداران محیط‌زیست پلاستیک را مذمت می‌کنند؛ اما نمایشگاه ایران‌پلاست در طول دوره‌های برگزاری خود میزبان شرکت‌هایی بوده است که نگاه جدی به حفاظت محیط‌زیست داشتند و فعالیت خود را در امر تولید پلاستیک با این نگرش با کیفیت بهتری ادامه داده‌اند. یکی از این تولیدکنندگان، شرکت داراپلاستیک است که در ویترین غرفه‌اش در این نمایشگاه می‌توانستید هر نوع محصولی که روکش پلاستیکی دارد را مشاهده کنید؛ مهم‌ترین نکته در این بخش اعتقاد به تجدید‌پذیر بودن پلاستیک‌های به‌کار گرفته شده در کالا‌ها بود. هوشنگ انوشیروانی، مدیرعامل شرکت دارا پلاستیک در تشریح و معرفی محصولات خود می‌گوید: «در ابتدای کار خود مانند بسیاری از مردم دغدغه این را داشتم که محصول ما به محیط‌زیست لطمه می‌زند و پلاستیک‌های تولیدشده بازیافت و جمع‌آوری نمی‌شوند و این امر آلودگی‌های منظره‌ای و زیست‌محیطی را به دنبال دارد و علاوه‌بر آن تهدید جدی برای جانوران به حساب می‌آید و زمان بسیار طولانی را می‌طلبد تا دوباره به چرخه طبیعت برگردد، تا اینکه در سال 2009 با شرکتی انگلیسی و نوعی پلاستیک آشنا شدم که به تولید پلاستیک تجزیه‌پذیر می‌پرداخت و ما تنها شرکت تولید پلاستیک در ایران بودیم که برای اولین بار تلاش کرد تا کیسه‌های پلاستیکی تجدید‌پذیر را تولید کند و امروز نزدیک به 25 سال است که در زمینه تامین کیسه‌های پلاستیک فروشگاه‌های زنجیزه‌ای فعالیت می‌کنیم.»
به گفته انوشیروانی مصرف پلاستیک فرآیندی است که روز به روز در حال افزایش است. انوشیروانی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «فرض کنید در کشوری مانند ایران چهارسال پیش تولید پلی‌اتیلن بیست وپنج میلیون تن بوده است و این عدد امروز به 52 میلیون تن رسیده است که قرار است بیشتر هم شود این یعنی پلاستیک جزو اقلام مصرفی و مورد نیاز مردم است؛ ما چه بخواهیم و چه نخواهیم نمی‌توانیم نیاز مردم را به پلاستیک محدود کنیم؛ دلیل آن را می‌توان در فواید این ماده دانست؛ بسته‌بندی استاندارد محصولات با صرف هزینه کمتر و اینکه پلاستیک تنها ماده‌ای است که می‌تواند 2500 برابر وزن خود را حمل کند؛ بنابراین ما نمی‌توانیم ماده دیگری را جایگزین پلاستیک کنیم؛ درواقع نه چوب و نه شیشه نمی‌توانند قابلیت‌های پلاستیک را به انسان بدهند. برای مثال اگر بخواهیم کاغذ را جایگزین پلاستیک کنیم، باید جنگل‌های زیادی قطع شود و دوم اینکه امروزه تولیدکنندگان کاغذ در اغلب کشورهای دنیا موظف شدند که برای تولید کاغذ از چوب استفاده نکنند.»
به گفته انوشیروانی علت تجزیه‌پذیر بودن این نوع پلاستیک در فرآیند شیمیایی پلی‌اتیلن با کربنات کلسیم است به‌گونه‌ای که در واقع کربنات کلسیم جزو مواد معدنی سنگ است که برای ساخت پلاستیک با پلی‌اتیلن ترکیب می‌شود. این ماده یعنی کربنات کلسیم در طبیعت به راحتی تجزیه می‌شود و به آن بازمی‌گردد. اما پلی‌اتیلن ماده‌ای است که به راحتی با آب‌وهوا و تابش خورشید واکنش نمی‌دهد و در کل ماده‌ای تجزیه‌ناپذیر است. به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های تولید پلاستیک طی آزمایشاتی به میزان استفاده استاندارد از این ماده تجزیه‌ناپذیر دست یافتند به گونه‌ای که به ترکیب خاک و آب آسیبی وارد نکند و با ترکیب کربنات کلسیم تجزیه‌پذیر توانستند پلاستیکی را تولید کنند که نیاز به جمع‌آوری از طبیعت نداشته باشد و در واکنش با خاک و آب و تابش خورشید به راحتی ظرف چند ماه تجزیه شود. با این ترکیب و طی مراحل اکسیداسیون کربن می‌شکند و عمر مفید آن از چند صد سال به چند ماه می‌رسد. خوشبختانه ما توانستیم در ایران این فرمول را وارد کنیم و به تولید انبوه پلاستیک‌های تجدید‌پذیر برسیم. انوشیروانی دراین‌باره می‌گوید: « این نوع پلاستیک‌ها پس از استفاده مصرف‌کنندگان قابل بازیافت هم هستند. نکته دیگر اینکه اگر این پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر در محیطی باشند که نور خورشید نباشد و دما به حد کافی بالا نباشد و حتی اکسیژن به قدر کافی وجود نداشته باشد تجزیه نخواهند شد اما در شرایط طبیعی محیط‌زیست قطعا به طبیعت بازمی‌گردند.»
از وی درباره تولید کاغذ با استفاده از این فرمول شیمیایی جویا شدیم با توجه به بحران کمبود کاغذ و اختلالی که برای صنعت نشر به وجود آمده است شاید جایگزین کردن کاغذ‌های پلاستیکی پیشنهاد نامناسبی برای اهالی نشر و مطبوعات نباشد انوشیروانی در این‌باره معتقد است: «در این زمینه اتفاق غیرمتصوری افتاده است اینکه برخی تولیدکنندگان برای تهیه کاغذ مورد نیاز خود و برای جلوگیری از قطع درختان به استفاده از مواد پلاستیکی و پلی‌اتیلن روی آورده‌اند امروزه برخی از کاغذ‌هایی که مورد استفاده بشر قرار می‌گیرد بخشی از آن از چوب نیست، بلکه از پلاستیک است و تولید این نوع کاغذ هر روز بیشتر می‌شود. پایه تولید این کاغذ‌ها از پلی‌اتیلن و کربنات کلسیم است. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود پلاستیک می‌تواند نجات‌بخش صنعت کاغذ باشد و مطمئن باشید تا آینده‌ای نه چندان دور کتاب‌های ما هم پلاستیکی خواهد شد. با این تفاوت که می‌توانیم کاغذ‌ها را با پلی‌اتیلن بیشتری ساخت که تجزیه‌پذیر باشند و حتی عمر طولانی‌تری هم نسبت به کاغذ ساخته شده با چوب داشته باشند. در چین نزدیک به هشتاد درصد کاغذی که تولید می‌شود بر اساس همین روش است.»
به گفته انوشیروانی اگر می‌خواهید بدانید که کاغذی با پلی‌اتیلن ساخته شده است یا خیر با سوزاندن آن متوجه خواهید شد. کاغذی که با این ماده تولید شده باشد مانند شمع می‌سوزد و پس از سوختن مایعی از آن تولید می‌شود. وی درباره ایده اصلی خود در تولید نوع دیگر پلاستیک‌ها سازگار با محیط‌زیست گفت: «ایده‌ای که امروز در ذهن دارم این است که خواهان تولید محصولی هستم که صد در صد گیاهی باشد. پلاستیک‌هایی که حاصل تولید از ضایعات گیاهی مانند نیشکر است. البته در حال حاضر تولید چنین پلاستیک‌هایی هزینه بسیار زیادی را می‌طلبد و فناوری به‌کار گرفته شده در آن جزو فناوری‌های گرانقیمت به حساب می‌آیند.»
دیگر می‌توانید چای داغ را در لیوان‌های پلاستیکی بنوشید
حتما تاکنون شنیده‌اید که هیچگاه چای داغ را در لیوان‌های یکبار مصرف پلاستیکی ننوشید! یا غذاهای داغ را در ظرف‌های مشابه سرو نکنید! این نمایشگاه میزبان غرفه‌هایی بود که ضمن تولید ضروف یکبار مصرف پلاستیکی توجه ویژه به سلامتی و محیط‌زیست هم داشتند؛ پای صحبت یکی از تولیدکنندگان نشستیم و درباره محصولاتش که با اطمینان به معرفی آن به متقاضیان می‌پرداخت جویا شدیم. سارا قناد، مدیر بازرگانی شرکت پهرم ظرف، درباره ماهیت این ظروف می‌گوید؛ «بارها در رسانه‌ها و مجلات و برخی کتاب‌ها خوانده‌ایم و شنیده‌ایم که پلاستیک کمتر محیط‌زیست سالم‌تر و گاهی تذکراتی را این رسانه‌ها به مخاطبان داده‌اند که استفاده از ظروف پلاستیکی به ویژه با دمای بالای نوشیدنی‌ها و غذاها عامل ایجاد برخی سرطان‌ها خواهد شد. همین عامل باعث شد تا برای آسیب کمتر به انسان و محیط‌زیست محصولاتی را وارد بازار پلاستیک کنیم که منشا آن طبیعت باشد و در نهایت به راحتی به طبیعت بازگردد.»
این ظروف از نشاسته ذرت تهیه می‌شوند که در واکنش با حرارت بالا هیچ نوع ماده شیمیایی سمی از خود تولید نمی‌کنند؛ قناد هدف خود را از تولید این محصول آسیب نرساندن به سلامتی انسان و محیط‌زیست دانست. وی در توضیحاتش می‌گوید: «صنعت ظروف پلاستیکی زیست‌پذیر نزدیک به چهارده سال است که وارد ایران شده است. همانگونه که اشاره شد عمده‌ترین مزیت این ظروف زیست‌پذیر و قابل برگشت به طبیعت هستند. چون عمده مواد که در این ظروف به کار می‌رود بر پایه نشاسته ذرت است و بعد از یازده الی دوازده ماه در واکنش با نور خورشید و هوا به طور کامل از بین می‌روند و به طبیعت برمی‌گردد.»
نظر شما