سلیمانی: «شب‌های کوش‌آداسی» نقیضه‌ای بر رمان‌های عامه‌پسند است/ امینی: ظرافت‌ در شخصیت‌های اثر خواننده را جذب می‌کند

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جلسه نقد و بررسی کتاب «شب‌های کوش‌آداسی» اثر م. مالمیرآبادی عصر چهارشنبه (24 شهریورماه) با حضور رویا صدر، بلقیس سلیمانی، اسماعیل امینی و علاقه‌مندان به ادبیات در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.

کتاب نقیضه‌ای بر رمان‌های عامه‌پسند بازار است

بلقیس سلیمانی که از منتقدان حاضر در جلسه بود، در توضیح ویژگی‌های این اثر اظهار کرد: این کتاب نقیضه‌ای بر رمان‌های عامه‌پسند، موجود در بازار است چرا که وقتی ژانری پیامش مبتذل می‌شود، نویسندگانی پیدا می‌شوند که شروع به نقیضه‌نویسی می‌کنند و ابتذال‌های آن‌ ژانر را به سخره می‌گیرند؛ درست مانند کاری که دون‌ کیشوت با رمانس‌های قرون وسطی انجام داد و باعث شد که ژانر جدیدی به نام رمان به وجود بیاید.

وی ادامه داد:‌ ادبیات عامه‌پسند شرایط موجود را تایید می‌کند اما نقیضه برعکس عمل می‌کند و به اعتراض از شرایط موجود می‌پردازد و چنین رفتارهایی پتانسیل‌ها را گسترش می‌دهد، کاری که تا حدودی در این اثر دیده می‌شود.

این داستان‌نویس در توضیح تفاوت‌های رمان طنز با نقیضه گفت:‌ هر رمان طنزی نقیضه نیست و این را باید از ویژگی‌های این دو ژانر تشخیص داد. نقیضه به آشکارسازی تمهیدات می‌پردازد، قهرمان داستان را به یک دلقک تبدیل می‌کند، بنابراین نقیضه باید از ژانری که به آن می‌پردازد، فاصله بگیرد، اتفاقی که در این رمان چند بار اتفاق افتاده اما کافی نبوده است.

وی افزود: رویا صدر اثر خوبی را منتشر کرده اما نتوانسته در آشکارسازی تمهیدات موفق عمل کند. وقتی نقیضه‌نویس شروع به نوشتن می‌کند، یعنی قصد دارد تا زیر پای یک شخصیت، یک کتاب یا ژانری ادبی را خالی کند. این اثر در مرز قرار دارد و نتوانسته چنین اتفاقی را رقم بزند.

سلیمانی با اشاره به روند روایت داستان اظهار کرد: این اثر یک طنز و روایت عالی دارد که ما را به سمت آخر داستان می‌کشد و باعث می‌شود که داستان برای خواننده جذاب باشد و این از ویژگی‌های خوب این اثر است.

استفاده از نام رمان برای برخی نوشته‌ها ظلم به ادبیات است

دکتر اسماعیل امینی نیز در توضیح ویژگی‌های این اثر گفت: اگرچه رمان زیاد می‌خوانم اما تخصصی در رمان ندارم، بنابراین از نگاه طنز وارد می‌شوم؛ البته به نظرم اصطلاح «رمان‌ عامه‌پسند»، اصطلاح چندان مناسبی نیست چراکه بسیاری از این کتاب‌ها رمان نیستند و بهتر است که به آنها نوشته‌های زرد یا مبتذل بگوییم؛ به شخصه معتقدم استفاده از کلمه رمان برای برخی از این نوشته‌ها ظلم به رمان‌نویسان و ادبیات است.

وی ادامه داد: به نظرم خانم صدر این اصطلاح را بهانه قرار داده تا ابتذال‌های جدی‌تری را مورد خطاب قرار دهد. این رمان قصد دارد به این اتفاق بپردازد که پرداختن به واقعیت از بین رفته است. دون کیشوت‌وار دیدن برای نوجوانان ایرادی ندارد اما وقتی این نگاه وارد سیاست، ادبیات و دین شود، خطرناک است، چراکه همه چیز خنده‌دار و مبتذل می‌شود، اتفاقی که در این نوشته‌های زرد به وضوح دیده می‌شود.

این طنزپرداز کشورمان با اشاره به محورهای مورد بحث این رمان طنز اظهار کرد: نقاب داشتن و تظاهر به دانایی، باسواد بودن، پولدار بودن، باشخصیت بودن، مطالعه داشتن و عشق از محورهایی است که در این اثر به خوبی به آنها پرداخته شده و نویسنده از پس آن برآمده است.

امینی در توضیح ظرافت‌های اثر گفت: در کلمات و جملات شخصیت‌های این اثر ظرافت‌هایی وجود دارد که اگر خواننده حوصله داشته باشد، می‌تواند به نتایج جالبی دست پیدا کند. نقیضه‌های این کتاب تنها بر نثر حاکم نیست و به گفتمان‌های کلی جامعه می‌پردازد، که برای فهم آن، نیاز به کمی دقت است. در کل مطالب کتاب بسیار هوشمندانه انتخاب شده‌‌اند و امیدوارم که رویا صدر در چاپ بعدی از نام خودش استفاده کند و شاهد این اسم مستعار نباشیم.

برای نوشتن یک اثر بی‌قاعده هم باید قاعده داشت

رویا صدر نیز اظهار کرد: ایده نوشتن این کتاب از اواخر دهه 70 و درست از زمان شروع همکاریم با «گل‌ آقا» در ذهنم به وجود آمد. آن زمان دوست داشتم نظیره‌نویسی را امتحان کنم چراکه این سبک را دوست داشتم. برای مثال دوست داشتم یک شرایطی مانند «بهار» را از زبان شخصیت‌های مختلف بیان کنم. از طرفی مدت‌ها رمان‌های عامه‌پسند را می‌خواندم تا ببینم چرا این رمان‌ها که گاه خودشان طنز هستند و تنها نام رمان را یدک می‌کشند، به چاپ بیستم می‌رسند و مردم به خواندن آنها علاقه دارند.

وی ادامه داد: در مطالعه رمان‌های عامه‌پسند متوجه شدم که این کتاب‌ها سوژ‌ه‌های بسیار خوبی برای نوشتن کتاب‌های طنز دارند، اما جرات نوشتن یک رمان طنز را نداشتم چراکه از عاقبت این کار می‌ترسیدم؛ از طرفی من خودم را در جایگاه یک رمان‌نویس نمی‌دیدم. «گل آقا» تعطیل شد و همچنان در ذهنم بود که ایده‌ آن سال‌ها را اجرا کنم و شروع به نوشتن کردم.

نویسنده کتاب «شب‌های کوش‌آداسی» در توضیح نحوه شروع این رمان اظهار کرد: بدون داشتن انگیزه‌ای برای چاپ کتاب، شروع به نوشتن کردم، روایت را پیدا کرده بودم و چیزی که برایم اهمیت داشت، لذتی بود که از نوشتن کتاب می‌بردم.

وی افزود: بعدها تصمیم گرفتم کتاب را چاپ کنم اما به دلیل ترس از عاقبت آن، نام مستعاری را انتخاب کردم. کتاب را برای انتشارات ققنوس فرستادم اما آنها هم مردد بودن چراکه‌ عده‌ای از کارشناسان ققنوس معتقد بودند که کتاب مزخرف است و عده‌ای می‌گفتند که خوب است. سرانجام تصمیم گرفتم که بعد از اعمال تغییراتی که برخی دوستان پیشنهاد داده بودند، کتاب را منتشر کنم و این کار را انجام دادم.

صدر با اشاره به دغدغه‌هایش برای چاپ این اثر گفت:‌ برای انتشار این اثر دغدغه‌هایی داشتم؛ اول اینکه باید مطمئن می‌شدم در کنار نوشتن یک کار هجو، به نحوی روایت خوب پرداخته‌ام تا در مخاطب کشش ایجاد شود چراکه برای سخره گرفتن رمان‌های عامه پسند و نوشتن یک کار بی قاعده، هم باید قاعده و ساختاری را تعریف کرد. دوم اینکه به مسائل روز اشاره کرده بودم اما کتاب نباید تاریخ مصرف‌دار می‌شد. این‌ها مواردی بود که به آن توجه کردم تا کتاب بهتر منتشر شود.