به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «مجالس‌المومنین» اثر سید نورالله بن شریف‌الدین شوشتری، پیش از ظهر دوشنبه 20 اردیبهشت‌ماه در ششمین روز برپایی بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، نویسنده و قرآن‌پژوه، مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ‌ابراهیم عرب‌پور، یکی از مصححان این کتاب در سرای اهل قلم بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
 
مهدوی‌راد در این نشست گفت: رسول جعفریان در مقدمه کتاب «تاریخ تشیع در ایران» گفته که «مجالس‌‌‌المومنین» یکی از مهم‌ترین منابع شناخت تشیع و تاریخ تشیع است. در مقدمه جلد نخست «مجالس‌‌‌المومنین» به تفصیل اظهار نظر و شعری از مهدی اخوان ثالث آمده که به حق عنوان «دایره‌المعارف» را به این کتاب داده است.
 
وی افزود: «مجالس‌المومنین» مجموعا پس از بحث مقدماتی درباره شیعه و تعریف شیعه، مشتمل بر موضوعاتی از آبادی‌ها، طوایف شیعه، صحابه، متکلمان، مفسران، قاریان و صوفیان شیعه است اما اگر کسی بخواهد «مجالس‌المومنین» را تنها از این زاویه نگاه کند، با توجه به این‌که این اثر مطالب و موضوعات بکری دارد، در حق این اثر جفا کرده است.
 
نویسنده «سیر نگارش‌های علوم قرآنی» اظهار کرد: کتاب «مجالس‌المومنین» آکنده از بحث‌های اعتقادی، حدیث‌شناسی، تفسیری،‌ عقاید، کلام و گفت‌‌و‌گوهای بسیار عالی بین عالمان بزرگ است. این اثر نکات حاشیه‌ای مهمی نیز دارد. بخش مهمی از این کتاب مرهون کتابخانه‌های بسیار مهم منطقه خراسان است. نویسنده برای شکل‌ دادن به «مجالس‌‌‌المومنین» بیش از هزار منبع را بررسی کرده است.
 
مهدوی‌راد در ادامه با بیان این نکته که این اثر سبک خاصی از شرح‌نگاری است، ادامه داد: این اثر به فکر و اندیشه، فضای فکری، آثار و جهت‌گیری‌های انسان‌ها می‌پردازد.
 
وی گفت: تاکید می‌کنم که «مجالس‌‌‌المومنین» شیعه‌شناسی بسیار کارآمدی است. بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، همت بسیار بزرگی کرد که این کتاب را به این صورت روان در اختیار مخاطبان قرار داد.
 
نسخه‌یابی، نسخه‌شناسی، مقدمه و نمایه خوب
غلامی‌جلیسه به‌عنوان دیگر سخنران این نشست اظهار کرد: نزدیک به نیم میلیون جلد و به عبارتی بالای یک‌صد هزار عنوان کتاب خطی در کتابخانه‌های کشور ما وجود دارد. حجم زیادی از این آثار امهات و کتاب‌های مهم تشیع و زبان و ادب فارسی است.
 
وی افزود: تاکنون مجموعه فعالیت‌هایی که در حوزه تصحیح متون انجام شده، حجم اندکی است و تعداد موسساتی که به‌صورت حرفه‌ای به تصحیح این آثار می‌پردازند، به تعداد انگشتان دست نمی‌رسند. از جمله مراکز بسیار فعال در این زمینه می‌توان به موسسه آ‌ل‌البیت،‌ مرکز احیای آثار اسلامی، موسسه میراث مکتوب، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی اشاره کرد.
 
مدیرعامل موسسه خانه کتاب گفت: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی از زمان شروع فعالیت در سال 63، بخشی از فعالیت‌هایش را به  تصحیح اختصاص داده است. بنیاد پژوهش‌ها نگاه علمی، جدی و آکادمیک نسبت به مقوله تصحیح دارد. این مرکز گام‌هایش را در این مسیر بسیار محکم و استوار برداشت. تاکنون 10 عنوان از آثار بنیاد پژوهش‌ها در جایزه کتاب سال به‌عنوان اثر برگزیده معرفی شده‌اند که چهار اثر از این تعداد در حوزه تصحیح متون بوده است.

وی ادامه داد: تاکنون حدود 50 جلد از متون مختلف در زمینه‌های متون حدیثی، تفسیری، رجال و شعر و تاریخ در این مرکز تصحیح شده که «مجالس‌المومنین» آخرین اثر در حوزه تصحیح متون در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس است که به‌عنوان اثر برگزیده در جایزه کتاب سال حوزه نیز معرفی شد.
 
جلیسه با اشاره به این‌که نزدیک به 300 جلد از این کتاب را از اواخر قرن 11 تا اوایل قرن 14 شاهد هستیم، عنوان کرد: کمتر دایره‌المعارف یا سرگذشت‌نامه و شرح حال رجال را می‌بینیم که این تعداد نسخه از آن موجود باشد که حکایت از ارزش و قیمت این کتاب دارد. شاید این تعداد نسخه خطی بزرگترین معضل برای پژوهشگران در انتخاب نسخه برای تصحیح باشد.
 
وی درباره برخی نقاط قوت این کتاب افزود: نسخه‌یابی و نسخه‌شناسی، مقدمه بسیار خوب و نمایه مناسب از جمله نقاط مثبتی در این کتاب است که وجودشان کار را برای محققان و پژوهشگران آسان‌تر کرده است.
 
مدیرعامل موسسه خانه کتاب گفت: امیدوارم در آینده نزدیک شاهد آثار تصحیحی بیشتر از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس باشیم، چراکه جامعه علمی و مذهب شیعه به این نوع پژوهش‌ها نیازمند است.
 
برای قضاوت افراد باید به کارنامه‌اش نگاه کنیم
‌ابراهیم عرب‌پور، یکی از مصححان «مجالس‌‌المومنین» نیز در آیین نقد و بررسی این اثر اظهار کرد: کار روی این کتاب هنوز تمام نشده است. بیشتر علما بر ای کتاب حاشیه زده‌اند که باید جمع‌آوری شود. خواندن حاشیه بسیار سخت‌تر از متن است. در واقع یکی از کارهای مهم که برای «مجالس‌المومنین» باید انجام شود، تدوین حواشی بزرگان بر این کتاب است.
 
وی افزود: برای جمع‌‌آوری حواشی، تمام نسخه‌های این کتاب رویت شد. تمامی اشعار عربی در این نسخه ترجمه شده است. در مقدمه این اثر نگاهی نیز به حیات طیبه قاضی نورالله شده است.
 
این مصحح نسخه‌های خطی در ادامه با اشاره به این موضوع که قاضی نورالله شرح حال آرا و عقای افراد را در کتابش بررسی کرده، گفت: هر شخصی را می‌خواهیم قضاوت کنیم، باید به کارنامه‌اش نگاه کنیم. نخستین وظیفه قاضی نورالله، تبلیغ بوده است. ایشان مناظرات متعدد مکتوب و شفاهی با بزرگان دارد. نویسنده «مجالس‌المومنین» تمام فقه اهل سنت را تدریس کرده است. تالیف بیش از 100 کتاب و رساله نیز در کارنامه درخشان علمی وی دیده می‌شود.