در این هماندیشی، اعظم حسنپور مقاله مشترک خود با بهروز محمودی بختیاری با عنوان «از شهرزاد قصهگو تا شهرزاد نمایشنامهنویس: هزار و یکشب به روایت رضا کمال شهرزاد» را ارائه کرد.
حسنپور در بخشی از سخنان خود گفت: رضا کمال شهرزاد، روزنامه نگار، نمایشنامهنویس و داستاننویس دوره پهلوی اول بود که کار حرفهای خود را با روزنامه «شفق سرخ» با سردبیری علی دشتی آغاز کرد. وی به قدری شیفته «هزار و یکشب» بود که تخلص خود را شهرزاد انتخاب کرد.
وی افزود: رضا کمال شهرزاد با اقتباس از «هزار و یکشب» نمایشنامههای مهمی با عنوانهای «شب هزار و یکم» و «عباسه خواهر امیر» نوشت. در دوره پهلوی اول حکومت، نمایشنامهنویسان و داستاننویسان را به اقتباس از متون کهن و زندگی پادشاهان پیش از اسلام ترغیب میکرد، اما کمال شهرزاد مسیر جداگانهای پیمود و بیشتر به اقتباس از متونی چون «هزار و یکشب» علاقه داشت. از نظر وی «هزار و یکشب» قابلیتهای نمایشی بسیاری داشت.
حسن پور ادامه داد: نمایشنامه «شب هزار و یکم» در سال 1307 نوشته شد. این اثر برای نخستین بار در سال 1309 با حمایت انجمن نسوان به روی صحنه رفت. این نمایشنامهنویس برای اقتباسهای خود از «هزار و یکشب» فقط روح اثر را حفظ میکرد و وفاداری بیچون و چرا به متن اصلی نداشت. از آنجایی که نویسندگان هزار و یکشب مختلف بودند و بر این اساس متن یکدست نبود، کمال شهرزاد سعی میکرد آن قسمتهایی را که با اصول درامنویسی منافات داشت، کنار بگذارد.
این پژوهشگر همچنین درباره مکتب نمایشنامهنویسی کمال شهرزاد گفت: نمایشنامههای کمال شهرزاد ملودرامهای تاریخی و رمانتیک هستند. این نمایشنامهها را میتوان در زمره آثار مکتب رمانتیسیسم به حساب آورد. آشنایی کمال شهرزاد با آثار ویکتور هوگو باعث شد تا این نمایشنامهنویس به این مکتب ادبی علاقهمند شود.
حسنپور اضافه کرد: مهمترین درونمایه این آثار «عشق» است. عشقهای موازی نیز موضوعات برخی آثار شهرزاد از جمله «عباسه خواهر امیر» را تشکیل میدهد. دومین مضمون مهم در آثار شهرزاد، ستایش، وفاداری، نجابت و فداکاری در زنان است. درونمایه مهم دیگر اعتقاد به تقدیر است.
او در ادامه با اشاره به این نکته که زبان نمایشنامههای شهرزاد روان، ساده و پرداخته شده، است، گفت: دیالوگهای نمایشنامههای شهرزاد نشاندهنده افکار، عواطف و احساسات قهرمانهاست. در این آثار، شخصیتها فاقد لهجه و تشخص زبانی هستند و این مساله شاید نقصی برای آثار شهرزاد به شمار آید.
این پژوهشگر همچنین به نقش مهم زنان در نمایشنامههای شهرزاد اشاره کرد و گفت: زنان نقشی اساسی در نمایشنامههای شهرزاد دارند. این زنان اشخاص معمولی و پیشپاافتاده نیستند، بلکه زنانی اصیل، مهربان و وفادار هستند. مهمترین ویژگی این زنان عاشقپیشگی آنهاست.
نظر شما