به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مراسم اختتامیه نخستین جشنواره روستاهای دوستدار کتاب و همچنین نخستین دوره طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران امروز (شنبه 2 اسفند ماه) با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد، سیدرضا صالحی امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و جمعی از مدیران فرهنگی کشور، استانداران و نمایندگان مجلس، در سالن همایش‌های کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

دکتر علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم طی سخنانی اظهار کرد: معرفی همزمان روستاهای دوستدار کتاب و پایتخت کتاب ایران رویدادی یزرگ و حاوی پیامی مهم است. پیامی که می‌گوید در نگاه متولیان فرهنگی ما شهر و روستا از منزلتی برابر برخوردار است و این نشانی است از توجه به عدالت فرهنگی در پهنه سرزمین فرهنگ پرور ایران.

وی افزود: سرزمینی که روستاهایش آباد باشد می‌تواند ادعا کند که به توسعه پایدار دست یافته است به طوری که محرومیت‌زدایی و توسعه پایدار اولویت نخست انقلاب اسلامی بوده، هست و خواهد بود و چه نیکوست که این حرکت فرهنگی از کتاب شروع شود؛ چرا که تأثیر فرهنگی و تربیتی کتاب از سایر رسانه‌ها ژرف‌تر و عمیق‌تر است.

وزیر فرهنگ و ازرشاد اسلامی به ثمر رسیدن این طرح‌ها را در سال اقتصاد و فرهنگ مایه افتخار دانست و گفت: برگزاری جشنواره روستای دوستدار کتاب را می‌توان نخستین گام در جهت توسعه فرهنگی روستاها به حساب آورد. چرا که کتابخانه در روستا فقط یک کتابخانه نیست بلکه کانونی برای تحرکات فرهنگی، هنری و اجتماعی در روستاهاست.

جنتی قرار گرفتن بیش از 800 روستا را در عرصه رقابت این جشنواره، نشان از شیفتگی و تشنگی روستاییان در عرصه فرهنگی دانست و گفت: این جشنواره بیانگر علاقه روستاییان برای دست‌یابی به فرهنگ مکتوب است و آنها منتظر گردآمدن گرداگرد کانون‌هایی هستند که فرهنگ را منتشر می‌سازد و با نام کتاب و کتابخانه فعالیت می‌کنند.

آیین روستا فراموشی نیست، بلکه زندگی است

وی تصریح کرد: به گمان من امروز باید ویژگی‌های 20 روستایی که نامزد روستاهای دوستدار کتاب شده‌اند و 10 روستایی که به عنوان روستاهای برگزیده معرفی می‌شوند را به عنوان الگوی روستاهای فرهنگی معرفی و اطلاع رسانی شوند. بدون تردید همین ظرفیت‌ها و فعالیت‌های به نسبت کوچک فرهنگی در اندک زمان منشأ تحولات بزرگ و توسعه روستاها خواهد شد و حتی زمینه شناسایی نخبگان و شکوفایی روستاها را در سایر بخش‌ها فراهم خواهد آورد. آیین روستا فراموشی نیست، بلکه زندگی است و جوشندگی و بالندگی. بنابراین هر کتاب که به روستایی راه یابد، در حقیقت بذر دانایی است که در دل جوانانش کاشته می شود و به زودی به درخت فرزانگی تبدیل خواهد شد.

مقام عالی وزارت ارشاد ادامه داد: در این میان پرسشی که ذهن مرا مشغول ساخته این است که در حالی که نزدیک به 40 درصد از جمعیت استان‌ها را روستاییان تشکیل می‌دهند، آیا به همین میزان هم امکانات فرهنگی و آموزشی به این مردمان شریف اختصاص یافته است؟ متاسفانه پاسخ منفی است.

وی ادامه داد: به راستی اگر دولت‌ها آن‌چنان که به فکر تأمین برق، آب، جاده و سایر امکانات سخت‌افزاری بوده‌اند، اندکی هم در فرآهم ساختن خوراک فرهنگی روستانشینان می‌کوشیدند، آیا از سرعت مهاجرت روستاییان به شهرها کاسته نمی‌شد؟

جنتی عنوان کرد: البته روستاهای بسیاری بوده و هستند که چشم امید از کمک‌های دولت برداشتند و خود آستین همت بالا زدند و به طور خودجوش فعالیت‌های متنوع فرهنگی همچون احداث مدارس، کتابخانه‌ها و برگزاری جشنواره‌های فرهنگی را به انجام رساندند. و جای بسی خورسندی است. نمونه آن روستای کُردُر در شهرستان میناب است که چند سالیست مبتکر و میزبان جشنواره سرود مساجد کشور شده و شور و نشاط مثال زدنی‌ای را در بطن روستا رقم زده است.

وی افزود: هر چند وجود بیش از چهار هزار کتابخانه، مساجد روستایی نویدبخش آینده‌ای روشن است، اما باید اعتراف کرد که در تغذیه فرهنگی جوانانمان آنچنان که شایسته است، گام برنداشته‌ایم.

از خیرین دعوت می‌کنم تا در احداث و تجهیز کتابخانه‌های روستایی مشارکت کنند

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: همینجا فرصت را مغتنم می‌شمارم و از خیرین نیک اندیش سراسر کشور دعوت می‌کنم تا در احداث و تجهیز کتابخانه‌های روستایی مشارکت کنند، چراکه خیر و برکت و ثواب تاسیس کتابخانه اگر از احداث مسجد و مدرسه بیشتر نباشد، کمتر از آن نیست. روستایی که مسجد و مدرسه دارد، حتما باید کتابخانه هم داشته باشد.

وی اظهار کرد: در اینجا به 10 روستایی که با تلاش فراوان توانستند رتبه های ممتاز را به دست آورند، صمیمانه تبریک می‌گویم و امیدوارم در آینده‌ای نزدیک از دل همین روستاها، روستازادگانی دانشمند برخیزند و پرچم تعالی و پیشرفت ایران عزیز را بیش از پیش به اهتزاز درآورند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه سخنانش با اشاره به طرح پایتخت کتاب ایران، گفت: ایده انتخاب شهری به عنوان پایتخت کتاب ایران را بسیار جذاب و شوق‌انگیز می‌دانم. حقیقت آن است که کشور ما به رقابت‌های پرشور فرهنگی از این دست سخت نیازمند است تا شاهد رونق هرچه بیشتر کتاب و کتابخوانی در تمام سطوح جامعه باشیم؛ به گونه‌ای که کتاب به متن زندگی مردم راه یابد و به نیازی ضروری برای خانواده‌ها تبدیل شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت تدبیر و امید بیان کرد: طرح نمادین پایتخت کتاب ایران، بخش غیردولتی را به میدان می‌آورد و به تدریج امور کتاب را به صاحبان اصلی آن که همانا مردم هستند می‌سپارد. در انتظار زمانی هستیم که در بهترین مکان هر محله از هر شهر، یک کتابفروشی پررونق فعالیت کند. حاصل نهایی این رخداد شادابی فرهنگی جامعه خواهد بود.

در کنار پایتخت سیاسی و اقتصادی، برای کتاب هم پایتختی اختصاصی داشته باشیم

جنتی اظهار کرد: برگزاری این جشنواره از یک سو، به ما یادآوری می‌کند که می‌‌توان در کنار پایتخت سیاسی و اقتصادی، برای کتاب هم پایتختی اختصاصی داشته باشیم تا این گوهر دانایی در لابه لای هیاهوی روزمره زندگی به فراموشی سپرده نشود؛ و از سویی دیگر، می‌توان نگاه دنیا را به دیپلماسی فرهنگی ایران با محوریت کتاب جلب کرد. بدین ترتیب دیری نخواهد پایید که شهری از شهرهای ایران به عنوان «پایتخت جهانی کتاب» برگزیده شود.

وی ادامه داد: مردمی که در محیط شهری خود دائماً با جلوه ‌هایی از کتاب برخورد کنند، خود به خود به مردمی کتابخوان تبدیل خواهند شد. حقیقت آن است که پایین بودن سرانه مطالعه در کشور ما، از جدی ترین دغدغه های کارشناسان فرهنگی است؛ و برگزاری چنین جشنواره‌ای یکی از راه های برون  رفت از این معضل است.

جنتی افزود: برنامه ابتکاری انتخاب پایتخت کتاب ایران نمونه ای ارزشمند از فعالیتی نوآورانه و متفاوت است که برای نخستین بار برنامه ریزی از پایین به بالا و در خود شهرهای متقاضی صورت می گیرد و منجر به شکل گیری ایده هایی می شود که شاید در مرکز کمتر به فکر ما خطور می کرد.

مقام عالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: برای نخستین بار مسئولان محلی و اهالی کتاب و فرهنگ مکتوب، از نویسنده و ناشر گرفته تا کتابفروش، از مطبوعات محلی گرفته تا بنگاه های اقتصادی و تجاری علاقه مند به فرهنگ کتاب و کتابخوانی در کنار هم گردآمده اند و با تعریف ظرفیت های جدید، شهرشان را به عنوان نامزد پایتخت کتاب معرفی کردند.

جنتی با اشاره به شهرهای نامزد جشنواره پایتخت کتاب ایران، عنوان کرد: شهرهای بوشهر، نیشابور، گنبد کاووس، یزد و اهواز هرکدام با پیشینه تاریخی غنی و نویسندگان و شاعران نامی و طرح ها بدیع و ابتکاری نامزدهای پایتخت کتاب بودند که انصافاً ایده های نوع و بدیعی ارائه کردند که راهنمای همه ما در برگزاری این جشنواره شد.

وی ادامه داد: شاید برای شما شنیدنی باشد وقتی بدانید مسدولان شهر گنبد کاووس با طرح ابتکاری «مجازات جایگزین» پا به این رقابت نهادند آنها با هماهنگی و موافقت مسئولان قضایی شهرشان از ظرفیت محکومان به پرداخت جزای نقدی نیز استفاده کردند، بدین ترتیب که محکومان به جزای نقدی به عنوان مجازات جایگزین می توانند کتابخانه های شهر را تجهیز کنند. همه اینها نشان از آن دارد که این جشنواره ظرفیت های خاموش و بالقوه ای را که تاکنون به آنها فکر نکرده بودیم زنده کرده و در حیات فرهنگ مکتوب و کتاب به کار گرفته است و امید می رود که این امر تداوم یابد.

جنتی افزود: ایجاد و تقویت زیرساخت‌های کتابخوانی در سراسر کشور، رونق بازار نشر، گرآوری ایده‌های خلاقانه و بومی برای تشویق مردم به کتابخوانی، از مهم‌ترین نتایج برگزاری چنین جشنواره‌هایی به شمار می‌آید.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه سخنانش چند نکته را یادآور شد و گفت: نخست آن که، ایده ابتکاری برگزاری این دو جشنواره، منشأ دو رویداد گسترده  و مستمر شد که نویدبخش نتایج ارزشمندی خواهد بود. در ساختار این دو جشنواره، نحوه پیگیری و راهکار تحقق اهداف مورد نظر نیز به دقت پیش بینی شده است و این یکی از تفاوت های ویژه این دو جشنواره با دیگر جشنواره های فرهنگی  ـ هنری است که جای تشکر و سپاس فراوان دارد.

وی اظهار کرد: دوم آن که این دو جشنواره در مقایسه با دیگر جشنواره ها با کمترین هزینه ممکن و مشارکت های مردمی و حمایت نهادهای غیر دولتی و محلی برگزار شد و  از این رو اولاً رقابتی سازنده و شور و اشتیاقی کم سابقه، دست کم در میان مسئولان محلی، ناشران، نویسندگان و فروشندگان و دوستداران فرهنگ مکتوب برپا کرد؛ و ثانیاً زمینه تحقق سه هدف مهم دولت تدبیر و امید در بخش فرهنگ، یعنی تلاش برای توسعه فرهنگ کتابخوانی، گسترش عدالت فرهنگی در سراسر کشور و واگذاری امور به مردم را فراهم ساخت.

مقام عالی  وزارت ارشاد افزود: سوم آن که، سازوکار پیش بینی شده برای اجرای مراحل مختلف این جشنواره و انتخاب و داوری، سازوکاری فنی و با استفاده از ظرفیت های بومی هر شهر و روستا و مشارکت سازمان های محلی بود و جشنواره ای مردمی، هدفمند و با پشتوانه رقم خورد.

وی همچنین در بیان نکته چهارم یادآور شد: از نکات برجسته این دو  جشنواره ورود تمام قد مطبوعات و رسانه های محلی بود که با تمام امکانات تلاش کردند و راه را برای رسیده به مراحل نهایی هموار ساختند و نشان دادند مطبوعات و رسانه ها، حتی اگر محلی باشند، نفوذ و قدرتی قابل تأمل بر افکار عمومی دارند؛ من بر حسب وظیفه لازم می دانم از همه آنها تشکر و قدردانی کنم.

جنتی در پایان سخنانش، گفت: همچنین به مردم و مسئولان شهر برگزیده به عنوان پایتخت کتاب ایران که سابقه ای دیرینه در نشر و گسترش دانش دارند و نخستین دانشگاه تاریخی ایران به نام آنان ثبت شده است، صمیمانه تبریک می گویم؛ و از همه برگزار کنندگان و دست اندرکارانی که توانستند چنین جشنواره ای را با ویژگی خاص خود ساماندهی کنند، صمیمانه تشکر و سپاسگذاری نموده مزید توفیق همگان را از پیگاه خداوند متعال مسألت دارم.