شکارسری: شعرهای سعدآبادی فقط از منظر محتوا قابل دفاع است/ برخورد ساده شاعر با زبان، شعرش را دچار آسیب کرده است

به گزارشخبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست نقد و بررسی مجموعه شعر «غریبه‌ای به غریبه دیگر» سروده مجید سعدآبادی، عصر دیروز، دوشنبه 27 بهمن با حضور حمیدرضا شکارسری، شهرام میرشکاک و سعدآبادی در کانون ادبیات ایران برگزار شد.

تاثیر شرایط زندگی امروز ایرانیان بر شعر شاعران
حمیدرضا شکارسری، شاعر و منتقد ادبی در این نشست گفت: زندگی امروز ما ایرانیان به گونه‌ای شده که متاسفانه زمان چندانی برای مطالعه نداریم. در سبد هزینه‌های خانوارهای ایرانی معمولا کمترین هزینه به فرهنگ تعلق می‌گیرد و البته همین مقدار ناچیز نیز بیشتر صرف هنر، به‌عنوان مثال رفتن به سینما، می‌شود تا خرید کتاب‌های شعر.

وی افزود: این رویارویی انسان ایرانی در برخورد با فرهنگ و هنر باعث شده تا شعر امروز ایران چند ویژگی خاص پیدا کند. این ویژگی‌ها از این قرارند؛ ویژگی نخست «سادگی زبان» است که باعث شده تا فقدان پیچیدگی‌های ادبی، فقدان تلاش شاعرانه برای رسیدن به انواع جدید چینش واژگان و همچنین فقدان تلاش شاعرانه برای ترکیب قوالب و ایجاد قالب جدید، به‌شدت در اشعار معاصر حس شود.

شکارسری اضافه کرد: دیگر ویژگی شعر امروز ایران «سادگی بیان» است. گزارش گونگی اشعار، نثر وارگی و استفاده بسیار از روایت‌های خطی ساده در شعر اکثر شعرای معاصر باعث این ویژگی شده است. «استفاده نکردن شاعر از چارچوب فکری مشخص و فقدان جهانبینی در شعر» و «تخیل بسیار ساده» نیز از دیگر ویژگی‌های مهم شعر امروز ایران است. تمام اشعار سعدآبادی در کتاب «غریبه‌ای به غریبه دیگر» نیز دقیقا همین ویژگی‌ها را دارند. وجود این ویژگی‌ها در شعر سعدآبادی نشان می‌دهد که شعر او تنها از منظر محتوا قابل دفاع است.

اشعار سعدآبادی فاقد جذابیت‌های فرمی است
شکارسری همچنین در بخش دیگری از نقد خود بر کتاب «غریبه‌ای به غریبه دیگر» به نبود جذابیت‌های فرمی اشعار این کتاب اشاره کرد و گفت: از سعدآبادی تاکنون بیش از پنج مجموعه شعر منتشر شده که همه آنها به چاپ‌های متعدد رسیده‌اند. این جریان نشان می‌دهد که این شاعر مخاطبان خود را دارد و به اصطلاح «برند» شده است. سوال اینجاست که چه عواملی باعث شده تا مجموعه شعرهای سعدآبادی هر کدام به چاپ‌های پنجم یا ششم برسند؟

وی افزود: زبان اشعار سعدآبادی بسیار ساده است. به‌طور کل وی با زبان راحت برخورد می‌کند و همین مساله به شعرهای او ضربه زده است. نثرگونگی اشعار، فقدان هرگونه جذابیت‌های فرمی و همچنین فقدان جذابیت‌های آوایی و موسیقایی نیز از دیگر مختصات شعری سعدآبادی است. بر این اساس شعر سعدآبادی تنها از منظر محتوایی برای مخاطب جذاب است. به‌عبارتی فقط تخیل ساده سعدآبادی و نگاه کودکانه‌اش به جهان باعث پرفروش شدن کتاب‌هایش شده است.

سعدآبادی تابلوی ورود ممنوع برای واژگان ندارد
شکارسری بخش دیگری از نقد خود، استفاده‌های غیرلازم سعدآبادی از واژگان را به عنوان یکی دیگر از ضعف‌های اشعار این شاعر نام برد. وی در این باره توضیح داد: سعدآبادی در هنگام سرودن شعر، تابلوی ورود ممنوع در جلوی واژگان نمی‌گذارد. در حقیقت وی برای کامل شدن شعرش با آن زبان گزارش‌گونه، مدام توضیح می‌دهد و کلمات اضافه می‌کند که در بسیاری از مواقع این توضیحات حشو است.

ناشران حوزه شعر مشاور گرافیک استخدام کنند
شهرام میرشکاک، دیگر منتقد حاضر در این نشست نیز گفت: طراحی جلد این کتاب بسیار بد و نامناسب است. مخاطبی که از پشت ویترین کتابفروشی‌ها به این کتاب نگاه کند، در وهله نخست ممکن است این کتاب را با سررسید یک شرکت تجارتی اشتباه بگیرد.

وی افزود: کیفیت کاغذ مورد استفاده در انتشار این کتاب، مناسب و استاندارد است، اما آرایش صفحات داخلی کتاب مشکلات بسیاری دارد. هر صفحه این کتاب کادر و باکس دارد، این کار با جهانبینی و فلسفه شعر آزاد تناقض دارد. شعر آزاد باید در صفحه آزاد و رها باشد و هیچ کادری آن را محصور نکند.

این شاعر و منتقد در ادامه گفت: متاسفانه بیش از 95 درصد کتاب‌های شعر منتشر شده در دهه اخیر از منظر گرافیک و آرایش صفحات، به‌شدت ضعیف‌ بوده‌اند و بر این اساس من به همه ناشرانی که در حوزه شعر فعالیت دارند، پیشنهاد می‌کنم که یک مشاور گرافیک استخدام کنند.

میرشکاک در بخش دیگری از سخنان خود درباره عنوان کتاب نیز گفت: عنوان این کتاب یعنی «غریبه‌ای به غریبه دیگر» بسیار عالی و هوشمندانه انتخاب شده است. این عنوان برای مخاطب ایجاد تعلیق می‌کند و از این منظر جذاب است. همچنین از دیگر ویژگی‌های مثبت این کتاب انتخاب نکردن عنوان برای شعرهاست.

وی اضافه کرد: سعدآبادی اشعار این کتاب را شماره‌گذاری کرده و این یک موفقیت است. این کار منتقدان در جلسات نقد نیز راحت می‌کند، مثلا من به راحتی می‌توانم بگویم که دارم شعر سوم یا چهارم کتاب را نقد می‌کنم. امیدوارم دیگر شاعرانی که قصد انتشار کتاب‌شان را دارند، از این رویه پیروی کنند.

مجید سعدآبادی نیز در این نشست تعدادی از اشعار کتاب «غریبه‌ای به غریبه دیگر» و همچنین اشعاری را از دیگر کتاب‌های منتشر شده‌اش را برای مخاطبان حاضر در نشست قرائت کرد.

سومین چاپ مجموعه شعر سپید «غریبه‌ای به غریبه دیگر» سروده مجید سعدآبادی، در زمستان سال گذشته (1392) با شمارگان هزار نسخه، 72 صفحه و بهای چهار هزار تومان از سوی نشر شانی روانه کتابفروشی‌ها شده است.