به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) چهاردهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی با محوریت تجلیل از مقام علمی علامه فقید استاد عزیز الله عطاردی با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد، سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، و مجید غلامی‌جلیسه، سرپرست مؤسسه خانه کتاب عصر دوشنبه (8 دی‌ماه) در سالن اجتماعات کتابخانه ملی برگزار شد.

 اِشراف عطاردی در فرهنگ و سیاست بی‌نظیر بود
احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران در این مراسم، اظهار کرد: خاطرم است در سفری با علامه عزیزالله عطاردی به عمره مشرف شدیم. آن زمان بنده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بودم. تصمیم گرفتیم به همراه ایشان به کتابخانه مدینه برویم. وارد کتابخانه که شدیم، کتابدار آمد و باب سخن باز شد البته رفتار این کتابدار از ابتدا تا انتهای حضور ما در کتابخانه مدینه بسیار تغییر کرد.
 
وی ادامه داد: ما از کتابدار کتابخانه مدینه تقاضای یک نسخه خطی کردیم، کتابدار در ابتدا راغب نبود با ما همکاری کند، اما بعد از این‌که آیت‌الله عطارُدی گفت، این اثر در فلان جا قرار دارد و سابقه‌اش فلان است. کتابدار متعجب شد و به جست‌وجوی آن اثر پرداخت. آیت‌الله عطاردی پس از آن گفت، این نسخه خطی را امام جمعه بخارا به این کتابخانه وقف کرده است؛ در همین حین بود که همه کتابداران آن کتابخانه به دور ما حلقه زدند و با رغبت بسیار پای سخنان دلنشین ایشان نشستند.
 
مسجدجامعی افزود: کتابدار که وضع را این‌گونه دید، ما را به بخش نفایس کتابخانه مدینه برد و تقریبا تمام اطلاعات آن‌جا را در اختیار ما قرار داد. من فقط به حضور یک نسخه از آثار این کتابخانه اشاره می‌کنم که توانست جریان عظیمی در مسیر فرهنگ ایجاد کند؛ این نسخه‌ای است که مربوط می‌شود به نادرشاه که برای علمای بلاد مختلف نوشت و از آنها دعوت کرد تا جمعی تشکیل شود و در راه وحدت میان فِرق اسلامی به بحث بنشینند؛ آیت‌الله عطاردی به دنبال این نسخه در بسیای از مکان‌ها رفت و در نهایت آن را در کتابخانه مدینه پیدا کرد.
 
این عضو شورای شهر تهران در ادامه سخنانش، گفت: این مثال را زدم تا بدانید چقدر دانایی نهفته‌ای در این شخصیت (آیت‌الله عطاردی) وجود داشت. این‌گونه اِشراف در فرهنگ و سیاست، بدون تردید نادر است. بنابراین، باید از آن بهره برد.
 
وی توضیح داد: در سفر اخیری که به کربلا داشتم بعد از نماز مغرب و عشای روز جمعه‌ای که شنبه‌اش روز اربعین بود، چراغ کتابخانه عتبه حسینی را روشن دیدم. به این کتابخانه رفتم و از مسئولش، تعداد نسخ خطی موجود را جویا شدم. در این کتابخانه حدود یک هزار و 900 نسخه خطی وجود دارد، اما نکته‌اش این بود که این نسخ متأسفانه فهرست نشده بودند. در دوره قبلی سفر خود به کربلا، نسخ خطی کتابخانه عتبه عباسیه نیز فهرست نشده بودند که خوشبختانه در این دوره، انجام شده بود.
 
مسجدجامعی افزود: بخش عظیمی از منابع و دستاوردهای فرهنگی نسخ خطی علاوه بر شبه‌قاره و آسیای مرکزی در عراق موجود است که انتظار می‌رود برای جمع‌آوری آنها اهتمام  شود.
 
وی افزود: ما می‌توانیم با همکاری یکدیگر، فهرست مشترک نسخ خطی کتابخانه‌های جهان ایران و جهان اسلام را تهیه کنیم و در مجموعه فعلی نسخ خطی خود بگنجانیم.
 
لزوم تشکیل اتحادیه نسخ خطی
در بخش دیگر این مراسم، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی احمدی ابهری، بنیانگذار آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی اظهار کرد: واقعیت این است که این همایش ناشی از فعالیت یک شخص نیست؛ از این منظر من بنیانگذار این آیین را مجموعه‌ای از کارشناسان و کتابداران کتابخانه ملی می‌دانم.
 
وی ادامه داد: من دو پیشنهاد دارم؛ نخست این‌که همایش بزرگداشت حامیان نسخ خطی به یک دبیرخانه دائمی نیازمند است تا بتواند در طول سال، آثار را رصد کند و همه کارهایش انباشته نشود. دوم این‌که این آیین نباید به یک روز منحصر شود؛ باید موقعیتی فراهم شود تا در طول سال به فعالان و حامیان نسخ خطی را که ما در دوره‌های گذشته معرفی و تجلیل کردیم، پرداخته شود و حال و احوالی از آنها پرسیده شود.
 
حجت‌الاسلام و المسلمین ابهری با بیان این‌که  کشور دیگری پیدا نمی‌کنیم که به اندازه ایران، حامی نسخ خطی و مصحح نسخ خطی داشته باشد، گفت: متأسفانه مصححان نسخ خطی، یک تشکل جدی و مستقل ندارد؛ تحقق این موضوع، حمایت دولت را می‌طلبد. باید در ایران، اتحادیه نسخ خطی تشکیل شود چرا که می‌خواهیم این فعالیت، رنگ و بوی دولتی پیدا نکند و تمام امور آن توسط کارشناسان این حوزه انجام شود.
 
بنیانگذار آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی در ادامه سخنانش، توضیح داد: اگر چهار انجمن «فهرست‌نگاران»، «مصححان»، «مرمت‌گران» و «کتابداری و اطلا‌ع‌رسانی نسخ خطی» به صورت متحد، اتحادیه نسخ خطی را تشکیل دهند و دولت نیز حمایت کند، می‌توانیم به شکوفاتر شدن بحث نسخ خطی در کشور، بیش از پیش امیدوار بود.
 
 حمایت از نسخ خطی، برای بازیافت عقلانیت اسلامی ـ ایرانی
بخش دیگر این مراسم، به سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر علی یونسی، دستیار رئیس جمهوری در امور اقلیت‌ها اختصاص یافت. وی با اشاره به تأثیر میراث مکتوب در هویت ملی، گفت:‌ میراث مکتوب مانند هر میراث و شئ تاریخی دیگری، ارزشمند است اما میراث فرهنگی به دلیل این‌که گویاست و از میراث‌های دیگر حکایت می‌کند، به شدت مود توجه و اهتمام است. یک کتاب خطی از این منظر، میراثی تاریخی است، حتی اگر ما زبان او را متوجه نباشیم.
 
دستیار رئیس جمهوری در امور اقلیت‌ها در ادامه سخنانش، گفت: از این منظر، کتاب‌های خطی به همه ملت‌ها تعلق دارد. ما میراث‌دار فرهنگ بزرگ اسلامی ـ ایرانی هستیم. همه ایران ـ چه ایران امروز و چه ایران تاریخی ـ پُر از آثار تاریخی است که همه آنها گوشه‌ای از هویت ملی و دینی ما را بیان می‌کنند.
 
وی عنوان کرد: توجه به میراث مکتوب اگر به دلیل این باشد که ما را به گذشته‌ها ببرد و ما را در گذشته‌ها نگاه دارد، چیز خوبی نیست؛ متأسفانه بخش زیادی از مردمان ما در گذشته زندگی می‌کنند. برخی‌ هم در آینده به سر می‌برند. برخی دیگر نیز فقط امروز را می‌بینند؛ هر سه این وجه، پسندیده نیست. گذشته را باید برای حال و آینده، درست دید، یافت و دریافت.
 
حجت‌الاسلام و المسلمین یونسی ادامه داد: باید بار دیگر میراث گذشته را سرمایه خلق تمدن جدیدی قرار دهیم. ملت ایران بارها شایستگی خود را ثابت کرده که در ایجاد و حفظ تمدن و فرهنگ اسلامی ـ ایرانی نقش مؤثر و بی‌بدیلی داشته است و امروز که بار دیگر ملت ایران این حرکت و رسالت را آغاز کرده است. خطری که برای توقف این انقلاب وجود دارد، سلطه قشری‌گری، تحجر و اخباری‌گری است. این خطر، وحدت ملی، انقلاب و اسلام ما را هدف قرار گرفته است.
 
دستیار رئیس جمهوری در امور اقلیت‌ها افزود: رویکرد حمایت از میراث مکتوب و نسخ خطی برای بازیافت عقلانیت اسلامی ـ ایرانی لازم است. وظیفه دولتمردان و نظام است که از این‌گونه حرکت‌ها (همایش بزرگداشت حامیان نسخ خطی) حمایت کند تا این حرکت، هم تصحیح شود و هم شتاب گیرد.
 
در نسخ خطی، اندیشه و معرفت سنجیده می‌شود
دکتر ناصر مهدوی، مشاور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی که از دیگر سخنرانان این مراسم بود، طی سخنانی اظهار کرد: در حوزه تایخ شفاهی، فقط حوادث و رویدادهای گذشته، به صورت شفاهی و زبانی بیان می‌شوند. تاریخ شفاهی اندازه تربیت اخلاق جامعه را نشان می‌دهد. اگر تاریخ شفاهی جامعه‌ای درست باشد، کاملاً مشخص می‌شود که مناسبات انسانی در آن جامعه چقدر پیشرفت داشته‌اند.
 
مشاور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی افزود: حافظان نسخ خطی روح بزرگ و علاقه وافری به این حوزه دارند. در نسخ خطی، اندیشه و معرفت سنجیده می‌شود. از این منظر ما امروز به این نسخ نیازمندیم.

 آیت‌الله مرعشی نجفی، حجت‌الاسلام محمدرضا حشمتی، معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد، یاسر هاشمی، فرزند آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از دیگر مهمانان این آیین بودند.