به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد مجموعه اشعار منتشر شده در بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، عصر دیروز، هشتم تیرماه، با حضور هادی خورشاهیان، حامد ابراهیم پور، هادی خوانساری و محمد آسیابانی در سرای اهل قلم برگزار شد. کارشناسان در این نشست وضعیت شعر امروز را از زوایای مختلف بررسی کردند.

 خورشاهیان در این نشست وجود نظارت بر انتشار کتاب را بخشی از فرایند نشر در ایران دانست و گفت: شاعران و نویسندگان باید بکوشند وضعیتی را فراهم آورند که تغییرات در قانون ممیزی کتاب‌ها نتواند تاثیر زیادی بر کیفیت و کمیت آثار آن‌‌ها داشته باشد. قانون و خط قرمز همه‌جا به شکلی وجود دارد و من همیشه سعی کرده‌ام پیامم را به گونه‌ای منتقل کنم که به مشکلی برنخورم.

وی به جای خالی برخی ناشران در نمایشگاه کتاب بیست‌وششم اشاره کرد و درباره جریان شعری سال جاری گفت: نمی‌توان این روند را رو به جلو یا عقب دانست. ناشران تازه‌کار زیادی امسال به نمایشگاه کتاب آمده بودند که آثاری از شاعرانی ناشناس را منتشر کردند و من در اکثر کتاب‌ها چندین شعر خوب دیدم.

این شاعر که با تازگی مجموعه ‌داستان‌های کوتاهش را‌ با عنوان «هزار توی خواب‌های من» منتشر کرده است، درباره شاعرانی که آثار خود را با هزینه شخصی منتشر می‌کنند گفت: به نظر من این کار ایرادی ندارد. بسیاری از شاعران صاحب‌نام کشور، کتاب نخست خود را با هزینه شخصی منتشر کرده بودند و من نیز هنوز همین کار را انجام می‌دهم.

شمارگان کتاب‌ها، موضوع دیگری بود که خورشاهیان درباره آن صحبت کرد و گفت: شمارگان کتاب‌ها واقعی نیست. ناشر عددی را به عنوان شمارگان اعلام می‌کند، در حالی که تعداد کتاب‌هایی که چاپ می‌شود بسیار کمتر از آن است. با این حال ملاک من برای ارزشگذاری بر یک اثر، شمارگان آن و میزان فروش یا جوایزی که کتاب به دست می‌آورد، نیست. افرادی که کتاب را می‌خوانند و می‌پسندند باید به عنوان میزان قرار بگیرند.

هادی خوانساری، شاعر، سخنانش را با بحث‌ درباره دولت آینده آغاز کرد. وی انتخاب وزیر فرهنگ مناسب را در بهبود وضعیت فرهنگی بسیار تاثیرگذار دانست و اظهار کرد: وزیر فرهنگ خود در سطح داخلی و بین‌المللی می‌تواند سبب پیشرفت ایران شود و عقیده دارم رویکرد فرهنگی هر چه قوی‌تر باشد، وضعیت اقتصاد و سیاست هم بهتر خواهد بود.

وی از نمایشگاه کتاب و کمبودهای آن نیز گلایه‌هایی داشت که آن‌ها را این‌گونه مطرح کرد: نمایشگاه کتاب سال‌هاست آغاز شده اما مکان مناسبی را در اختیار ندارد و موضوع اساسی این است که جایی بهتر از مصلی هم برای برگزاری این رویداد در اختیار نیست. برپایی نمایشگاه مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور است و باید برنامه‌ریزی بیشتری برای آن داشته باشیم.

شاعر مجموعه «قاچاق عطر تو» افزود: در ژانرهای زیر مجموعه ادبیات، بخش‌های مستقلی وجود دارد و باید طوری برنامه‌ریزی شود که مخاطب، ژانر مورد نظر خود را به راحتی پیدا کند و زمانش به هدر نرود. به عقیده من کتاب‌های شعر نمایشگاه امسال نسبت به گذشته خیلی زیاد شده بود و ناشران زیادی برای شاعران کتاب اولی سرمایه‌گذاری کرده بودند که بخشی از آن به دلیل اعتماد به نفس کاذبی است که فضای مجازی به افراد داده است.

خوانساری، انتشار کتاب شاعران مطرح در کنار آثار بی‌کیفیت را یکی دیگر از معضلات صنعت نشر دانست و گفت: متاسفانه شرایطی به وجود آمده که انتشار کتاب‌های بی‌کیفیت از سوی یک ناشر سبب شده شاعر خوبی هم که کتابش را در همان نشر چاپ کرده از سوی جامعه روشنفکری پس زده شود.

«عشق»، «خیانت» و «نفرت» مضامینی بودند که خوانساری از آن‌ها به عنوان نقطه اشتراک آثار نخست شاعران نوقلم نام برد و اظهار کرد: شاعران جوان با این مضامین به سراغ شعر سپید می‌روند چون گمان می‌کنند سرودن این شعرها ساده است. به همین دلیل در موضوعات نوآوری دیده نمی‌شود و این‌گونه کارهای فرهنگی استمرار هم نخواهند یافت. 

ابراهیم‌پور دیگر کارشناس حاضر در این نشست بود که در ابتدا از آسیب‌هایی صحبت کرد که سانسور به شعر وارد کرده و از مواردی نام برد که سبب شده او از انتشار مجموعه اشعارش منصرف شود. وی با بیان این مطالب افزود: مردم ما امروزه کمتر به سراغ شعر می‌روند و شاعر بودن امتیاز محسوب نمی‌شود. برخی شاعران که با استقبال مواجه شده‌اند از تریبون‌های مختلف استفاده کرده‌اند و توانسته‌اند نام خود را مطرح کنند.

شاعر مجموعه «یک مرد بی ستاره آبانی» وارد شدن گروه‌های مختلف به حوزه شعر را یکی دیگر از مشکلات شاعران دانست و گفت: ما مردم شعر دوستی داریم، اما این به معنای حرفه‌ای بودن آن‌ها در حوزه شعر نیست. مدتی است ناشران از رسانه‌های اجتماعی شاعر پیدا می‌کنند و این مساله لطمه زیادی به شعر زده است.

بخش نخست این نشست با اظهارات هر یک از کارشناسان همراه بود و در ادامه آن‌ها به بحث و تبادل نظر با یکدیگر پرداختند. خورشاهیان درباره مضامین مطرح شده در کتاب‌های شعر که پیش از این خوانساری آن‌ها را محدود دانسته بود، گفت: عشق، غم، آزادی و بسیاری از موضوعات دیگر در ادبیات متداول هستند، اما به هزاران طریق می‌توان درباره آن‌ها شعر گفت. شاعران عرب زیادی درباره وطن شعر می‌سرایند اما به جرات می‌توان گفت هیچ دو شاعر مطرحی نیستند که مشابه هم باشند. ما محدودیت در موضوع نداریم و محدود شعر می‌سراییم.

وی دموکراسی را شرط لازم در ادبیات دانست و گفت: برای برقراری دموکراسی و داشتن نگاهی باز، باید یک مقدار آستانه تحمل خود را بالا ببریم و این حق را به همه افراد بدهیم که اگر دوست دارند شعرهایشان را در یک مجموعه منتشر کنند. هر شخصی می‌تواند شعر بگوید، هر چند ضعیف، و حق دارد آن را به چاپ برساند. اگر بخواهیم مرجعی برای نظارت بر محتوا و کیفیت قرار دهیم باز هم نوعی محدودیت به وجود آورده‌ایم، زیرا در آن مرحله چالش اصلی این خواهد بود که اعضای شورای نظارت را چه کسی انتخاب کند.

ابراهیم‌پور در پاسخ به این اظهار نظرها گفت: ادبیات با روح مردم سروکار دارد و با انتشار بدون نظارت کتاب‌ها، اعتماد مردم به ادبیات از بین خواهد رفت. امروزه وضعیت آن‌قدر بد شده که شاعران برای خودشان شب شعر برگزار می‌کنند، کتاب‌هایشان را به هم هدیه می‌دهند و به جلسه نقد یکدیگر می‌روند.

خوانساری نیز معتقد بود که ورود برخی ناشران به حوزه نشر، برنامه‌ریزی شده و در جهت تخریب برخی شاعران است و به پریشان شدن وضعیت کمک می‌کند. وی در این‌باره توضیح داد: ما بدون این‌که بخواهیم در حال هدایت شدن هستیم و در کار فرهنگی فرار کردن و کناره‌گیری از میدان صحیح نیست و شاعران خوب باید بکوشند تریبون به دست بیاورند و جایگاه خود را بهتر کنند.

بحث سرقت ادبی نیز یکی دیگر از موضوعات مطرح شده در این نشست بود که محمد آسیابانی، دبیر نشست، درباره آن گفت: برای برطرف شدن این مشکل بهتر است سازوکاری باشد که از چنین مسایلی جلوگیری کند و همچنین نظارتی بر کیفیت آثار داشته باشد. در زمانه‌ای که کتاب‌های نویسنده‌های مطرح و خوب امکان چاپ نداشتند آثار عامه‌پسند به وفور در بازار وارد شد و سطح سلیقه مردم را پایین آورد. 

حاضران در این نشست نیز در بخشی از برنامه نظرات و انتقادهای خود را درباره صحبت‌های مطرح شده در نشست بیان کردند و به تبادل نظر پرداختند.