به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، روزنامه «الأخبار» لبنان در گزارشی که درباره پخش فیلم مستند «سرقت بزرگ کتاب» در «مرکز فرهنگی خلیل السکاکینی» در قدس منتشر کرد، زاویه‌ای جدید از نگرش درباره اقدامات اسرائیلی‌ها در فلسطین را به خوانندگانش ارایه می‌کند. از این زاویه که شاید کمتر کسی حتی به آن فکر کرده باشد؛ اسرائیل سارق بزرگ کتاب‌هایی می‌شود که فلسطینی‌ها در کتابخانه‌های شخصی خود آن‌‌ها را نگهداری کرده و مطالعه‌ می‌کردند. متن زیر ترجمه گزارشی است که در شماره 1910 روزنامه الاخبار در تاریخ 19 ژانویه 2013 (30 دی) منتشر شده است.

«خداحافظ کتابخانه من! نمی‌دانم پس از رفتن ما چه بر سر تو می‌آید؛ به غارت می‌روی یا سوزانده می‌شوی!» این جمله‌ای است که معلم و ادیب فلسطینی خلیل السکاکینی به هنگام ترک منزلش در شهر قدس قبل از آن‌که در سال 1948 به اشغال نظامیان صهیونیست درآید خطاب به کتاب‌هایش گفت. این جمله یادآور 30 هزار کتابی است که در قدس غربی و 40 هزار کتابی است که از شهرهای حیفا، یافا، ناصره، رمله و شهرهای دیگر فلسطین به سرقت رفت.

فیلم مستندی که با عنوان «سرقت بزرگ کتاب» (The Great Book Robbery) چندی پیش در «مرکز فرهنگی خلیل السکاکینی» قدس به نمایش درآمد غارت روشمند و حساب شده کتابخانه‌های شخصی فلسطینی‌ها را نشان می‌دهد. غارت این کتاب‌ها توسط سربازان اسرائیلی و برنامه‌ریزی کتابخانه ملی اسرائیل انجام شد. این کتابخانه یک نهاد صهیونیستی است که در سال 1982 تأسیس شد و در سال 1920 به دانشگاه عبری قدس پیوست. این کتابخانه عنوان اختصاری (AP) را برای حدود 6 هزار کتاب موجود در آن استفاده می‌کند. این کتاب‌ها همان کتاب‌های به سرقت رفته‌ای هستند که امروز بر قفسه‌های آهنی این کتابخانه قرار دارند. (AP) عنوان اختصاری (Abandoned Property) است که می‌توان معنای «املاک بی‌صاحب» را برای آن انتخاب کرد.

«ایلان پاپه» تاریخ‌نگار اسرائیلی منتقد صهیونیسم، یکی از شخصیت‌هایی است که کارگردان هلندی ـ اسرائیلی این مستند برای تولید فیلمش به سراغ او می‌رود. پاپه در این فیلم می‌گوید: از زمان اشغال بیت‌المقدس، دو نوع غارت انجام گرفت؛ یکی غارت شخصی و دیگری غارت رسمی. غارت رسمی توسط کتابداران و مسوولان کتابخانه اسرائیل انجام شد. در واقع آن‌ها گروهی را سازماندهی کردند که به همراه نظامیان، خانه‌های قدس غربی را جستجو می‌کردند تا نه تنها اثاثیه و تابلوهای هنری و آلات موسیقی در آن‌ها نماند بلکه از کتاب‌ها هم که موضوعات مختلف ادبی، حقوقی، تفسیر قرآن، تاریخ، فلسفه و ترجمه‌های مختلف را شامل می‌شد پاکسازی شوند.

اما چرا کتابخانه اسرائیل هنوز عنوان اختصاری (AP) را برای این کتاب‌ها در نظر می‌گیرد؟ پاسخ این سوال در این مستند آن است که «این کتاب‌ها امانت‌اند و به صاحبانشان بازپس داده خواهند شد.» البته «زمانی که مالکان آن‌ها بازگردند.» این سخن یک مسوول کتابخانه‌ای در اسرائیل است که در ادامه می‌گوید «ما به این کتاب‌ها توجه نشان دادیم و آن‌ها را نگهداری کردیم تا از دست نروند.»

اما سندی از کتابخانه ملی، چهره تبلیغاتی این سخنان را نشان می‌دهد. در این سند که در بخش شرق‌شناسی کتابخانه قرار دارد مسوولان افتخار می‌کنند که داشته‌های کتابخانه‌ای این بخش از تمام نهادهای نظیر آن در خاور نزدیک پربارتر است. پس واضح است که این سخن در همان دایره تبلیغات اسرائیلی قرار می‌گیرد که توجیه‌ کننده اقدامات آن‌هاست و این بار هم سرقت این کتاب‌ها با این جملات تبلیغاتی توجیه می‌شود.

ایلان پاپه نظر دیگری دارد. او می‌گوید «مهم این نیست که این کتاب‌ها حفظ شده‌اند یا به طرز زیبایی صحافی شده‌اند و یا حتی سهم بزرگی در پربارتر کردن اطلاعات تاریخی از کشور داشته‌اند. آنچه مهم است این است که سرقت این کتاب‌ها غارت میراث مکتوب فلسطینی‌ است. این بخشی از همان تلاش‌های تولید دانش شرق‌شناسانه است که در پی تحریف اسلام و اعراب و مخدوش کردن چهره‌ آن‌ها و پاک کردن فلسطین از تاریخ است.

پاپه بار دیگر در توضیحی درباره غارت این کتاب‌ها می‌گوید مصادره اموال معنوی دیگران هیچ تفاوتی با مصادره اموال مادی ندارد و مثل همان مصادره زمین‌ها و خانه‌های فلسطینی‌ها است.

در این فیلم همچنین نویسنده فلسطینی 84 ساله «محمد البطراوی» داستان زنده‌ای از این چپاول فرهنگی را روایت می‌کند و می‌گوید: فرمانده حکومت نظامی در 29 نوامبر 1948 گروهی از اهالی را مجبور کرد به همراه نظامیان به پاکسازی خانه‌ها بپردازند. من در گروه شماره 37 بودم. ما چهار روز را در رمله و شهرک‌های دیگر فلسطینی گذراندیم و اثاثیه همه خانه‌ها که صاحبانشان مهاجرت کرده بودند جمع می‌کردیم. در این میان کتابخانه‌های شخصی هم بودند. ما نمی‌دانستیم که ماشین‌های حمل بار این کتاب‌ها و وسایل را کجا می‌برند. تصور می‌کردیم که آن‌‌ها را از بین خواهند برد چون به شیوه چینش این کتاب‌ها در ماشین‌‌های حمل بار اصلا توجهی نمی‌کردند.

مستند 57 دقیقه‌ای «سرقت بزرگ کتاب» چهره جدیدی را از فعالیت‌های فرهنگی اسرائیلی‌ها به نمایش می‌گذارد؛ فعالیت‌هایی روشمند و برنامه‌ریزی شده که به موازات فعالیت‌های سیاسی آن‌ها انجام گرفته و می‌گیرد ولی همواره زیر سایه سنگین اقدامات سیاسی بوده و کمتر به آن توجه شده است. شاید هم از آنجا که تأثیرات مخرب فرهنگی در بلند مدت بروز پیدا می‌کند و مثل تهاجم و کشتار جنبه آنی ندارد، از نگاه‌ها مهجور مانده است.