به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، همایش بین‌‌المللی «هزارمین سال سرایش شاهنامه فردوسی» به کوشش معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی صبح امروز (2 آذر) از ساعت 9 صبح در سالن همایش‌های مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی با حضور استادان و شاهنامه‌پژوهان ایرانی و غیر ایرانی آغاز شد.

در بخشی از آیین افتتاحیه این همایش، محمدرضا سعیدآبادی، دبیرکل کمسیون ملی یونسکو در ایران، پیام فرانچسکو باندارین، معاون مدیر کل یونسکو در بخش فرهنگ را به مناسبت پایان هزاره سرایش شاهنامه قرائت کرد.

باندارین در آغاز پیام خود آورده است: «یونسکو مفتخر است که یکی از تصمیمات اتخاذ شده در جریان 181امین نشست شورای اجرایی سازمان، به برگزاری رویدادهای ارزشمند ملی و بین‌المللی، برای بزرگداشت هزاره نخست سرایش شاهنامه فردوسی در جریان سال‌های 2010 و 2011 منجر شد.»

در ادامه این پیام با تاکید بر این موضوع که، «شاهنامه» فردوسی، پایه‌گذار اشعار والای حماسی در زبان فارسی و احیاگر و حیات‌بخش گونه‌ای روان از زبان فارسی شد، آمده است: «زیبایی خارق‌العاده «شاهنامه»، الهام‌بخش شاعران و هنرمندان حوزه‌های مختلف از جمله نقاشان مینیاتور و خطاطان بوده است. اشعار حماسی شاهنامه بنیان و اساس بسیاری از با ارزش‌ترین نسخ خطی جهان از جمله شاهنامه، بایسنقری بوده است که در سال 2007 در فهرست حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسید اما اثر فردوسی نه فقط به خط که به نمایش و نقالی نیز زنده است و به این ترتیب قرن‌ها پس از سرایش آن هم‌چنان آموزنده و اثرگذار است و دل‌ها را تسخیر می‌کند.»

معاون مدیر کل یونسکو در بخش فرهنگ، معتقد است «شاهنامه» فردوسی نقشی بسیار اثرگذار بر هوش و استعداد انسان و مشارکتی فعال در تولید دانش داشته است.

بخش دیگر این پیام به مهارت فردوسی در سرایش «شاهنامه» اشاره داشت، که در آن آمده بود: «فردوسی با مهارتی بی‌نظیر و با نوگرایی خاص خود صحنه‌های نبرد را در تاریخ و افسانه به تصویر می‌کشد و بدون این‌که خشونت را ترویج کند، درد سوگ و شوربختی را به خواننده منتقل کرده و چهره نامیمون و ناخوشایند جنگ را به تصویر می‌کشد و به این ترتیب خواننده را بر آن می‌دارد تا دوستی و محبت را بر احساس ظن و نفرت ارجحیت دهد. فردوسی به این ترتیب از شعر به عنوان ابزاری الهام‌بخش و آموزنده استفاده می‌کند و از این رو می‌توان او را حامل و پیشرو در اجرای رسالت یونسکو دانست.»

باندارین در پایان پیام خود، با تاکید بر این امر که شناخت جایگاه جهانی فردوسی تنها به فارسی‌زبانان ایران، افغانستان و تاجیکستان محدود نمی‌شود، عنوان كرد: «اعراب، هندی‌ها و مردم ترکیه نیز به این شناخت رسیده‌اند، ضمن این‌که قرن‌هاست شخصیت والای فردوسی در اقصا نقاط جهان شناخته شده و برای همه قابل احترام است. نام او در میدان فردوسی، در رم در ایتالیا و در کتابخانه‌های Wadham College در آکسفورد در انگلیس و در شهر Berat در آلبانی جاودانه شده است. فردوسی هدیه‌ای ارزشمند برای نسل بشر برجای گذاشت. به امید آن‌که «شاهنامه» او همچنان روشنگر راهمان در این هزاره جدید باشد.»

شاهنامه سندی خدشه‌ناپذیر بر اصالت زبان فارسی

در ابتدای این مراسم فریدون رهنمای رودپشتی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی، پیام عبدالله جاسبی، رییس دانشگاه آزاد اسلامی را قرائت کرد.

در این پیام آمده بود: «نظر به اعتبار جهانی شاهنامه فردوسی به عنوان یک حماسه ملی و یکی از ارکان هویت و ملیت تبار ایرانی که خود سندی خدشه‌ناپذیر بر اصالت زبان فارسی و فرهنگ ایرانی‌ست و نیز با توجه بدین نکته مهم که سراینده این اثر کم همانند و بل بی‌همانند یکی از مفاخر برجسته ایران اسلامی و یکی از درخشان‌ترین چهره‌های عرصه خردورزی است، این همایش می‌تواند از ره‌گذر مقاله‌ها و پژوهش‌ها ـ براساس هدف‌ها و محورهای اعلام شده ـ سرچشمه نقدها و پژوهش‌هایی پربار و آثاری ارجمند در عرصه شاهنامه‌پژوهی در سراسر جهان باشد.»

جاسبی در بخش دیگری از پیام خود صرف‌نظر از مقام و منزلت حکیم ابوالقاسم فردوسی و اندیشه گسترده او نزد ایرانیان در خلال تاریخ دیرین سال و پرفراز و نشیب ایران زمین، آورده بود: «جهانیان نیز فردوسی را متفکری بزرگ در تاریخ اندیشه بشری و سحرآفرینی سترگ در عرصه ادب حماسی و داستان‌پردازی و به ویژه دادجویی راستین و نیک‌خواهی روشن‌بین در قلمرو خوی و رفتار انسانی می‌شناسند. در سرتاسر شاهنامه، نشانی از کژروی و ناراستی نیست و در همه داستان‌ها آیین پاک، خوی نیک و اندیشه راستی‌ستای، میزان داوری‌ها و معیار ارزش‌هاست.»

در بخش‌های دیگر این پیام بر دیگر ویژگی‌های «شاهنامه» تاکید شده و آمده بود: «در شاهنامه فردوسی، کشورداری از رهگذر داد و آهستگی و خردورزی و در بند آسایش دیگران بودن میسر است. یا آن‌جا که این حکیم، از توحید و حکمت بالغه حضرت حق سخن می‌گوید، هر بیت آن نمونه کلام بلیغ و هر مضمون آن لبریز از دقایق حکمی و عرفانی‌ست. هچنین آن‌جا که می‌خواهد آفرینش و هستی را به تصویر کشد و چهار گوهر یعنی عناصر چهارگانه را از عدم پدید‌ آورد، به زبان فاخر فارسی می‌گوید: (که یزدان زناچیز، چیز آفرید)».

در این پیام نمونه ابیاتی متناسب با هریک از نکات ذکر شده درباره ویژگی‌های «شاهنامه» نیز ارایه شد.

همچنین معرفی بدایع هنری و اخلاقی و رموز اسطوره‌شناسی شاهنامه، نقد و بررسی آخرین دستاوردهای پژوهشی در این زمینه و بحث و تبادل نظر در جهت گشودن ابهامات و پاسخ به پرسش‌ها و به ویژه تدوین اثری بدیع و جامع‌الاطراف در حوزه شاهنامه‌پژوهی به عنوان مرجعی مطمئن در جهت هدایت دانشجویان تحصیلات تکمیلی و مشتاقان به پژوهش در بازشناسی نکته‌های نو و تحلیل رموز و دقایق این اثر ملی و جهانی از رهگذر کتاب‌ها پایان‌نامه‌ها و مقالات پرمحتوا و پیام‌آور از اهداف عمده دانشگاه آزاد اسلامی در برگزاری این همایش بین‌المللی بودند، جاسبی در پیام خود بر آن‌ها تاکید داشت.

شاهنامه و رسیدن به صلح و آرامش جهانی

در ادامه رهنمای رودپشتی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد و رییس شورای سیاست‌گذاری همایش فردوسی، خود توضیحاتی را درباره این همایش ارایه کرد.

وی در آغاز گفت: دانشگاه آزاد اسلامی، امروز محور پژوهش‌هایی ارزشمند در همه رشته‌های علوم و فنون، به ویژه علوم انسانی‌ است. نوآوری‌ها، خلاقیت‌ها و ابتکاری‌های دانشجویان جوان در همه عرصه‌های علمی، به مدد استادان و محققان از ره‌گذر طرح‌های پژوهشی، کرسی‌های نظریه‌پردازی و اختراعات به ثبت رسیده فصلی نوین در حیات علمی کشور گشوده است.

رودپشتی درباره طرح برپایی این همایش افزود: در مهر سال 1389 که اندیشه برگزاری همایش «هزارمین سال سرایش شاهنامه فردوسی» همانند همایش بین‌‌المللی بزرگداشت اندیشه‌های جهانی مولانا از سوی گروه دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن پیشنهاد شد، این معاونت، از این طرح ملی و بین‌المللی، استقبال کرد.

وی به اندیشه‌های فردوسی اشاره و تشریح کرد: حکیم ابوالقاسم فردوسی و اندیشه‌های جهانی او در عرصه فرهنگی، ادبی و حماسی، بدون تردید ریشه در اعماق ضمیر همه مردم جهان دارد. از این رو سازمان جهانی یونسکو، سال 2010 میلادی، را سال بزرگداشت فردوسی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین حماسه‌پردازان عالم اعلام کرده است.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد با اشاره مجدد بر فراهم آوردن مقدمات این همایش ادامه داد: تمهید مقدمات این برنامه از مهر سال 1389 آغاز شد و کمیته سیاست‌گذاری و کمیته علمی تا پایان آبان سال 1390 برای تحقق چنین همایشی طی جلسه‌های متعدد، همه ابعاد همایش و دشواری‌های اجرایی آن را مورد بررسی و تبادل نظر قرار داده‌اند.

وی در پایان یادآور شد: امیدواریم دستاوردهای این کنگره ما را در برقراری صلح و آرامش در همه جهان مدد رساند، صلح و آرامشی که فردوسی طوسی، بزرگ‌ترین منادی آن بود و به فیض اندیشه‌های سترگ او، جامعه جهانی می‌تواند از بحران‌ها، تضادها، رنج‌ها و آزمندی‌ها برهد و نشاط و معنویتی دور از مقاصد اهریمنی سرتاسر جهان را فرا گیرد.

همایش بین‌المللی «هزارمین سال سرایش شاهنامه فردوسی» از دوم تا چهارم آذر در سالن مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی برپاست.