اصنافی با بیان اینکه تأمین نیازهای آموزشی کتابداران در دوران کرونا منجر به جریان پویا و زنده اطلاعات توسط کتابخانه‌ها در جامعه خواهد شد، نوشت: این آموزش مسیر دوگانه‌ای دارد که منجر به آموزش مراجعان خواهد شد و دیگر شیوع کرونا به‌معنای تعطیلی خدمات کتابخانه‌ای نخواهد بود.
یادداشت مهمان/ امیررضا اصنافی
نیاز آموزشی کتابداران در دوران کرونا
بنابراین، گذر زمان، تحولات جامعه، تنوع نیازهای اطلاعاتی کاربران و بحران‌های پیش‌رو، چهره واقعی کار را برای کتابداران نشان می‌دهد. کم‌کم متوجه می‌شوند، واقعیت حرفه‌ای کار در کتابخانه‌ها با آنچه که در دانشگاه‌ها آموخته‌اند، بسیار متفاوت است. شاید اشکال از کار ما در دانشگاه‌ها است که کتابداران آینده را برای حضور در یک محیط واقعی حاضر و بیشتر مباحث نظری و انتزاعی را به آن‌ها منتقل نکرده‌ایم. این یک چالش بزرگ است که باید در دانشگاه‌ها بیشتر به آن توجه کنیم و حداقل در کلاس‌ها بتوانیم محیط‌های آزمایشی و شبیه‌سازی شده را برای دانشجویان که کتابداران آینده هستند، فراهم کنیم.
با این حال، در دوران حرفه‌ای هم کتابداران، بی‌نیاز از آموزش نیستند. گذر زمان، موجب می‌شود آموخته‌های آن‌ها در دانشگاه‌ها رنگ کهنگی به خود بگیرد و باید بتوانند دانش خود را به‌روز کنند تا پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی مراجعان باشند. واقعیت این است که کتابخانه‌ها مرتب و دائم در معرض تحولات و تغییرات هستند. تحولات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی در بعد ملی و بین‌المللی بر آن‌ها اثرگذار است و سازگاری با تغییرات و به‌روزرسانی دانش، مهم‌ترین عاملی است که باید کتابداران حرفه‌ای در نظر داشته باشند. در حقیقت، آن‌ها هستند که باید با ایجاد نوآوری‌ها و تحولات جدید در کتابخانه‌ها، مراجعان را به سوی کتابخانه‌ها چه به‌صورت حضوری و چه به‌صورت مجازی بکشانند و انتظارات مراجعان را نسبت به خدمات کتابخانه‌ای افزایش دهند.
اگر روزی مراجعان احساس کنند کتابداران دارای دانش روزآمدی نیستند و کتابخانه‌ها هم پای تحولات جدید دنیا حرکت نمی‌کنند، دیگر به آن‌ها اعتمادی نخواهند داشت و همین امر، بقای کتابخانه‌ها و آینده کتابداران را متزلزل خواهد ساخت. کتابداران نیاز دارند در طول زمانی که به صورت حرفه‌ای در کتابخانه‌ها مشغول به کار هستند، انواع دوره‌های آموزشی متناسب با تخصص خود را بگذرانند و اصطلاحاً در دوره‌های دانش‌افزایی ویژه شرکت کنند؛ اما سوال اینجاست متولی یا متولیان برگزاری این دوره‌ها باید چه گروه یا سازمانی باشند و می‌توانند چه دوره‌هایی را در بربگیرند؟ نهادهای مختلفی می‌توانند در این زمینه مشارکت کنند. این مشارکت یا می‌تواند به‌صورت مشترک باشد یا به‌صورت مجزا. به‌عنوان نمونه، کمیته آموزش انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی ایران، گروه‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی هر دانشگاه، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ایرانداک و اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجوی کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران(ادکا)، گروه‌ها و نهادهای مرجعی هستند که می‌توانند با همکاری متخصصان به ارائه دوره‌های دانش‌افزایی ویژه کتابداران بپردازند.
کما اینکه تاکنون نیز چنین فعالیتی وجود داشته و هرکدام از نهادهای مذکور نقش آموزش‌گرانه خود را ایفا کرده‌اند. ارتقاء دانش کتابداران، به نفع آن‌ها و در نهایت به نفع جامعه مخاطب است؛ چراکه مراجعان مشاهده می‌کنند با کتابدارانی متخصص مواجه‌اند که بر تازه‌ترین روش‌های دسترسی و مدیریت اطلاعات اشراف دارند و در کمترین زمان ممکن می‌توانند، بیشترین و مناسب‌ترین اطلاعات را به آن‌ها منتقل کنند. این امر در شرایط بسیار بحرانی ماه‌های اخیر، ویژه‌تر و مهم‌تر است.
نزدیک به 10 ماه است که فعالیت کتابخانه‌ها به حالت تعطیل و نیمه‌‌تعطیل درآمده و همین امر، آسیب جدی به جریان و گردش اطلاعات علمی و حتی سرگرم‌کننده زده است. پس نتیجه این خواهد شد که اطلاعات رسمی و معتبر به سختی در جامعه نمود پیدا کرده و منابع غیررسمی و جعلی، فضایی را برای انتشار پیدا می‌کنند. دسترسی مردم به کتاب‌ها کمتر و سطح آگاهی آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. حال سوال این است که باید چه کاری انجام داد؟ اول اینکه کتابداران وابسته به هر سازمانی که باشند از عمومی گرفته تا تخصصی و دانشگاهی باید از سوی نهادهای مذکور برای فعالیت در این شرایط بحرانی آموزش ببینند.
داشتن پروتکل بهداشتی برای ارائه خدمت کافی نیست. کتابداران باید بیاموزند در شرایط بحرانی مثل کرونا، تعطیلی کتابخانه تنها چاره کار نیست. قفل شدن در کتابخانه‌ها منجر به قفل شدن مغزها و افول جریان دانش خواهد شد در نتیجه باید به آن‌ها آموزش داده شود از بسترهایی برای ارائه خدمات جایگزین بهره بگیرند. چگونه یک خط‌مشی مدون برای ارائه خدمات به‌صورت مجازی داشته باشند؟ چگونه به ارائه خدمات مرجع مجازی بپردازند؟ چطور به بازاریابی و تبلیغات خدمات کتابخانه‌ای خود مشغول باشند؟ اینجاست که نقش آموزش برای کتابداران بسیار پر رنگ می‌شود.
سازمان‌های متولی نباید کتابداران را رها کنند و از طرفی هم نباید بدون درنظر گرفتن آموزش اساسی کتابداران در مدیریت بحران و ارائه خدمات تمام مجازی، از آن‌ها وظیفه و کار طلب کنند. این آموزش‌ها می‌تواند کوتاه‌مدت، فوری و با تاکید بر جنبه‌های عملی باشد؛ مثلا در عرصه خدمات مرجع، از آنجا که همه کاربران هر لحظه به اطلاعات نیاز دارند می‌توان به کتابداران آموزش داد از طریق شبکه‌های اجتماعی مجازی، یا پلتفرم‌های موجود به‌صورت آنلاین سوالات کاربران را پاسخ دهند. نحوه استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی را به آن‌ها آموزش دهند. منابع آموزشی رایگان را به آن‌ها معرفی کنند، جلسات نقد و بررسی کتاب و حتی باشگاه‌های مقاله‌خوانی مجازی ایجاد کنند. مهارت‌های سواد اطلاعاتی و توانایی تشخیص اطلاعاتی واقعی را از جعلی آموزش دهند.
در مجموع، باید بیان کرد، تأمین نیازهای آموزشی کتابداران در دوران کرونا منجر به جریان پویا و زنده اطلاعات از سوی کتابخانه‌ها در جامعه خواهد شد و این آموزش مسیر دوگانه‌ای دارد که منجر به آموزش مراجعان و کاربران نیز خواهد شد و دیگر شیوع کرونا به‌معنای تعطیلی کامل خدمات کتابخانه‌ای نخواهد بود.»
کد مطلب : ۲۹۹۳۳۸
http://www.ibna.ir/vdcbf9b5wrhb9fp.uiur.html
