چهارشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۴:۵۳
سیمرغی که به پرواز درنیامد

جایزه بهترین فیلمنامه اقتباسی در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر، به هیچ اثری نرسید؛ شاید تصور این باشد که هیئت داوران در این مورد سخت‌گیری به‌خرج داده باشد، اما واقعیت آن است که این دوره از جشنواره، اساساً فاقد فیلم اقتباسی (بر اساس کتاب) بود.

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اصفهان - الهام شهیدان: در فراخوان سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر که مهرماه امسال منتشر شد، دو جایزه «سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه» و «سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه اقتباسی» به‌صورت جداگانه در فهرست جوایز بخش سودای سیمرغ اعلام شده بود. اما با اعلام جوایز در شب گذشته این سیمرغ به هیچ فیلمی تعلق نگرفت.

در بسیاری از جوایز معتبر سینمایی دنیا، بخشی نیز به بهترین فیلمنامه اقتباسی و فیلم اقتباسی از کتاب‌ها اختصاص می‌یابد. امسال اما بر اساس جزئیات منتشرشده توسط سازندگان آثار، در میان ۲۲ فیلم بخش سودای سیمرغ، فیلمنامه هیچ اثری با اقتباس از کتاب‌های داستانی یا غیرداستانی اعلام نشده است.

این در حالی است که از دوره بیست و چهارم، سیمرغ فیلمنامه اقتباسی به جشنواره فجر اضافه شد. به نظر می‌رسد جایزه سیمرغ بهترین فیلمنامه اقتباسی که در دوره سی‌وهشتم جشنواره ملی فیلم فجر پس از چند سال غیبت به فهرست جوایز بازگشت و نبود فیلمنامه اقتباسی، هیات داوران این جشنواره را با یک چالش جدی برای داوری روبه‌رو کرده است؛ چراکه در این دوره هیچ کدام از سازندگان فیلم‌های بخش سودای سیمرغ، اقتباسی بودن فیلمنامه را به جشنواره اعلام نکردند؛ بنابراین تشخیص اقتباسی بودن فیلمنامه، به عهده هیات داوران جشنواره بود؛ امری که داوری را با چالش مواجه کرد گرچه تیتراژ آثار نشان می‌داد هیچ فیلمسازی فیلمی بر اساس کتاب و یا داستان کوتاهی نساخته است!
 

 
جشنواره فیلم فجر مهم‌ترین جشنواره سینمایی ایران است که از سال ۱۳۶۱ تاکنون معمولاً در میانه بهمن‌ماه هر سال در تهران برگزار می‌شود. طی سالیان اخیر مسابقه‌های سینمای مستند، فیلم کوتاه و مسابقه مواد تبلیغاتی، اقتباسی و اطلاع‌رسانی نیز به بخش‌های سینمای ایران اضافه شد.

پیوند میان ادبیات و سینما همواره فیلم‌ها و سریال‌های فوق‌العاده‌ای را به‌همراه داشته‌ و بسیاری از مهم‌ترین فیلم‌ها در دنیا از روی رمان‌ها و قصه‌های ادبی و منثور ساخته می‌شوند. می‌توان گفت تقریبا هیچ رمان مشهور و جریان‌سازی نیست که بر پایه آن، فیلمی ساخته نشده باشد. پس از اقتباس‌های متعدد بزرگان سینمای جهان از رمان‌های مختلف و با انتشار فراگیر رمان‌های معروف زبان فارسی، سینماگران ایرانی هم به سوی اقتباس روی آوردند و آثار گوناگونی آفریدند. در زیر با بررسی مهم‌ترین اقتباس‌های ایرانی، نقش اقتباس در سینمای ایران را دنبال خواهیم کرد.

در سال گذشته فیلم «بیست و سه نفر» که بر اساس یکی از دراماتیک‌ترین وقایع جنگ تحمیلی ساخته شده است، یکی از فیلم‌های اقتباسی جشنواره سی و هفتم فجر بود؛ فیلمی که با اقتباس از کتابی به همین نام از خاطرات گروهی از رزمندگان نوجوان ایرانی که سال ۱۳۶۱ به اسارت عراقی‌ها درآمدند، ساخته شد. «تیغ و ترمه» کیومرث پوراحمد و «مردی بدون سایه» علیرضا رییسیان هم از دیگر فیلمنامه‌های اقتباسی سال گذشته بود.
 

 
شاید منتقدان بگویند فیلم‌های اقتباسی در ایران موفق نبوده و فیلمسازان را ناامید کرده‌اند اما نمونه‌های موفقی مانند فیلم «گاو» مهرجویی یا «گاوخونی»، این ادعا را زیر سوال می‌برد. واروژ کریم مسیحی نیز برای ساخت دومین اثرش سراغ اقتباس از «هملت» شکسپیر رفت. فیلمنامه «تردید» روایتگر داستان پسری به نام سیاوش است که پس از مرگ پدرش، عموی او، اختیار ثروت خانوادگی را به دست می‌گیرد.

همچنین در روزگاری که کمتر مخاطبی با دی جی سلینجر آشنا بود، داریوش مهرجویی با اتکا به داستان خوب «فرانی و زویی» فیلم پری را ساخت. در قصه «فرانی و زویی» سلینجر یک دهقان روس برای فرانی شک یک عارف را می‌گیرد. فیلم به متن کتاب وفادار است و تغییرات کمی در اقتباس شکل گرفته است که شاید مهرجویی از زهر تلخی داستان تا حدی کاسته است.
 

 
«سارا» فیلم مشهور و محبوب داریوش مهرجویی هم با اقتباس از نمایشنامه «خانه عروسک» هنریک ایبسن ساخته شد. مهرجویی حتی به نام شخصیت‌های کتاب هم وفادار بود و تنها، نام «سارا» جایگزین «نورا» در کتاب ایبسن شد. گشتاسب جای کروگستاد نمایشنامه ایبسن را گرفت. حسام برای درمان بیماری‌اش مجبور است به خارج از کشور سفر کند.

«اینجا بدون من » فیلم محبوب و مشهور بهرام توکلی نیز از نمایشنامه «باغ وحش شیشه‌ای» تنسی ویلیامز اقتباس شده بود.

باید اعتراف کرد شاید یکی از علت‌های ضعف ساختار فیلم‌های امسال که عمدتا نیز تنها به مسائلی مانند اعتیاد و تلخی‌های جامعه پرداخته بودند، همین بی‌توجهی فیلمنامه‌نویسان به کتاب‌های جدید و عدم توجه آن‌ها به ادبیات داستانی غنی ایرانی بوده باشد.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها