«سال گرگ»؛ روایتی هنرمندانه از یک جنایت تاریخی

خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)- گلعلی بابایی، نویسنده حوزه انقلاب و دفاع مقدس: در چند سال اخیر به برکت حضور در بخش داوری چندین جشنواره معتبر کشوری و همچنین علاقه شخصی، توفیقی حاصل شد تا با فضای رمان، به‌خصوص رمان‌های مرتبط با دفاع‌مقدس و پدیده شگرف قرن بیستم، یعنی وقوع انقلاب اسلامی در ایران بیشتر آشنا بشوم.

صرف‌نظر از نقش موثر و تأثیرگذار نویسندگان و خالقان این آثار که به یقین امری غیرقابل انکار است، حضور ناشران دولتی، نیمه‌دولتی و خصوصیِ وفادار به آرمان‌های انقلاب اسلامی ملت ایران، در افزایش تولید رمان‌های انقلابی، بسیار مؤثر بوده است.

پس از کاوش اولیه و بررسی رمان‌های چاپ شده، درمی‌یابیم که یکی از ناشران فعّال در این عرصه، «مؤسسه فرهنگی ـ هنری شهرستان ادب» است که طی سال‌های اخیر آثار بسیاری را در بخش رمان انقلاب اسلامی به چاپ رساند. یکی از این آثار، کتاب «سال گرگ» نوشته جواد افهمی است. کتابی در 240 صفحه و 50 فصل.

کتاب «سال گرگ» رمانی است نیمه مستند و نیمه داستانی. به‌عبارتی، نه روایت بی‌چون و چرای تاریخ است و نه تخیل صرف. بلکه تلفیقی از این دو. شخصیت اصلی داستان فردی است به اسم شهرام. شخصیتی برگرفته از تقی شهرام که مهره اصلی در تغییر ایدئولوژی و انحراف فرقه تروریستی مجاهدین خلق بوده است.

این کتاب قرار است راوی تصفیه گروهی سازمان مجاهدین خلق در دهه پنجاه باشد.

سازمان مجاهدین خلق در سال 1344 توسط علی‌اصغر بدیع‌زادگان، سعید محسن و محمد حنیف‌نژاد پایه‌گذاری شد و در دهة 1350 به‌ علت مبارزات سیاسی علیه رژیم شاه و همچنین ترور فرماندهان نظامی ایران، مستشاران آمریکایی و مامورین ساواک در آن مقطع از سازمان‌های چریکی مطرح کشور بوده است.

تا این‌که در سال 1354 با انتشار بیانیه «تغییر مواضع ایدئولوژیک» شکافی عظیم در میان اعضای این سازمان ایجاد شد و اکثریت مجاهدین به مارکسییم رو آوردند و اقلیتی از آنان با عنوان مجاهدین مسلمان به اصول مذهبی، پافشاری کردند.

یکی از اعضای مؤثر در ایجاد شکاف و تغییر ایدئولوژی در سازمان مجاهدین خلق،‌ که ضربه اساسی را به این سازمان وارد نمود، فردی بود؛ به اسم تقی شهرام که بسیار پیچیده و مخوف عمل می‌کرد.

جواد افهمی در رمان «سال گرگ»، تمام تلاش خودش را به کار بست تا این واقعه تاریخی را به نحو احسن به خواننده کتاب انتقال بدهد و شاید از ویژگی‌های کتاب را می‌توان، توانایی و قدرت بالای نویسنده در توصیف وقایع برشمرد. طوری که خواننده را خیلی خوب به فضای سال‌های قبل از انقلاب می‌برد. (ص 227 به بعد)

ویژگی دیگر این کتاب صداقت و امانتداری نویسنده است؛ یعنی بدون در نظر گرفتن مواضع مجاهدین خلق در عصر کنونی،‌ ابعاد مثبت و منفی این سازمان را بدون کم و کاست برای خواننده بازگو کرده است. حتی روحیه سرسخت و مبارزاتی تقی شهرام را کتمان نمی‌کند تا او را شخصیتی بی‌مایه و ضعیف نشان دهد، بلکه با رویکردی صادقانه، زندگی شهرام را آن‌چه بود روایت می‌کند که مخاطب این اختیار را داشته باشد تا خود بفهمد، با یک فرد گمراهی مواجه است که نه تنها خودش، بلکه هم‌قطارانش را هم به ورطه نابودی می‌کشاند.

از نواقص کتاب باید به ریتم کند آن اشاره کرد، طوری که در بخش‌هایی از اثر، خواننده احساس می‌کند مشغول مطالعه یک مقاله تاریخی است.(ص 45 و...) همچنین ضمن اذعان به تلاش‌های آقای افهمی برای خلق چنین اثری ارزشمند، باید گفت: با توجه به ماجراها و درگیری‌های فراوانی که در بطن واقعه وجود داشته و از آن‌ها استفاده نشده، کار بیشتر به سمت گزارش تاریخی رفته است.

اما، صرف‌نظر از تمامی این مباحث، شاید سخن آخر را خود آقای نویسنده بهتر از همه بازگو کرده. آنجا که در ابتدای کتاب نوشته است: ««سال گرگ» داستان من است؛ داستانی که از صافی ذهن من نویسنده گذشته است. هرگونه شباهت شخصیت‌های داستانی من و اعمال و کردارشان با شخصیت‌های تاریخی و اعمال و کردارشان، حتم بدانید که تصادفی بوده و من جوابگوی این شباهت‌های تصادفی نخواهم بود.

اگر هم جایی اذعان داشته‌ام که برای خاطر تألیف این رمان، 20 جلد و شاید هم بیشتر کتاب تاریخی خوانده‌ام، باز، ختم به این خاطر بوده که افق پرواز از ذهن رویاپردازم را تا آن دور دست‌ها ارتقاء بدهم؛ همین و بس!